TÜRKİYE’DE AFET YÖNETİMİ PARADİGMASI: AFAD’IN ÜRETTİĞİ POLİTİKA BELGELERİNİN İÇERİK ANALİZİ

Yıl 2024, Cilt: 9 Sayı: 1, 15 - 35, 01.07.2024

Gülcan Yıldırım , Emre Saygın

Öz

Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD) 17 Ağustos 1999 Marmara Depreminin neden olduğu yıkıcı etkilerinden sonra 2009 yılında kurulmuş, afet yönetimine ilişkin görev, yetki ve sorumluluklar tek bir kurumda toplanmıştır. Ayrıca Türkiye’de kriz yönetimi anlayışı terk edilmiş ve risk yönetimini esas alan bütünleşik afet yönetim modeline geçilmiştir. Bu çalışmada, AFAD’ın uygulamaya koyduğu afet yönetim modelinin bütünleşik afet yönetimi modeline uygunluğu araştırılmıştır. Araştırma kapsamında AFAD’ın hazırladığı Türkiye Afet Risk Azaltma Planı (TARAP), Türkiye Afet Müdahale Planı (TAMP) ve Türkiye Afet Sonrası İyileştirme Planı (TASİP) içerik analizi ile çözümlenmiştir. İncelenen planların içeriğinden, afet öncesi süreçteki hazırlık ve risk azaltma aşamalarının bütünleşik afet yönetiminin gerektirdiği kapsam ve içeriği karşılamadığı görülmüştür. Ayrıca AFAD’ın üretmiş olduğu TARAP, TAMP ve TASİP belgelerinin, afetlerin ortaya çıkaracağı birincil olumsuz etkileri üzerinde durulduğu görülmüştür. Ancak küreselleşen dünyada güvenliğin çok boyutlu bir hale gelmesi ile afetlerin sebep olacağı etkilerin can ve mal kayıplarının ötesinde birer milli güvenlik problemi de ortaya çıkarabilecektir. Türkiye gibi jeopolitik riskleri önem arz eden bir ülkenin ontolojik varlığını tehlikeye atacak her türlü milli güvenlik riskine yönelik kapsamlı bir afet ulusal güvenlik planı üretmesi tavsiye edilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Küresel Riskler, Afet Yönetişimi, AFAD, Bütünleşik Afet Yönetimi, Ulusal Güvenlik

THE PARADIGM OF DISASTER MANAGEMENT IN TURKEY: CONTENT ANALYSIS OF POLICY DOCUMENTS PREPARED BY AFAD

Öz

Disaster and Emergency Management Presidency (AFAD) was established in 2009 after the devastating effects of the Marmara Earthquake of August 17, 1999, and the duties, authorities and responsibilities related to disaster management were gathered under a single institution. In addition, crisis management approach was abandoned in Türkiye and an integrated disaster management model based on risk management was adopted. In this study, the eligilibity of the disaster management model implemented by AFAD with the integrated disaster management model was researched. Within the scope of the research Türkiye Disaster Risk Reduction Plan (TARAP), Türkiye Disaster Response Plan (TAMP) and Türkiye Post-Disaster Recovery Plan (TASIP) prepared by AFAD were analyzed through content analysis method. From the content of the analyzed plans, it is observed that the preparation and mitigation (risk reduction) stages in the pre-disaster process do not fulfill/cover/provide the scope and content required by integrated disaster (emergency) management. In addition, the TARAP, TAMP and TASIP documents produced by AFAD, emphasize the primary negative impacts of disasters. However, with the multidimensionalization of security in a globalizing world, the effects of disasters may cause national security problems beyond the loss of life and property. It is recommended that a country with significant geopolitical risks like Turkiye should produce a comprehensive disaster national security plan for all kinds of national security risks that could jeopardize its ontological existence.

Anahtar Kelimeler

Global Risks, Disaster Governance, AFAD, Integrated Disaster Management, National Security.

