السَّعادَةُ والشَّقَاءُ في شِعْرِ المهاجر العربيَّة

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 1, 3 - 36, 01.06.2023

Abdelkarim Amın Mohamed Solıman

Öz

للأمة العربيَّة تاريخٌ طويلٌ مع الشعور الحزين الذي أفقد الكثيرَ من أبنائها لَذَّةَ الشعور بالسعادة نتيجة الاستعمار الغربي والتراجع الحضاري وانتشار الجهل والصراع الطائفي والمذهبي، وقد انعكس ذلك على الشعر الجاد الذي يعبِّر عن المجتمع وقضاياه، وهو ما بدا واضحا على الشعر العربي في القرن العشرين وعلى مختلف تياراته ومدارسه، وقد بدا أكثر ما يكون على شعر المهجر؛ لِـمَا للشعر المهجري من تجربةٍ فريدةٍ وحادَّةٍ، رُبَّما لم تمر بالكثير من أقرانهم من شعراء العربية، حيث تضافرت عليهم مجموعةٌ من العوامل والأسباب التي أعطت تجربَتَهم شكلاً خاصًا ومميَّزًا عن غيرها من التجارب الأخرى، فالأدب المهجريُّ في جملته، أدبٌ مُبلَّلٌ بالدمع، مُجلَّلٌ بالأسى، مُتَّشِحٌ بالسواد، يعتصره الشكُّ والتساؤلُ، وتعصف به الحيرةُ والتردُّدُ، وتترقرق فيه الأنغامُ الشاكيةُ الحزينةُ. وتأتي أهمية هذه الدراسةُ في عرضها لقضية السعادة والشقاء في الشعر العربي الحديث، وذلك من خلال شعراء المهجر لتكشف عن مفهومهم للسعادة والشقاء، وتصويرهم لهما، وتأثير ذلك في إبداعهم الشعري، وقد جاءت الدراسة في ثلاثة مباحث: الأول مفهوم السعادة والشقاء، والثاني السعادة عند شعراء المهجر، والثالث أسباب الشقاء في الشعر المهجري، ومنهج الدراسة هو منهج التحليل الفني.

Anahtar Kelimeler

شعر, المهجر, السعادة, الشقاء, العربي

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

Teşekkür

-

Arap Göç Şiirinde Mutluluk ve Hüzün

Öz

Arap milleti; Batı sömürgesi, medenî gerileme, cehaletin yayılması, mezhep ve akım kavgası gibi sorunlar nedeniyle mutluluk duygusunu çoğu müntesibinin elinden alan uzun bir hüzün tarihine sahiptir. Bu hüzün, toplum ve toplumsal sorunlara değinen nitelikli şiire de yansımıştır. Yirminci yüzyıl Arap şiirinin çeşitli akım ve ekollerinde bu etki açıkça görülmektedir. Binaenaleyh özellikle göç şiiri, aynı dönem Arap şairlerin çoğunun tecrübe edemediği, eşine nadir rastlanır kuvvetli bir deneyim geçirdiğinden hüzün olgusunun görünürlüğü çok daha fazladır. Göç şiiri şairleri, birden fazla etkenin ve sebebin bir araya gelmesiyle diğer şiir akımlarının sahip olamadığı seçkin ve özel bir deneyim imkânı yaşamışlardır. Genel olarak göç edebiyatı; gözyaşlarıyla ıslanmış, kedere bürünmüş, karalar bağlamış, kuşku ve sorgulamalarla baskılanmış, endişe rüzgârları esen, hüzünlü nağmelerle gözleri dolan bir edebiyat akımıdır. Bu çalışma, modern Arap şiirinde mutluluk ve hüzün konusunu ele almayı hedeflemektedir. Bu değerlendirmeleri; göç şairlerinin mutluluk ve hüzün kavramlarına yaklaşımları, tasvirleri, şiirlerini yazmadaki etkileri üzerinden yapacaktır. Çalışma üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde mutluluk ve hüzün kavramları, ikinci bölümde göç şairlerinde mutluluk ve üçüncü bölümde göç şiirinde hüznün sebepleri ele alınmıştır. Çalışmada sanatsal analiz metoduna dayalı bir araştırma yöntemi izlenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Arapça, Şiir, Göç, Huzur, Hüzün

