İlknur Emekli, Halim Berekat ve Toplumcu Gerçekçi Romanlarının Teknik Çözümlemesi, Ankara, Fenomen Yayıncılık, 2019, 527 p/s. ISBN:9786059474559

Yıl 2020, Cilt: 3 Sayı: 2, 321 - 323, 12.12.2020

Yeliz Arslan

Öz

Bu çalışmada Doç. Dr. İlknur Emekli’nin Fenomen Yayıncılık’tan çıkan Halîm Berekât ve Toplumcu Gerçekçi Romanlarının Teknik Çözümlemesi kitabı değerlendirilecektir. Emekli’nin doktora tezinden uyarlanarak kitap haline getirilen bu eser, Halîm Berekât’ın topluma ve toplumsal olaylara bakışını yansıtması itibariyle önem arz eden akademik bir çalışmadır. Kitabın genel değerlendirmesine geçmeden önce, eserin konusu itibariyle toplumcu gerçekçiliği genel çerçevede ele almak faydalı olacaktır.
Toplumcu gerçekçiliğin esas temelleri “sanat toplum içindir” görüşü üzerine kuruludur. Edebi sanatların herhangi bir yönetim sisteminde ideoloji dayatma aracı olarak kullanılması tarih boyunca görülmüştür. Sovyetler Birliği’nde temeli atılan bu görüş tüm sanat dallarında kendini göstermiştir. Nitekim Stalin döneminde sosyalist realizm adını alan bu kavram sanat dallarının hepsinde ideoloji pompalama aracı olarak kullanılmıştır. Toplumcu gerçekçiliğin edebi açıdan temelleri Rus edebiyatına dayanmaktadır.
Felsefi açıdan ise ana temeli Marksist ideoloji ve fikirleri üzerine kuruludur. Marksist ideolojinin amacı; halkın, köylünün ve işçinin kapitalizmle beraber zenginleşen iş sahipleri, beyler ve ağalar tarafından ezilmesine karşı çıkmak, sorunlarını dile getirmek ve haklarını savunmaktır.
Roman, hikâye, şiir gibi edebi alanlar Marksist ideolojinin aktarılması için araç olarak kullanılmıştır. Toplumun yaşadığı sefalet, maruz kaldığı haksızlık toplumcu gerçekçilik vesileyle kalem sahiplerince edebi eserlere yansıtılmıştır. Bu bağlamda bir toplumu anlamanın ve daha yakından tanımanın en güzel yollarından biri de edebi eserlerine ışık tutmak ve derinlerine dalmak, gizli veya aşikâr bir şekilde tasvir edilmiş resimleri zihinlere yeniden çizmektir.
Toplumcu gerçekçiliği eserlerinde kullanan, Ortadoğu coğrafyasında yetişmiş olan yazarlara bakıldığında özellikle Birinci Dünya Savaşı ve devamında yaşanılan ekonomik kriz, açlık, toplumsal yorgunluk, sömürgeci güçlerden şikâyet vb. kavramların öne çıktığı görülmektedir. Konusu itibariyle Suriyeli sosyolog ve edebiyatçı Halîm Berekât’ın hayatını, edebi kişiliğini, yaşadığı coğrafyanın genel bir tarihini, siyasi ve sosyal yapısını, romanın o ülkede nasıl bir gelişim gösterdiğini sunması bu eserin ilgi çekici yanlarından biridir. Diğer taraftan akademik anlamda Suriye’yi ve Ortadoğu ülkelerinden birini çalışmak isteyen araştırmacı ve meraklılarına sunduğu bilgileri sayesinde akademik camiaya kazandırılmış kıymetli bir eser olduğu şüphesizdir.
Kitap 527 sayfa olup önsöz ve giriş bölümlerinin devamında “Çağdaş Suriye Romancılığında Halîm Berekât” ve Halîm Berekât’ın Toplumcu Gerçekçi Romanlarının Teknik Çözümlemesi” başlıklı iki ana bölümden oluşmaktadır. Sonuç, kaynakça ve dizin bölümleriyle de sonlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Toplumcu Gerçekçilik, Arap Dili ve Edebiyatı, Suriye Edebiyatı, Halim Berekat

Kaynakça

• İlknur Emekli, Halim Berekat ve Toplumcu Gerçekçi Romanlarının Teknik Çözümlemesi, Ankara, Fenomen Yayıncılık, Kasım 2019.