Kaynakça

• AFAD (2018). Türkiye’de Afet Yönetimi ve Doğa Kaynaklı Afet İstatistikleri.
• AFAD (2023). Afet ve Acil Durum Müdahale Hizmetleri Yönetmeliği.
• AFAD (2023). Türkiye Afet Sonrası İyileştirme Planı.
• AFAD (2024). Türkiye Afet Müdahale Planı.
• AFAD (2024). Türkiye Afet Risk Azaltma Planı.
• Akın, M. (2010). Afet ve Acil Durumlarda Etkin Kriz Yönetimi. Yüksek Lisans Tezi. Van.
• Akil, K. ve İnal Önal E. (2023). Düzce Depremi Sonrası Gazete Manşetlerinin Bütünleşik Afet Yönetimi Sürecine Göre Değerlendirilmesi. Afet ve Risk Dergisi, 6(2), 597-608.
• Akyüz, D. (2020). Kriz ve Afet Yönetiminde Bir STK Örneği: Kızılay. Yüksek Lisans Tezi. Manisa.
• Aydemir, İ., Öngören, B., Temiz Sarıkaya, S. (2023). Afet ve Krizlerde Sosyal Hizmet. Dünyada ve Türkiye’de Afet Yönetim Sistemleri (s.50-80) içinde. Akademisyen Kitabevi: Ankara.
• Azimli Çilingir, G. (2018). Türkiye’de Uygulanan Afet Yönetimi Politikalarının İncelenmesi: Yasal Düzenlemeler ve DASK. Dirençlilik Dergisi, 2(1),13-21.
• Baltacı, A. (2019). Nitel araştırma süreci: Nitel bir araştırma nasıl yapılır?. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 368-388.
• Bilici, G. (2021). Afetle Mücadelede Kriz Yönetimi: Konya İlinde Nitel Bir Araştırma, International Social Sciences Studies Journal, Vol 7, Issue 82, P. 2125-2134.
• Caymaz, E., Akyon, F. V., Erenel, F. (2013). A Model Proposal for Efficient Disaster Management: The Turkish Sample. Social and Behavioral Scienes 99, 609-618.
• Ceren, A. (2023). Türkiye’de Afet Yönetimi ve Afetlerde Teknoloji Kullanımının Önemi. R&SResearch Studies Anatolia Journal, 6(1). 78-106.
• Chaudhary, M. T. ve Piracha, A. (2021). Natural Disasters-Origins, Impacts, Management. Encyclopedia, 1, 1101-1131.
• Eflanili, B. (2021). Türkiye’de Afet Yönetimi: Depremler. Yüksek Lisans Tezi. Kastamonu.
• Erkan, E. A. (2010). Afet Yönetiminde Risk Azaltma ve Afet Yönetiminde Karşılaşılan Sorunlar
• Ertürkmen, C. (2006). Afet Yönetimi. Yüksek Lisans Tezi. Ankara.
• Göktürk, D. ve Yılmaz, M. (2001). Ülkemizde Afet Politikaları ve Karşılaşılan Sorunlara İlişkin Bir Değerlendirme. Afet Sonrası Yardımlarda Jandarmanın Rolü Semineri’nde Sunulan Bildiri.
• Gülnerman, A. G. (2014). Afet Kriz Yönetimine Coğrafi Bilgi Teknolojilerinin Katkısı ve Hayat Kurtaran Büfe Önerisi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul.
• İskender, H. (2021). Establishment Of Modern Disaster Management in Turkey: Operational Improvements. Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, Volume: 52, 243-255.
• Kahraman, D. (2022). Türkiye’de Afet Yönetiminde Jandarmanın Rolü. Yüksek Lisans Tezi. Ankara.
• Kızıloğlu vd., (2006). Kırsal Yerleşimler ve Doğal Afetler, GOÜ. Ziraat Fakültesi Dergisi, 23(2), 53-58.
• Kök, H. (2023). Afetlerde Kriz Yönetimi ve Sosyal Hizmet Örgütleri. Sosyal Çalışma Dergisi, 7(1), 1-17.
• Küpelioğlu, E. (2022). Bütünleşik Afet Yönetim Sisteminin Önemi ve Kazanımları. Yüksek Lisans Tezi. Osmaniye.
