Osmanlı’yı Tanımak: Osmanlı-İspanya İlişkilerinde Yeni Dönem ve “1784 Yılında İstanbul’a Seyahat” Kitabı

Yıl 2017, Cilt: 2 Sayı: 2, 23 - 56, 15.01.2019

Faruk Bal

Öz

Batı Avrupa’da ortaya çıkan siyasi ve iktisadi gelişmelere ilave uluslararası alanda ortaya

çıkan gelişmelerin etkisiyle XVIII. yüzyılın başlarından itibaren, Osmanlı ve İspanya

devletleri arasında yakınlaşma başladı. XVIII. yüzyılın başında İspanya’da hanedanın el

değiştirmesinin bu yakınlaşmada önemli bir yeri vardır. Tahtın yeni varisleri Osmanlı

Devletiyle antlaşma yapmaya istekliydiler. Osmanlı Devletiyle varılacak bir antlaşma

neticesinde İspanya, doğrudan ticaretin faydalarından yararlanmakla kalmayacak Kuzey

Afrika kıyılarından ticarî aktivitelerine ve kıyılarına karşı gerçekleşen saldırılardan

korunacaktı. Antlaşma, İspanya’nın İslam dünyası ile ekonomik ilişkilerini geliştirecekti.

Uzun uğraşlar sonucu 1782 yılında İspanya ve Osmanlı devletleri arasında bir barış ve

ticaret antlaşması imzalandı. Barış antlaşmasının ardından her iki tarafın birbirlerini

tanıma çabaları başladı. Antlaşma sonrası ortaya çıkan ilk eserler İstanbul’a giden İspanyol

görevliler tarafından kaleme alındı. Bu eserlerden biri Gabriel de Aristizábal’ın 1784

yılında İstanbul’a yaptığı seferde ortaya çıktı. José Moreno bu yolculukta Osmanlı Devleti

hakkında rapor yazmakla görevlendirilmişti. Böylece “1784 Yılında İstanbul’a Seyahat”

başlıklı çalışma kaleme alındı. Eser, III. Carlos’un ve onun Başnazırı Floridablanca’nın

Akdeniz politikalarıyla yakından bağlantılıdır. 1784 Yılında İstanbul’a Seyahat kitabında

yer alan iki ara açıklama bu çalışmanın konusunu teşkil etmektedir. Uluslararası alanda

değişen siyasî ve iktisadî koşullar nedeniyle iki imparatorluğun birbirlerine yakınlaşma

istekleri, birbirlerinden beklentileri ve barış süreciyle ortaya çıkan yeni dönemin Osmanlıİspanya

ilişkilerinde ne gibi sonuçlar doğurduğu konunun sınırları içerisinde ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı-İspanya ilişkileri, Osmanlı-İspanya Barış Antlaşması, Osmanlıİspanya Ticaret Anlaşması, İstanbul’a seyahat, İspanya, Osmanlı ekonomisi, İstanbul

Recognizing the Ottoman Empire: The New Era in Ottoman- Spanish Relations and The Book “A Journey to Istanbul in 1784”

Öz

From the beginning of the 18th century, a rapprochement between the Ottoman and Spanish

empires emerged. In the rupture of the old competition at the beginning of that century, the

new developments in the global arena played an important role. It is not possible to think this

process independent of the political and economic developments of then in the world and in

the Western Europe in particular. Both parties had to accord with the change in international

arena. With the dynastic change in the early 18th century in Spain and Bourbons’ inheriting

the crown, brought new tendencies in foreign policies. The new owners of the throne searched

for the ways to strike a deal with the Islamic World in general and Ottoman Empire in

particular. Among the primary objectives of the Bourbon dynasty was the strengthening of the

administrative and economic structure of the state besides establishing an economic structure

which is not dependent on the silver coming from the colonies in the New World. In order to

enhance the trade and to lessen the dependency of the economy to American silver to develop

friendship with Ottoman Empire and the Islamic World as well as decreasing the influence

of pirates alongside the Mediterranean coasts of the country were crucial. Concluding an

agreement with the Ottoman Empire would not only provide Spain to enjoy the benefits of

direct trade but also get protected from the attacks to its coastal regions and trade activities in

the Northern Africa. This agreement would develop the economic relations with the Islamic

World and bring revival to local and global markets thanks to the safe trading that it would

promote. Wish of Spanish to conclude an agreement with the Ottoman Empire came into

existence during the rule of Carlos III. Carlos III, who achieved a trade agreement with the

Ottomans when he was the king of Naples, also wanted to make a deal when he acceded to the

throne of Spain between the Ottomans and the Spanish. Following huge efforts, the initiative

became successful and a trade agreement was signed in 1782 between Spanish and Ottoman

states. When the agreement put an end to the conflict/competition, both sides came up

with a chance to recognize and understand each other. The information transferred through

ambassadors, spies, captives and via indirect means replaced by the information quoted by

officers, travelers and independent authors who regularly traveled to the Ottoman territories.

