Türkiye’de Gıda Enflasyonunun Tarım ve Gıda Ürünleri İhracatına Etkilerinin Çoklu Doğrusal Regresyon Analizi ile İncelenmesi

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: 1, 10 - 18, 20.02.2021

Sinan Duru , Seyit Hayran , Aykut Gül

https://doi.org/10.23834/isrjournal.832092

Cited By: 2

Öz

Gıda enflasyonu, tarımsal üretim özelliklerinin yanı sıra, döviz kuru ve buna bağlı olarak üretici fiyat endeksindeki dalgalanma, arz-talep ile ihracat gibi temel ekonomik göstergelerden etkilemektedir. Tarımsal üretim özelliğinden dolayı gıda enflasyonuna karşı alınan önlemlerin yetersiz kalması piyasaya müdahaleyi zorunlu hale getirmiştir. Gıda enflasyonu tüketicilerin yanı sıra, tarım ve gıda ürünleri ihracatını da olumsuz yönde etkileyebilmektedir. Bu çalışmada, 2010-2019 periyoduna ait, aylık enflasyon endekslerinin tarım ve gıda ürünleri ihracatına etkisi çoklu doğrusal regresyon analiziyle incelenmiştir. Çözümlenen model istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur. Regresyon analizi sonuçlarına göre, gıda enflasyonunun tarım ve gıda ürünleri ihracatına etkisi düşüktür. Ancak, bu durumun sürdürülebilir olmasını sağlamak için, üretim planlamasının yanı sıra tarımsal desteklemeler ve gıda güvenirliğinin sağlanması gibi politikaların izlenmesi gereklidir.

Anahtar Kelimeler

Enflasyon, Fiyat, Regresyon Analizi, Uluslararası Ticaret

Investigate of the Effect of Food Inflation on the Agricultural and Food Products Export Using Multiple Linear Regression Analysis in Turkey

Öz

In addition to agricultural production characteristics, food inflation is affected by basic economic indicators such as exchange rates and accordingly to producer price index fluctuation, supply-demand and export. Insufficient of measures against food inflation due to the agricultural production feature made it compulsory to intervene in the market. Food inflation can adversely way affect the exports of agriculture and food products besides consumers. In this study, the effects of monthly inflation indices 2010-2019 periodic of agricultural and food products exports were examined by multiple linear regression analysis. The resolved model was found statistically significant. According to the results of the regression analysis, the impact of food inflation on agriculture and food products exports is low. However, in order to make this situation sustainable, policies such as agricultural supports and food safety, besides to production planning, should be followed.