• Müftüoğlu, F. (2019). Türkiye’de Afet Yönetiminde Akreditasyon Ve Standardizasyon Sorunları. Yüksek Lisans Tezi. Afyonkarahisar.
• Öcal, A. (2019). Natural Disasters in Turkey: Social and Economic Perspective. International Journal of Disaster Risk Management, 1(1), 51-61.
• Öğülmüş, S. (1991). İçerik Çözümlemesi. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences (JFES), 24(1), 213-228. Özalp, T. (2000). TBMM Tutanak Dergisi, 21.Dönem 2.Yasama Yılı, 60.Birleşim. https:// www5.tbmm.gov.tr/tutanak/donem21/yil2/bas/b060m.htm (Erişim Tarihi: 07.03.2024).
• Özler, M. (2021). Kamu Yönetimi Bağlamında Afete Dirençli Toplum ve Bütünleşik Afet Risk Yönetimi. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(3), 901-917.
• Özmen vd. (2019). Afet Yönetimi 2. Anadolu Üniversitesi Yayınları. Eskişehir.
• Öztük, N. (2003). Türkiye’de Afet Yönetimi: Karşılaşılan Sorunlar ve Çözüm Önerileri. Çağdaş Yerel Yönetimler, 12(4), 42-63.
• Sallan Gül, S. ve Kahya Nizam, Ö. (2021). Sosyal Bilimlerde İçerik ve Söylem Analizi. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 42 (1), 181-198.
• Sarı, B. (2023). Historical Deveploment of Disaster Management. H. Akgün, S. Sağlık, & U. İnan (Dü) içinde, Academic Studies in Social, Human and Administratative Sciences (s.97- 121). Ankara: Gece Kitaplığı.
• Sezer, Ö. ve Tozbey, Ş. (2023). Türkiye’de Afet Yönetiminin Merkezi ve Yerel Düzeyde Örgütlenmesi Üzerine Bir Değerlendirme. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi (İSMUS), 8(1), 79-102.
• Şahin, A. U. (2020). Afet Yönetimi ve Planlaması Perspektifinden Türkiye Afet Müdahale Planının Değerlendirilmesi. Dirençlilik Dergisi.4(1), 129-158.
• Şahin, N (2014). Afet Yönetimi ve Acil Yardım Planları.
• Şengezer, B. ve Kansu, H. (2001). Kapsamlı Afet Yönetimi. İstanbul.
• Tercan, B. (2018). Türkiye’de Afet Politikaları ve Kentsel Dönüşüm. Abant Kültürel Araştırmalar Dergisi, 3(5), 102-120.
• TMMOB (2023). Mühendis ve Makine Güncel, Sayı 74, 25-29. https://www.mmo.org.tr/merkez/muhendis-ve-makina-guncel/subat-2023-sayi-74 (Erişim Tarihi: 28.04.2024).
• Tuncer, C. O. (2022). Kamu Yönetimi Bağlamında Afet Yönetiminde Örnek Bir Uygulama: AYDES. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, Sayı 59, 159-180.
• Usta, E. (2019). Afet Yönetiminde Risk Azaltmanın Önemi, Tecrübeler Ve Türkiye’deki Uygulama Örnekleri. Yüksek Lisans Tezi. İzmir.
• WEF, The Global Risks Report 2023 Insight Report (18th Edition), https://www.weforum.org/publications/global-risks-report-2023/
• Yolcu, M. (2021). Deprem Karakterine Göre Deprem Kültürü ve Farkındalık Çalışmaları. Yüksek Lisans Tezi. Çanakkale.
• Yüksel, E. (2019). Türkiye'de İletişim Araştırmalarında İçerik Analizi Uygulamaları, Sorunlar ve Çözüm Önerileri. International Euroasia Congress On Scientific Researches And Recent (s. 134-152) içinde. Bakü: Hazar Üniversitesi.