The first books following the agreement were written by the Spanish officers in charge who

traveled to Istanbul. The style and the target of the works were closely related with the political

and economic policies of the time. The first of these books emerged in the first journey of

Gabriel de Aristizábal to Istanbul in 1784 which came after the agreement. José Moreno

had been assigned to write a report about the Ottoman state during this journey. So, the

work titled “A Journey to Istanbul in 1784” was completed. The book is quite related with

the Mediterranean policies of Carlos III and his Prime Minister Floridablanca. Therefore, the

subject of this study is how the Ottoman State was defined by the Spanish with respect to the

content of the book “A Journey to Istanbul in 1784”. The desire of the two empires to become

closer to each other due to the changing political and economic conditions in the global

arena, their collateral expectations and the results of the new era for the Ottoman-Spanish

relationships are also going to be treated in this study, respectively

Anahtar Kelimeler

Ottoman-Spanish relations, Ottoman-Spanish peace agreement, Ottoman- Spanish trade agreement, Journey to Istanbul, Spain, Ottoman economy, Istanbul

Kaynakça

• Cevdet, Ahmed (1977). Tarih-i Cevdet (Cilt 2). İstanbul: Üçdal Neşriyat.
• Cezar, Yavuz (1986). Osmanlı Maliyesinde Bunalım ve Değişim Dönemi. İstanbul: Alan Yayıncılık.
• Corrales, Eloy Martin (1989). Cereales y Capitanes Greco Otmanos En La Malaga De Fines Del Siglo XVIII. Estudios D’Historia Economica (1989/2).
• Corrales, Eloy Martin (2001). Comercio de Cataluña Con el Meditarraneo Musulman (Siglos XVI-XVIII). Barselona: Edicions Bellaterra.
• Corrales, Eloy Martin (1996). El Comercio de la Seda Entre España y el Mediterraneo Musulman (Siglos XVI-XVIII). España y Portugal En Los Rutas De La Seda (s. 160-179). içinde Barselona: Universitat de Barcelona.
• Corrales, Eloy Martin (2006). İspanya-Osmanlı İlişkileri, 18. Ve 19. Yüzyıllar. P. M. Asuero içinde, İspanya-Türkiye 16. Yüzyıldan 21. Yüzyıla Rekabet ve Dostluk (s. 235-254). İstanbul: Kitap Yayınevi.
• Corrales, Eloy Martin (1995). La Flota Greco-Otomana En Cadiz A Fines Del Siglo XVIII. Andalucia II (s. 389-400). içinde Cordoba: Publicaciones de la Consejeria de Cultura de la Junta de Andalucia y Obra Social y Cultural.
• Epalza, Mikel De (1982). İntereses Árabes e İntereses Españoles en Las Paces Hispano-Musulmanas del XVIII. Anales de Historia Contemporaneo , 1, 7-17.
• Frangakis-Syrett, Elena (2006). 18. Yüzyılda İzmir’de Ticaret (1700-1820). (Ç. Diken, Çev.) İzmir: İzmir Büyük Şehir Belediyesi Kültür Yayını.
• Kennedy, Paul (1991). Büyük Güçlerin Yükselişi ve Çöküşleri: 1500’den 2000’e Ekonomik Değişme ve Askeri Çatışmalar. (B. Karanakçı, Çev.) Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Moreno, Joseph (1790). Viaje a Constantinopla en el año de 1784. Madrid: Imprenta Real.
• Öztuna, Yılmaz (1998). Osmanlı Devleti Tarihi (Cilt 1). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Tabakoğlu, Hüseyin Serdar (2007). The Re-Establishment of Ottoman- Spanish Relations in 1782. Turkish Studies , 2/3, 496-524.
• Tabakoğlu, Hüseyin Serdar (2010). XVIII. Yüzyılda Osmanlı-İspanya İlişkileri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Uzunçarşılı, İsmail Hakkı (1983). Osmanlı Tarihi (Cilt 4/2). Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Vâsıf Efendi, A. (1978). Mehâsinü’l-Âsâr ve Hakaikü’l-Ahbâr. (M. İlgürel, Dü.) İstanbul: Edebiyat Fakültesi Yayınları.