Kanunilik İlkesi Kapsamında Ek Mali Yükümlülüklerin Değerlendirilmesi

Yıl 2022, Cilt: 7 Sayı: 2, 178 - 190, 13.06.2022

Göksel Karaş

https://doi.org/10.23834/isrjournal.1103788

Öz

Vergilerin kanuniliği ilkesi kapsamında vergilendirme yetkisi yasama organına aittir. Vergiler konulurken, değiştirilirken ve kaldırılırken kanuna dayalı olarak yapılması gerekmektedir. Ancak ekonomik ve sosyal bir takım nedenlerden dolayı bazı alanlarda vergilendirme yetkisi yürütme organına devredilebilmektedir. Bu alanlardan birisi dış ticaret alanıdır. Dış ticaretin ülke ekonomisi yararına düzenlenmesi amacıyla vergi ve benzeri mali yükümlülükler dışında ek mali yükümlülük koyma yetkisi Anayasa 167. madde kapsamında yürütme organına devredilmiştir. Ek mali yükümlülüklerin yürütme organı tarafından konulup kaldırılması, vergilemenin kanunilik ilkesine aykırılık oluşturup oluşturmadığı sorusunu akla getirmektedir. Buradan hareketle çalışmanın amacı dış ticaret işlemleri üzerinden alınan ek mali yükümlülüklerin anayasada yer alan kanunilik ilkesi kapsamında değerlendirilmesidir. Bu açıdan bakıldığında gerek Anayasa Mahkemesi kararları gerekse dış ticaretin sahip olduğu nitelikler açısından ek mali yükümlülük koyma yetkisinin yürütme organına devri vergilemenin kanunilik ilkesine aykırılık oluşturmamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kanunilik İlkesi, Ek Mali Yükümlülük, Vergilendirme Yetkisi

Evaluation of Additional Fiscal Liabilities under The Principle of Legality

Öz

Within the scope of the principle of legality of taxes, the taxation authority belongs to the legislature. When levying, changing and removing taxes, it must be done on the basis of the law. However, due to a number of economic and social reasons, the taxation authority can be transferred to the executive body in some areas. One of these areas is the foreign trade area. In order to regulate foreign trade for the benefit of the country's economy, the authority to impose additional fiscal liabilities other than taxes and similar fiscal liabilities has been transferred to the executive body within the scope of Article 167 of the Constitution. The imposition and removal of additional fiscal liabilities by the executive body raises the question of whether taxation constitutes a violation of the principle of legality. From this point of view, the aim of the study is to evaluate the additional fiscal liabilities taken over foreign trade transactions within the scope of the principle of legality in the constitution. From this point of view, the transfer of the authority to impose additional fiscal liabilities to the executive body, in terms of both the decisions of the Constitutional Court and the qualifications of foreign trade, does not violate the principle of legality of taxation.

Anahtar Kelimeler

Principle of The Legality, Additional Fiscal Liability, Taxation Authority.

