Endülüs Şiirinde Hiciv

Yıl 2021, Cilt: 4 Sayı: 1, 95 - 120, 14.06.2021

Mahmut Üstün

https://doi.org/10.51802/istanbuljas.912498

Öz

Karşıdaki kişi veya kişileri yermek, aşağılamak veya alaya almak için nazmedilen hiciv şiirleri, insanoğlunun fıtratında var olan üstünlük mücadelesinden olsa gerek Arap şiirinin bütün dönemlerinde kendisine geniş bir yer bulmuştur. İlk dönemlerde klasik kasidenin ana temalarından biri iken zamanla müstakil bir tür haline gelen hiciv şiirleri, Endülüs şiirinin önemli bir bölümünü oluşturmaktadır. Endülüs’te farklı din ve etnik unsurların bir arada yaşaması ve fetihten hemen sonra başlayan siyâsî istikrarsızlık, Endülüs hiciv şiirlerinin gelişmesindeki en önemli iki başlık olarak kabul edilebilir. Bu çalışmada genel anlamda hiciv hakkında malumat sunulduktan sonra hiciv şiirlerinin Endülüs’e ulaşmadan önceki durumu hakkında bilgiler verilmiş, Endülüs’te fetihten yıkılışa kadar geçen sürede Endülüs hicvinin sınırları çizilmiş ve farklı hiciv türlerinden örnekler verilmiştir. Örnekleri verilen Endülüs hiciv şiirleri, hicvedilen kişi sayısına göre bireysel veya topluluk, hiciv konusuna göre ise siyâsî, sosyal ve dînî hiciv olmak üzere toplam beş başlık altında ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Arap Edebiyatı, Endülüs, Endülüs Şiiri, Hiciv

Satire in Andalusian Poetry

Öz

The satirical poems that have been composed to humiliate or ridicule the other person or people, have found a wide place for itself in all periods of Arabic poetry owing to the struggle for superiority in the nature of man. Satirical poems which while one of the main themes of classical ode in the early periods have become an independent genre in time, have constituted an important part of Andalusian poetry. The coexistence of different religious and ethnic elements in Andalusia and the political instability that started right after the conquest can be regarded as the two most important topics in the development of Andalusian satirical poetry. In this study, after providing information about satire in general, information about the situation of satirical poems before reaching Andalusia has been given. The limits of Andalusian satire are drawn from the conquest to the collapse of Andalusia and examples of different types of satire have been given. The examples which have been chosen from Andalusian satirical poems, are discussed under a total of five headings: individual or group according to the number of people satirized, and political, social and religious satire according to the subject of satire.

Anahtar Kelimeler

Arabic Literature, Andalusia, Andalusian Poetry, Satire

Kaynakça

• ‘Abbâs, İhsân, Târîhu’l-Edebi’l-Endelusî ‘Asru’t-Tavâif ve’l-Murâbıtîn (2. Baskı), Ammân: Dâru’ş-Şurûk, 1997.
• ‘Îsâ, Fevzî, el-Hicâ’ fî’l-Edebi’l-Endelusî (1. Baskı), İskenderiyye: Dâru’l-Vefâ’, 2007.
• Abdullah, Nâfi‘, el-Hicâ’ fî’ş-Şi‘ri’l-‘Arabî el-Endelusî (1. Baskı), Bîrzeyt: Külliyyetu’l-Âdâb Câmi‘atu Bîrzeyt, 1984.
• Arslân, el-Emîr Şekîb, el-Hulelu’s-Sundusiyye fî’l-Ahbâri ve’l-Âsâri’l-Endelusiyye, c. I-III Beyrût: Dâru Mektebeti’l-Hayât, h. 1355.
• Cerâr, Eymen Yûsuf İbrâhîm, el-Harekâtu’ş-Şi‘riyye fî’l-Endelus (‘Asru Benî’l-Ahmer), Yüksek Lisans Tezi, Câmi‘atu’n-Necâhi’l-Vataniyye, 2007.
• Çetin, Nihad M., Eski Arap Şiiri (2. Baskı), İstanbul: Kapı Yayınları, 2011.
• Çınar, Mustafa, Endülüs’te Mulûku’t-Tavâif Dönemi Edebi Çevresi (392-424/1031-1090), Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi, 2002.
• Çiftçi, Faruk, “Endülüs’te Hilafet Dönemi Edebi Çevresi (316-422/929-1031)”, Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi, 1999.
• Dayf, Şevkî, Târîhu’l-Edebi’l-‘Arabî (1) (el-‘Asru’l-Câhilî) (11. Baskı), Kahire: Dâru’l-Me‘ârif, 1960.
• Dayf, Şevkî, Târîhu’l-Edebi’l’Arabî (3) (el-‘Asru’l-‘Abbâsî el-Evvel) (8. Baskı), Kahire: Dâru’l-Me‘ârif, 1963.
• Dayf, Şevkî, Târîhu’l-Edebi’l’Arabî (4) (el-‘Asru’l-‘Abbâsî es-Sânî) (2. Baskı), Kahire: Dâru’l-Me‘ârif, 1973.
• Dayf,Şevkî, Târîhu’l-Edebi’l’Arabî (8) (‘Asru’d-Düvel ve’l-İmârâti’l-Endelus), Kahire: Dâru’l-Me‘ârif, 1989.
• Demirayak, Kenan, “Arap Edebiyatında Şiirle Kazanma”, İslâmî Edebiyat, 21 (1993), s. 47-53.
• Demirayak, Kenan, Arap Edebiyatı Tarihi-I Cahiliye Dönemi, Erzurum: Fenomen Yayınları, 2009.
• Demirayak, Kenan, Arap Edebiyatı Tarihi-II Sadru’l-İslâm Dönemi, Erzurum: Fenomen Yayınları, 2009.
• Demirayak, Kenan, Arap Edebiyatı Tarihi-III Emeviler Dönemi, Erzurum: Fenomen Yayınları, 2012.
• ed-Dâye, Muhammed Rıdvân, Târîhu’n-Nakdi’l-Edebî fî’l-Endelus (2. Baskı), Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1993.