Anahtar Kelimeler

Inflation, Price, Regression Analysis, International Trade

Kaynakça

• Acar, M., ve Bulut, E. (2010). AB ortak tarım politikası reformları ışığında Türkiye’de tarımsal destekleme politikaları: eleştirel bir yaklaşım. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(2010), 1-23.
• Alpar, R. (2016). Çoklu doğrusal regresyon çözümlemesi. Spor, Sağlık ve Eğitim Bilimlerinden Örneklerle Uygulamalı İstatistik ve Geçerlik-Güvenirlik, Detay Yayıncılık, Ankara, 285-304.
• Anand, R., Prasad, E., & Zhang, B. (2015). What measure of inflation should a developing country Central Bank target? NBER Working Paper No.21388. July 2015. Arı, A., ve Önder, H. (2013). Farklı veri yapılarında kullanılabilecek regresyon yöntemleri. Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi, 28(3), 168-174.
• Başkaya, Y.S., Gürgür, T., ve Öğünç, F. (2008). Küresel ısınma, küreselleşme ve gıda krizi- Türkiye'de işlenmiş gıda fiyatları üzerine ampirik bir çalışma. Central Bank Review, 8(2), 1-32.
• Becker, C.M., & Craigie, T.A. (2007). W. Artur Lewis in retrospect. Review of Black Political Economy, 34 (2007), 187-216.
• Bouet, A., & Debucquet, D.L. (2010). International food policy research institute discussion paper 00994. Washington DC, USA.
• Cohen, J. (1988). Statistical Power Analysis for the Behavioral Sciences (2nd Ed.), Hillsdale, NJ: Lawrence Earlbaum Associates.
• Cojocaru, M., & Diaconu, T. (2018). Determinants of the growth of export of agricultural products in the Republic of Moldova. Scientific Papers Series Management. Economic Engineering in Agriculture and Rural Development, 18(2), 125-130.
• Çinko, L. (2017). İşletmelerde kur riski yönetiminin incelenmesi. III. Ibaness Congress Series, 4-5 march, Edirne, Türkiye, 666-674.
• Davidson, J., Halunga, A., Lloyd, T., McCorriston, S., & Morgan, W. (2015). World commodity prices and domestic retail food price inflation: some insights from the UK. Journal of Agricultural Economics, 67(3), 566-583.
• Dawe, D., Morales-Opazo, C., Balies, J., & Pierre, G. (2014). Grain stock management in the context of liberalized agricultural markets and trade: recent country experiences and emerging evidences. International Agricultural Trade Research Consortium’s (IATRC’s) 2014 Annual Meeting: Food, Resources and Conflict, December 7-9, 2014, San Diego, CA
• Erdem, H.F. (2017). Gıda enflasyonunun enflasyon belirsizliği üzerine etkisi. Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Dergisi, 7(14), 425-436.
• Fotourehchi, Z., ve Şahinöz, A. (2016). DTÖ Doha müzakereleri ve tarım politikalarında yeni yönelimler. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 5(7), 2017-2040.
• Kalkınma Bakanlığı. (2014). 10. Kalkınma Planı Gıda Ürünleri ve Güvenirliği Özel İhtisas Komisyon Raporu. 102s. Ankara.
• Karamollaoğlu, N. (2018). Türkiye örneğinde döviz kuru değişimlerinin ihracat fiyatları ile yurtiçi fiyatlara yansıması: bir literatür taraması. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 19(2), 27-42.
• Keskingöz, H. (2015). Türkiye’nin tarım sektöründeki küresel rekabetinin uluslararası endekslerle analizi. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi, 50(2), 122-134.
• Kharaishvili, E. (2017). Challenges for sustainable food security in Georgia. Paper Presented at XV EAAE Congress in Parma: Towards Sustainable Agro-Food Systems: Balancing between Markets and Society, 29 august – 1 september, Parma, Italy.
• Noyan, E. (2016). Türkiye’de tarımsal faaliyetlere uygulanan teşvik politikalarının değerlendirilmesi. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Maliye Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Denizli.
• Özçiçek, Ö. (2006). Türkiye’de sektörler arası verimlilik farkının enflasyon ve reel kur üzerindeki etkisi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(1), 145-158.
• Özkan, L. (2008). Küreselleşmenin tarım ürünleri dış ticareti üzerine etkileri: Türkiye örneği. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İktisat Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Tekirdağ.
• Parlakay, O., ve Duru, S. (2017). Türkiye’de işlenmiş tarım ürünleri dış ticaretinde dahilde işleme rejiminin etkilerinin trend analizi yöntemiyle incelenmesi. Harran Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 21(1), 62-72.
• Resmi Gazete. (2016). Gıda ve Tarımsal Ürün Piyasaları İzleme ve Değerlendirme Komitesi. 2016/30 Sayılı Başbakanlık Genelgesi. Ankara.
• Savaş, İ., ve Can, İ. (2011). Euro-dolar paritesi ve reel döviz kurunun İMKB 100 endeksine etkisi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 6(1), 323-329.
• Tan, S.S. (2019). Kırsal yoksulluk ve sübvansiyonlar: tarımsal girdi sübvansiyonları açısından bir değerlendirme. XI. Ibaness Congress Series, 9-10 march, Tekirdağ, Türkiye, 714-718.
• T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı. (2016). Bazı Tarım ve Gıda Ürünlerinin Piyasa Değişkenlerine Yönelik Öngörüler. Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Torero, M. (2016). Alternative mechanisms to reduce food price volatility and price spikes: Policy responses at the global level. In Food price volatility and its implications for food security and policy, eds. Matthias Kalkuhl, Joachim von Braun, and Maximo Torero. Chapter 6, pp. 115 - 138.
• Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası. (2019). Elektronik Veri Dağıtım Sistemi. https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/TR/TCMB+TR/Main+Menu/Temel+Faaliyetler/Para+Politikasi/Fiyat+Istikrari+ve+Enflasyon/Gida (Erişim Tarihi: 01.11.2019).
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2020). İstatistik Veri Portalı. http://www.tuik.gov.tr/UstMenu.do?metod=kategorist. (Erişim Tarihi: 01.03.2020).
• Türk Sanayicileri ve İş İnsanları Derneği. (2016), Yapısal sorunlar perspektifinden gıda enflasyonu, Yayın No: TÜSİAD-T/2016,09 – 578. İstanbul.
• Yapar, S. (2004). Türkiye’de tarımsal ekonomi ve “desteklememe” politikasının bir aracı olarak doğrudan gelir desteği sistemi. Selçuk Üniversitesi Karaman İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 2(5), 21-37.