Nasyonal Sosyalizmi Tarihselleştirmek ve Mehmet Genç

Yıl 2023, , 865 - 884, 30.12.2023

Ahmet Okumuş

https://doi.org/10.26650/ISTJECON2023-1366916

Öz

Nasyonal Sosyalizm, bir siyasi ideoloji olmanın ötesinde, yirminci yüzyılın en çetrefil tarihi vakalarından birine işaret eder. Nazi tecrübesinin tarihe nasıl kaydedileceği savaş sonrası tarih yazımının en çetin bahislerinden biri olmuştur. Hadiseleri Almanya’nın benzersiz bir modernleşme sürecinden geçtiğini söyleyerek açıklayan ‘özel yol’ (sonderweg) tezleriyle, olan biteni dönemin cari güç dengeleri ve daha genelleştirilebilir etkenlere bağlayarak izah eden yaklaşımlar arasında ciddi yorum farklılıkları ortaya çıkmıştır. Almanya’nın Nasyonal Sosyalist idare altında sergilediği atılımın etkisiyle özellikle otuzlu yıllarda uyandırdığı olumlu ilgi de konuyu yetkin biçimde işlemeyi zorlaştıran hususlardan biri olmuştur. Nasyonal Sosyalizm, alternatif modernleşme anlayışlarının mücadele içerisinde olduğu Türkiye’de de toplumsal bünyeye uygun daha sahih bir kültürel yenileşme arayanlar arasında merak uyandıran bir mesele olmuştur. Bu çalışmada Osmanlı iktisat tarihçisi Mehmet Genç’in nasyonal sosyalizmedair değerlendirmelerinin tahlili amaçlanmaktadır. Genç’in konuyla ilgisi tarihi süreçler ve siyasi hadiselerle sınırlı kalmamış, Nasyonal Sosyalizm’in felsefi hazırlayıcılarını da içeren bir kapsama doğru genişlemiştir. Çalışmada, önce sonderweg tezleri bağlamında Mehmet Genç’in Nasyonal Sosyalizm üzerine değerlendirmeleri, ardındanaynı değerlendirmelere temel oluşturan felsefi yönelimlerin Genç’in ilmi tavır ve yaklaşımlarındaki yeri incelenecektir.

JEL Classification : B00 , N00 , P00

Anahtar Kelimeler

Nasyonal sosyalizm, Mehmet Genç, Sonderweg, Wagner, Nietzsche, Hitler

Historicizing National Socialism and Mehmet Genç

Öz

National Socialism, more than just a political ideology, signifies one of the most convoluted historical events of the twentieth century. The depiction of the Nazi era in post-war historiography emerged as a contentious realm of debate. Distinct interpretative divides crystallized: on one side, the ‘Sonderweg’ theories asserting Germany’s unique modernization journey, and on the other, perspectives anchoring events to the prevailing geopolitical dynamics and broader factors of the period. Germany’s assertive strides under National Socialist leadership, especially during the 1930s, amplified the challenges of a nuanced treatment of the topic. In Turkey, amidst a landscape of contending modernization narratives, National Socialism had resonated with those seeking a more culturally attuned renewal. This study aims to scrutinize the Ottoman economic historian Mehmet Genç’s evaluation of National Socialism. Genç’s engagement with the subject goes beyond mere historical processes and political events, encompassing the philosophical background of National Socialism. The analysis will first delve into Genç’s evaluation of National Socialism through the lens of the Sonderweg theses, then explore the foundational philosophical orientations that underpin Genç’s academic perspectives and methodologies..

