Examining the Theme of Resistance in the Poems of Nâzım Hikmet and Mahmoud Darwish in the Context of Comparative Literature

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 2, 185 - 217, 12.12.2023

Fatma Zehra Mısır , Salih Tur

https://doi.org/10.51802/istanbuljas.1369208

Öz

Comparative Literature has recently become a frequently used field in academic studies. Comparing writers, poets from different races and cultures, or texts written in different languages, or works of oral literature has given the science of literature a rich identity. Comparative Literature in general terms is to identify the similarities and differences between works of different languages and cultures. The poets whose poems will be compared literary in this study are Nâzım Hikmet and Mahmoud Darwish. Both poets are among the pioneers of modern poetry who lived in the same century. They fought for their ideology with their poetry. Their common subject in this study is "Resistance." From a very young age, they have struggled to resist the forces that disrupt the order in the geography they live in, with their poems. Although they have different races and grew up in different cultures, Nâzım Hikmet and Mahmoud Darwish's character structures are similar, their living conditions are very close to each other and their ideologies are the same. Because their lives are so similar, it is said in the literary world that "Palestine's Nâzım Hikmet is Mahmoud Darwish". In this study, it is aimed to give a different perspective to researchers who will work in the field of comparative literature by examining the poems about resistance of two poets whose lives are similar. In the introduction part of the study, information about comparative literature is given. Then, the lives and works of the two poets were processed under different headings, and in the last chapter, the theme of "Resistance", the common subject they discussed in their poems, was examined comparatively. Finally, similar and different aspects of the two poets are stated in the conclusion.

Anahtar Kelimeler

Comparative Literature, Poetry, Similarity, Difference, Resistance.

Nâzım Hikmet ile Mahmûd Dervîş’in Şiirlerindeki Direniş Temasının Karşılaştırmalı Edebiyat Bağlamında İncelenmesi

Öz

Karşılaştırmalı Edebiyat bilimi son zamanlarda akademik çalışmalarda sıkça başvurulan bir alan olmuştur. Farklı ırk ve kültürde yetişmiş yazar, şair ya da farklı dillerde yazılmış metinlerin ya da sözlü edebiyat ürünü olan eserlerin karşılaştırılmasının yapılması edebiyat bilimine varsıl bir kimlik kazandırmıştır. Karşılaştırmalı Edebiyat genel anlamıyla farklı dil ve kültüre ait eserler arasındaki benzerlik ve farklılıkları tespit etmektir. Bu çalışmada Nazım Hikmet ve Mahmûd Derviş’in direniş temasını işledikleri şiirlerinin karşılaştırılması yapılacaktır. Her iki şair de ideolojileri uğruna şiirleriyle mücadele etmişlerdir. Küçük yaşlardan itibaren yaşadıkları coğrafyadaki düzeni bozan güçlere karşı şiirleri ile direniş mücadelesi vermişlerdir. Farklı millet ve kültürlerde neşet etmelerine rağmen her iki şairin de karakter yapıları benzer, yaşam şartları birbirine çok yakın ve ideolojileri aynıdır. Mahmûd Dervîş ideolojik olarak Nâzım Hikmet’ten etkilenmiş bir şairdir. Nitekim “Filistin’in Nâzım Hikmet’i Mahmûd Dervîş’tir’’ sözü edebiyat dünyasında sıkça rastlanılan bir söylevdir. Bu çalışmanın amacı; iki şairin kaleme aldığı direniş temalı şiirleri incelenerek karşılaştırmalı edebiyat alanına ilgi duyan araştırmacılara farklı bir bakış açısı kazandırmaktır. Çalışmanın giriş kısmında karşılaştırılmalı edebiyat hakkında bilgi verilmiş; daha sonra iki şairin hayatı ve eserleri farklı başlıklar altında incelenmiş, son bölümde ise şiirlerinde ele aldıkları ‘direniş’ teması karşılaştırılmıştır. Sonuç kısmında ise şairlerin ve kaleme aldıkları şiirlerin benzerlik ve farklılık gösteren yönleri ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Karşılaştırmalı Edebiyat, Şiir, Benzerlik, Farklılık, Direniş