Kaynakça

• Akdoğan, A. (2011). Kamu maliyesi. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Aksoy, Ş. (1998). Kamu maliyesi. (3. baskı). İstanbul: Filiz Kitabevi.
• Anayasa Mahkemesi (1985, 11 Ocak). E.1984/6 ve K.1985/1 sayılı karar. Ankara: Anayasa Mahkemesi.
• Anayasa Mahkemesi (2012, 11 Ekim). E.2011/109 ve K.2012/145 sayılı karar. Ankara: Anayasa Mahkemesi.
• Bozkurt, N. (2011). İthalat sürecinde tahsil edilen ek mali yüklerin hukuksal anlamı. Mali Çözüm, 107, 137-146.
• Bulutoğlu, K. (1976). Türk vergi sistemi. (5. Baskı). İstanbul: Fakülteler Matbaası.
• Çağan, N. (1982). Vergilendirme yetkisi. İstanbul: Kazancı Hukuk Yayınları.
• Doğrusöz, B. (1985). Vergilendirme yetkisinin yasama ve yürütme organları arasında bölüşümü. İdare Hukuku ve İlimleri Dergisi, 6(1-3), 65-76.
• Edizdoğan, N., Çetinkaya, Ö., & Gümüş, E. (2012). Kamu maliyesi. (4.baskı). Bursa: Ekin Basım Yayın.
• Gerçek, A. (2020). Dış ticaret işlemleri ve vergilendirilmesi. Bursa: Ekin Basım Yayın.
• Gerçek, A., & Bakar, F. (2017). Vergilemede kanunilik ilkesi açısından Anayasa’nın 73/4. Maddesi ile bakanlar kuruluna yetki verilmesinin değerlendirilmesi. International Journal of Public Finance, 2(1), 7-26.
• Gerçek, A., Bakar, F., Mercimek, F., Çakır, E. U., & Asa, S. (2014). Vergilemenin anayasal temellerinin çeşitli ülkeler açısından karşılaştırılması ve Türkiye için çıkarımlar. AÜHFD, 63(1), 81-130.
• Göker, C. (2013). Dış ticaret işlemlerine konulan ek mali yükümlülüklerde öngörülebilirlik ilkesi üzerine bir deneme. Ankara Barosu Dergisi, 2013(1), 115-124.
• Gürdal, T., & Ekeryılmaz, Ş. (2018). Vergilemede hukuki güvenlik ilkesinin Danıştay kararları ışığında incelenmesi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 13(2), 205-226.
• Hacıköylü, C. (2015). İthalat sırasında ödenen vergiler ve diğer mali yükümlülükler: Türkiye ve cep telefonu ithalatı. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 7(1), 21-36.
• Karakoç, Y. (2013). Anayasal vergilendirme ilkeleri üzerine bir değerlendirme. Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 15(Özel Sayı), 1259-1308.
• Karaş, E. (2020). Refah iktisadı bağlamında optimal vergi arayışı: Türkiye örneği. Bursa: Ekin Basım Yayın.
• Karaş, G., & Karaş E. (2020). Vergileme tekniği açısından anti-damping vergisinin incelenmesi. Vergi Raporu, 245, 27-41.
• Kirmanoğlu, H. (2007). Kamu ekonomisi analizi. İstanbul: Beta Basım Yayım.
• Nadaroğlu, H. (1992). Kamu maliyesi teorisi. (8. Baskı). İstanbul: Beta Basım Yayım.
• Oktar, S. A. (1997). Vergi benzeri mali yükümlülükler ek mali yükümlülükler ve bir totolojik düzenlemenin analizi. İ. Ü. Maliye Araştırma Merkezi Konferansları, 37. seri, 155-189.
• Öncel, M., Kumrulu, A., & Çağan, N. (2006). Vergi hukuku. Ankara: Turhan Kitabevi.
• Özer, F. (2009). Vergi hukukunda ek mali yükümlülükler, Yayınlanmamış Doktora Tezi. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Pehlivan, O. (2015). Kamu maliyesi. Trabzon: Celepler Matbaacılık.
• Resmi Gazete. (2018, 22 Haziran). 2018/11799 Sayılı Bazı Ürünlerin İthalatında Ek Mali Yükümlülük Tahsili Hakkında Karar.
• Selen, U. (2020). Gümrük işlemleri ve vergilendirilmesi. (10.baskı). Bursa: Ekin Basım Yayın.
• Şen, H., & Sağbaş, İ. (2016). Vergi teorisi ve politikası. Ankara: Kalkan Matbaacılık.
• Şenyüz, D. (1993). Vergilemede istikrar ilkesi ve Türk vergi mevzuatı. İ. Ü. Maliye Araştırma Merkezi Konferansları, 35. seri, 207-216.
• Tekbaş, A. (2009). Vergi kanunlarının anayasaya uygunluğunun yargısal denetimi: Türkiye değerlendirmesi. Ankara: T.C. Maliye Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı Yayın No: 2009/396.
• Turhan, S. (1993). Vergi teorisi ve politikası. İstanbul: Filiz Kitabevi.
• Türkiye Cumhuriyeti 1982 Anayasası. (1982, 9 Kasım). https://www.mevzuat.gov.tr/Mevzuat Metin/1.5.2709.pdf, Erişim Tarihi: 15.03.2021.
• Uluatam, Ö. (2012). Kamu maliyesi. Ankara: İmaj Yayınevi.