JEL Classification : B00 , N00 , P00

Anahtar Kelimeler

National socialism, Mehmet Genç, Sonderweg, Wagner, Nietzsche, Hitler

Kaynakça

• Ayvazoğlu, B. (2022). Mehmet Genç: Hac Yolunda Bir Karınca. İstanbul: Türk Kültürüne Hizmet Vakfı. google scholar
• Ayyıldız, E. (2022). Mehmet Genç ve Wagner. In B. Ayvazoğlu (Ed.), Hac Yolunda Bir Karınca Mehmet google scholar
• Genç (pp. 85-88). İstanbul: Türk Kültürüne Hizmet Vakfı. google scholar
• Beiner, R. (2018). Dangerous Minds: Nietzsche, Heidegger, and the Return of the Far Right. google scholar
• Philadelphia, PA: University of Pennsylvania Press. google scholar
• Blackbourn, D., Eley, G. (1984). The Peculiarities of German History: Bourgeois Society and Politics in Nineteenth-Century Germany. Oxford, New York: Oxford University Press. google scholar
• Böhürler, A. (2023). “Mehmet Genç ile Söyleşi”. Dünya Bülteni. Ed. Muhammet Negiz. Retrieved from https://www.dunyabulteni.net/genel-degerlendirme/dr-mehmet-genc-ile-soylesi-ayse-bohurler-h476966.html google scholar
• Çakır, C. (2021). “İmparatorluğun İktisat Tarihçisi”: Mehmet Genç (1934-2021) Hayatı, Kişiliği, Eserleri. Dîvân 2021/1, 253-270. google scholar
• Dobson, M. (2009). “Deutschland ist Hamlet”. London Review of Books 31/15. August 6, 2009. google scholar
• Retrieved from https://www.lrb.co.uk/the-paper/v31/n15/michael-dobson/short-cuts. google scholar
• Drochon, H. (2016). Nietzsche’s Great Politics. Princeton, NJ: Princeton University Press. google scholar
• Ekren, U. (2016). Felsefenin Perspektifinden J.S. Bach ve Richard Wagner’in Sanatı. Bursa: Sentez Yayıncılık. google scholar
• Eley, G. (2018). How Do We Explain the Rise of Nazism? Theory and Historiography. In S. Baranowski, A. Nolzen, C. W. Szejnmann (Eds.), A Companion to Nazi Germany (pp. 17-32). Medford, MA: Wiley Blackwell. google scholar
• Elias, N. (2023). Almanlar Üzerine İncelemeler: 19. Yüzyıldan 20. Yüzyıla İktidar Savaşları ve Habitus Gelişimleri (F. G. Gerhold, Çev.). İstanbul: ALFA. google scholar
• Everett, A. (2015). The Genesis of the Sonderweg. International Social Science Review 91/2, 1-42. google scholar
• Forner, S. (2014). German Intellectuals and the Challenge of Democratic Renewal: Culture and Politics after 1945. Cambridge: Cambridge University Press. google scholar
• Gay, P. (2023). Weimar Kültürü (E. Buğlalılar, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları. google scholar
• Genç, M. (2022). Nasyonal Sosyalizm. Dergâh 384/1, 24-26. google scholar
• Genç, M. (2000). Osmanlı İmparatorluğunda Devlet ve Ekonomi. İstanbul: Ötüken Neşriyat. google scholar
• Habermas, J. (2022). War and Indignation. ResetDIALOGUES. Retrieved from https://www.resetdoc. org/story/jurgen-habermas-war-indignation-west-red-line-dilemma/ google scholar
• Habermas, J. (2001). The Postnational Constellation: Political Essays. Cambridge, UK: Polity Press. google scholar
• Heidegger, M. (1959). An Introduction to Metaphysics (R. Manheim, Trans.). New Haven: Yale University Press. google scholar
• Heine, H. (2007 [1834]). On the History of Religion and Philosophy in Germany and Other Writings (T. Pinkard, Ed.; H. Pollack-Milgate, Trans.). Cambridge: Cambridge University Press. google scholar
• Höfele, A. (2016). No Hamlets: German Shakespeare from Nietzsche to Carl Schmitt. Oxford: Oxford University Press. google scholar