Kaynakça

• Akcan, Sacide. “Fuzuli’nin Leyla ve Mecnun’uyla Shakespeare’in Romeo ve Juliet’inin Karşılaştırılması.’’ Doktora Tezi, Dicle Üniversitesi, 2021.
• Akşit, Eyüp. “Şiir ve Direniş Yolunda Bir Ömür: Mahmûd Dervîş.’’ Türkiye Din Eğitimi Araştırma Dergisi, no. 1 (Haziran 2016): 13-36
• Akşit, Eyüp. “Mahmud Derviş’in Şiirinde Evreler II.’’ Mizanü’l-Hak İslami İlimler Dergisi, no. 4 (Haziran 2017): 13-33
• Atalay, İrfan. Karşılaştırmalı Edebiyat. İstanbul: Hiper Yayınları, 2019.
• Aytaç, Gürsel. Karşılaştırmalı Edebiyat Bilimi. Ankara: Gündoğan Yayınları, 1997.
• Balbay, Mustafa. Aşkın ve Direnişin Şairi Nâzım Hikmet. İstanbul: Halk Kitabevi, 2018.
• Bassnett, Susan. Comparative Literature: A Critical Introduction, Blackwell Publishers. Oxford-Cambridge, 1993.
• Brunel, Pierre ve Pichois, Claude ve Rousseau, André Michel. Qu’est-ce que la littérature comparée? Paris: Arman Colin, 1967.
• Chevrel, Yves. La Littérature Comparée. Paris: Puf, 1989.
• Çetişli, İsmail. Edebiyat Sanatı Bilimi. Ankara: Çağ Yayınları, 2008.
• Dervîş, Mahmûd. el-A’mâlu’l-Kâmile. 3 cilt. Londra: Dâru’s-Sekâfe, 1420/2000.
• Derviş, Mahmûd. Divan-u Mahmûd Dervîş. 2 cilt. Bağdat: Daru’l-Hürriyye 1420/2000.
• Erçin, Meltem. “Bertolt Brecht’in Arturoui’nin Yükselişi ve Haldun Taner’in Gözlerimi Kaparım Vazifemi Yaparım Eserlerine Karşılaştırmalı Bir Yaklaşım.’’ Yüksek Lisans Tezi, Osmangazi Üniversitesi, 2022.
• Étiemble, René. Essais de littérature (vraiment) générale. Paris: NRF, 1975.
• Fazlıoğlu, Şükran. “’Mahmûd Dervîş.’’ Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 2: 177-178. Ankara: TDV Yayınları, 2019.
• Halman, Talat Sait. “Nazım Olmasaydı.’’ Hece Aylık Edebiyat Dergisi, Türkçe’nin Sürgün Şairi Nâzım Hikmet Özel Sayısı. (Ocak 2007): 636.
• Hasan, Ahmed. Şâ’iru’l-mukâveme Mâhmûd Dervîş. Kahire: Dâru’l-Fâruk li’l istismârât ve’s- Sekâfe, 1428/2008.
• Hikmet, Nâzım. Bütün Şiirleri. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları 2023.
• İbrâhîm, Muhammed. Ecmelu Kasâidi Mahmûd Dervîş Hayâtuhu ve Şi’ruhu. Ürdün: Dâru’l-ihyâ li’n-neşri ve’t-tevzi’, 1429/2009.
• Kahraman, Alim. “Nâzım Hikmet.’’ Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 2: 347-348. Ankara: TDV Yayınları, 2019.
• Majadly, Haifa ve Yılmaz, İbrahim. “Filistin Edebiyatında Kimlik Sorunu.’’ Erzurum İlahiyat Tetkikleri Dergisi, no. 2 (2016): 145-157.
• Mığdıs, Şeker Linda ve Bogenç Demirel, Z. Emine. “Nâzım Hikmet’in Edebiyat Alanındaki Konumuna Ve Eserlerinin Çeviri Yoluyla Dolaşımına Kısıtların Olumlu Etkileri.’’ Çeviribilim ve Uygulamaları Dergisi, no. 29 (2020): 83-116.
• Nureddin, Vâlâ. Bu Dünyadan Nâzım Geçti. İstanbul: İlke Yayınları, 1965.
• Pegeaux, Daniel-Henri. La littérature générale et comparée. Paris: Armand Colin, 2012. Popper, Karl Raimund. Açık Toplum ve Düşmanları c.2: Hegel ve Marx. Çeviren Harun Rızatepe. Ankara: Türk Siyasi İlimler Derneği Yayınları,1968.