Proje Numarası

-

Happiness and Misery in Mahjar Poetry

Öz

The Arab nation has a long history with the sad feelings which caused many of its people to lose the pleasure of feeling happy. This happened as a result of the Western colonialism, civilizational decline, the spread of ignorance, as well as the sectarian conflicts. This was reflected in the serious poetry that expresses society and its issues, which was evident in the Arab poetry of the twentieth century and in its various currents and schools. Moreover, it was embodied mostly in Mahjar poetry since it represents a unique and intense experience. Perhaps many of their peers among Arab poets did not go through such a unique experience. Multiple factors and reasons were combined to give their experience a special and distinct form from other experiences. This literature was loaded with tears, shrouded in sorrow, clothed in black, squeezed by doubt and questioning, riddled with confusion and hesitation in which the mournful melodies of the complainant were echoed in it. This study aims to present the issue of happiness and misery in modern Arabic poetry, through Mahjar poets, to reveal their concept of happiness and misery, their depiction of them, and the impact of that on their poetic creativity. The study came in three sections: the first is the concept of happiness and misery, the second is happiness among the Mahjar poets, and the third is the causes of misery in Mahjar poetry, and the study relied in its presentation on the method of technical analysis.

Anahtar Kelimeler

poetry, immigrant, happiness, misery, Arab

Proje Numarası

-

Kaynakça

• Abduşşehîd, Samuel. Fevzî el-Ma‘lûf Sîratuhû Edebuhû ve Fennuhû. Beyrut: Müessetü Nevfel, 1971.
• Arîda, Nesîb. el-Ervâhu’l-Hâira. New york: Matba‘atü Cerîdeti’l-Ahlâk, 1946.
• Câd, Hasan. el-Edebu’l-Arabiyyu fî’l-Mehcer. Kahire: Dâru’t-Tıbâ‘ati’l-Muhammediye, 1963.
• Cübrân, Cübrân Halîl. el-Bedâi‘ ve’t-Tarâif. Kahire: Dâru’l-Farcânî, 1984.
• Cübrân, Cübrân Halîl. el-Mecmû‘atu’l-Kâmile li-Muellefâti Cibrân el-Mu‘arraba. Ta‘rîb. Antonios Beşîr. Kahire: Dâru’l-Ma‘ârif, 1998.
• Cübrân, Cübrân Halîl. el-Mevâkib. Kahire: Tab‘atu’l-Mukettam, 1923.
• Ebû Mâdi, İlyâ, el-Cedâvil. Beyrut: Dâru’l-İlm li’l-Melâyîn, 1972.
• Ebû Mâdi, İlyâ. el-Hamâil. Kahire: el-Hey’etü’l-Âmme li-Kusûri’s-sekâfe,2004.
• el-Curr, ‘Akl. Divânu ‘Akli’l-Curr. Beyrut: Dâru’s-Sekâfe, 1947.
• el-Fârâbî, Ebû Nasr Muhammed b. Muhammed b. Tarhan b. Uzluğ et-Türkî. Taḥṣîlü’s-saʿâde. Dâru’l-Hilâl, 1995.
• el-Gazzâlî, Ebû Hâmid Muhammed b. Muhammed b. Muhammed b. Ahmed et-Tûsî. Kimyâ’ü’s-Sa‘âde. Beyrut: Dâru’l-Fikri’l-‘Arabî, t.y.
• el-Hûrî, Kaysar Selîm. Divânu’ş-Şairi’l-Medenî. Dimşak: Matbaatü Vizâreti’s-Sekâfe ve’l-İrşâdi’l-Kavmî, 1966.
• el-İsfahânî, Er-Râgıb. Ebü’l-Kāsım Hüseyn b. Muhammed b. el-Mufaddal. el-Müfredât fî ġarîbi’l-Ḳurʾân, Thk. Safvân Adnân Devvudî. Dimaşk: Dârül-Kalem, 4.Baskı, 1430 /2009.
• el-Karavî. Divânu’l-Karavî. Beyrut: Dâru’l-Musîra, 1978.
• el-Ma‘lûf, Fevzî. ‘Alâ bisâti’r-rîḥ. Kahire: Müessesetü Hindâvî, 1958.
• el-Ma‘lûf, Fevzî. Divânu Fevzî el-Ma‘lûf. Beyrut: Dâru’r-Reyhânî, 1957.
• el-Ma‘lûf, Riyâd. Divânu Hayâlât. Sao Paulo: Brezilya, 1945.
• el-Makdisî, Enîs. el-İtticâhâtul-Edebiyye fil-‘Âlemi’l-‘Arabî el-Hadîs. Beyrut: Menşuratü Külliyeti’l-‘Ulüm vel-Edêb, 1952.
• el-Mütenebbî, Ebü’t-Tayyib Ahmed b. el-Hüseyn b. el-Hasen b. Abdissamed el-Cu‘fî el-Kindî. Divânû’l-Mütenebbî. Beyrut: Dârû Beyrut li’t-Tibâ‘a ve’n-Neşr, 1403/1983.
• en-Na‘ûrî, ‘İsâ. Edebü’l-Mehcer. Kahire: Mısır, Dâru’l-Maârif, 1977.
• Eyyûb, Reşîd. Eğanî’d-Dervîş. New york: el-Matbaatü’s-Suriyye el-Emrikiyye, 1982.
• Eyyub, Reşîd. El-Eyyubiyyât. New york: el-Matbaatü’s-Suriyye el-Emrikiyye, 1916.
• Ferhât, Elias. Ahlâmü’r-Râ‘î. Beyrut: Dâru’l-İlm lil-Melâyîn, 1962.
• Ferhât, Elias. Divânu Ferhât. Sao Paulo: Brezilya, 1932.
• Ferhât, Elias. er-Rabî‘. Sao Paulo: Brezilya, 1954.
• Ferhât, Elias. er-Rubâiyyât. Sao Paulo: Brezilya, 1954.
• Ferhât, Elias. es-Sayf. Sao Paulo: Brezilya, 1954.
• Gurâb, Hüsnî. Dîvânu Anâşîdi’l-Hayât. Humus: Dâru’l-İrşâd, 2019.
• Hasan, Muhammed Abdulganî, eş-Şi‘ru’l-Arabî fî’l-Mehcer. Kahire: Mektebetu’l-Hâncî, 1955.
• İbn Hazm, Ebû Muhammed Alî b. Ahmed b. Saîd el-Endelüsî el-Kurtubî. el-Ahlâk ves-siyer fi Müdâvâtin-Nüfûs. Tahkik. İfâr Riyâd. Beyrut: Dâru İbn Hazm, 2016.
• İbn Manzûr, Ebü’l-Fazl Cemâlüddîn Muhammed b. Mükerrem b. Alî b. Ahmed el-Ensârî er-Rüveyfî. Lisânü’l-ʿArab. Beyrut: Dârü Sâdır, 1995.
• Kaddum, Mahmud. “Estetik Oluşum ile Sembolik Boyut Arasında Mahmud Derviş’in Şiirinde Kur’ânî Kıssalar.” Hitit İlahiyat Dergisi 21, no. 2, (2022), 1453-1474.
• Kunsul, Elias. es-Sihâm. Buenos Aires: Arjantin, 1935.
• Kunsul, Zekî. El-Havâcis. Libya: el-Dârül-‘Arabiyye lil-Kitâb, 1988.
• Merîdin, ‘Azîze. El-Kavmiyye ve’l-insâniyye fi’ş-şi‘ri’l-mehceri’l-cenûbî. Kahire: ed-Dâru’l-kavmîyye li’n-Neşr, 1996.
• Mîrzâ, Zuheyr. İlyâ Ebû Mâdi Şâiru’l-Mehceri’l-Ekber. Beyrut: Dâru’l-Avde, t.y.
• Muhammed, ‘Abdülbedî‘ Nazmî. Edebü’l-mehcer beyne asâleti’ş-Şark ve fikri’l-Ğarb: Dirâse tahlîliyye nakdiyye muvâzine. Kahire: Dârü’l-fikri’l-‘Arabî, ts.
• Nuayme, Mihâîl. el-Ğırbâl. Beyrut: Müessesetu Nevfel, t.y.
• Nuayme, Mihâîl. Zâdül-Miâd, Beyrut: Müessesetu Nevfel, 1985.
• Salibe, Cemîl. el-Mu’cemul-Felsefî. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-Lübnânî 1992.
• Saydah, George. Edebunâ ve üdebâunâ fil-Mehâciril-Emrikiyye. Beyrut: Dâru’l-İlm li’l-Melâyîn, 1964.
• Semâha, Mes’ûd. Divânu Me’sûd Semâha. Dâru’s-Semîr. Brooklyn: Amerika, t.y.
• Ya‘kūb, A‘vdet el-Bedevî el-Mülessem. Şâ‘iru’t-Tayyâra. Mısır: Dâru’l-Maârif, 1953.
• Yazıcı, Hüseyin. Göç Edebiyatı. İstanbul: Kaknüs yayınları, 2002.