• Sağlık, Safa Enis. “Modern Çağın Hastalığı Yabancılaşma: Hermann Hesse’nin Bozkırkurdu ve Yusuf Atılgan’ın Aylak Adam Romanlarının Karşılaştırılması.’’ Yüksek Lisans Tezi, Osmangazi Üniversitesi, 2022.
• Sertel, Zekeriya. Mavi Gözlü Dev: Nazım Hikmet ve Sanatı. İstanbul: Belge Yayınları, 1965.
• Schulz, Hans-Jörg ve Rhein, P.H. Comparative Literature: The Early Years. Hill: University of North Carolina Press, 1973.
• Şehirli, Tuba Nur. “Ana Hatları ile Modern Filistin Şiiri ve Mahmûd Dervîş: Hayatı, Eserleri ve Şiirindeki Temel Kavramlar.’’ Yüksek lisans tezi, Atatürk Üniversitesi, 2010.
• Şengül, Melis. “Tarihi Roman Odağında İlyas Esenberlin ve Kemal Tahir’in Tarihi Romancılığının Karşılaştırılması.’’ Yüksek Lisans, Tezi Hacettepe Üniversitesi, 2022.
• Tieghem, Paul Van. “La synthése en historie littéraire. Littérature comparée et littérature générale.’’Revue de Synthese Historiqque, no. 31 (1921): 1-16
• Tur, Salih. “Fedva Tûkân ve Mahmûd Dervîş’in Şiirleinde Direniş.’’ Nüsha Şarkiyat Araştırmaları Dergisi, no.10 (2010): 155-173.
• Uslucan, Fikret. “Kırılan Putlar Düşman İlan Edilen Dostlar Nazım Hikmet’in Kalem Kavgaları, Hece Aylık Edebiyat Dergisi, Türkçe’nin Sürgün Şairi Nazım Hikmet Özel Sayısı, no. 2 (2007): 70-82.
• Kaya, Senem. Edebiyatta Sonsuz Bir Serüven: Karşılaştırmalı Edebiyat. Ankara: Gece Akademi, 2019.
• Yılmaz, Nurullah. “Nâzım Hikmet ve Mahmûd Dervîş’in Şiirlerinde Ortak Temalar: Sürgün, Hapishane ve Vatan Özlemi.’’ İstanbul Üniversitesi Şarkiyat Mecmuası, no.1 (2013):175-195.
• Yılmaz Nurullah, Filistinli Şair Mahmûd Dervîş. Erzurum: Fenomen Yayınları, 2013.
• “Mahmoud Darwish.’’ Erişim 25 Eylül 2023, http://mahmouddarwish.ps.
• “Nâzım Hikmet’in Hayatı ve Şiirleri.’’ Erişim 20 Eylül 2023, https://www.leblebitozu.com/nazim-hikmetin-hayati-ve-siirleri/
• “Hüdanur Yıldırım, Semih el-Kasım ve Filistin Direniş Edebiyatındaki Yeri.’’ Erişim 20 Eylül 2023 https://dijitalhafiza.com/kose-yazilari/semih-el-kasim-ve-filistin-direnis-edebiyatindaki-yeri.
• https://diwandb.com/poem/عابرون-في-كلام-عابر.html Erişim 21 Eylül 2023.
• “Nâzım Hikmet’in Hayatı.’’ Erişim 5 Kasım 2023, https://tr.wikipedia.org/wiki/Nâzım_Hikmet.
• https://www.malumatfurus.org/yok-oyle-umutlari-yitirip-karanlikta-savrulmak/ son güncelleme: 07 Kasım 2023.
• “Nâzım’ın Hikayesi.’’ Erişim 28 Kasım 2023, https://www.naziminhikayesi.com/5-dunya-sairi/kacis.
• “Nâzım Hikmet Üzerine Bir İnceleme.’’ Erişim 28 Kasım 2023, https://daragacisanat.com
• محمود درويش son güncelleme: 28 Kasım 2023, https://ar.m.wikipedia.org/wiki/محمود_درويش
• “Arapça ve Farsça da Nâzım Hikmet Dizeleri.’’ Erişim 28 Kasım 2023, https://tarihdergi.com.
• “Bir Filistin Yine Var.’’ Erişim 28 Kasım 2023, https://www.evrensel.net/yazi/71890/bir-filistin-yine-var.