• Jarausch, K. H. (2018). Organic Modernity: National Socialism as Alternative Modernism. In S. Baranowski, A. Nolzen, C. W. Szejnmann (Eds.), A Companion to Nazi Germany (pp. 33-46). Medford, MA: Wiley Blackwell. google scholar
• Jaspers, K. (1952). Tragedy Is Not Enough (H.A.T. Reiche, H.T. Moore, Karl W. Deutsch, Trans.). Boston: The Beacon Press. google scholar
• Kansu, A. (2003). Ziyaeddin Fahri Fındıkoğlu, ‘Sosyal Mesele’ ve ‘İçtimai Siyaset’. Ahmet Çiğdem (Ed.) Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Muhafazakarlık içinde (s. 118-131). İstanbul: İletişim Yayınları. google scholar
• Kantorowicz, E. H. (1957). The King’s Two Bodies: A Study in Medieval Political Theology. Princeton, New Jersey: Princeton University Press. google scholar
• Kantorowicz, E. H. (2019 [1927]). Frederick the Second: Wonder of the World 1194-1250. New York: Apollo Publishers. google scholar
• Karaosmanoğlu, Y. K. (2018 [1953]). Panorama. İstanbul: İletişim Yayınları. google scholar
• Kershaw, I. (2015). Nazi Diktatörlüğü: Yorum Sorunları ve Perspektifleri. İstanbul: Ayrıntı Yayınları. google scholar
• Kocka, J. (2018). Looking Back on the Sonderweg. Central European History 51, 137-142. https://doi. org/10.1017/S0008938918000183 google scholar
• Kocka, J. (2010). Civil Society and Dictatorship in Modern German History. Hanover and Londra: University Press of New England. google scholar
• Kocka, J. (1988). History Before Hitler: the Debate about the German Sonderweg. Journal of Contemporary History 23/1, 3-16. https://doi.org/10.1177/002200948802300101 google scholar
• Kolasi, K. (2020). Alman Tarih Yazımında sonderweg Tezinin Katkıları ve Sınırlılıkları: Özgün Yolun Ötesinde. M. Önsoy, M. Er (Ed.), Türk-Alman Çalışmaları Serisi I: Sosyal Bilimler Makaleleri içinde (s. 173-194). Ankara: Nobel Yayınevi. google scholar
• Koselleck, R. (2009). Kavramlar Tarihi: Politik ve Sosyal Dilin Semantiği ve Pragmatiği Üzerine Araştırmalar. İstanbul: İletişim Yayınları. google scholar
• Küçükkalay, A. M. (2022). Mehmet Genç: Bir Alimin Hayat ve İlim Serencamı. İstanbul: Ötüken Neşriyat. google scholar
• Lukacs, G. (2006). Aklın Yıkımı (A. T. Kapkın, Çev.). İstanbul: Payel Yayınları. google scholar
• Nietzsche, F. (1980[1874]). On the Advantage and Disadvantage of History for Life (P. Preuss, Trans.). Indianapolis, Cambridge: Hackett Publishing. google scholar
• Nietzsche, F. (2002[1886]). Beyond Good and Evil (R. Horstmann and J Norman, Ed.; J. Norman, Trans.). Cambridge: Cambridge University Press. google scholar
• Nilsson, Mikael. (2019). Constructing a Pseudo-Hitler? The question of the authenticity of Hitlers politisches Testament. European Review of History: Revue europeenne d'histoire 26/5, 871-891. https://doi.org/10.1080/13507486.2018.1532983 google scholar
• Olsen, N. (2012). History in the Plural: An Introduction to the Work of Reinhart Koselleck. New York: Berghahn Books. google scholar
• Özel, M. (2021). “Ekonomide Adalet ve Şeref: Wagner, Nietzsche ve Mehmet Genç”. Nihayet. Retrieved from https://www.gzt.com/nihayet/ekonomide-adalet-ve-serefwagner-nietzsche-ve-mehmet-genc-3593476 google scholar
• Runciman, D. (2013). The Confidence Trap: A History of Democracy in Crisis from World War I to the Present. Princeton, NJ: Princeton University Press. google scholar
• Safranski, R. (2002). Nietzsche: A Philosophical Biography (S. Frisch, Trans.). London: Granta Books. google scholar
• Strong, T. (2012). Politics Without Vision: Thinking without A Banister in the Twentieth Century. Chicago, IL: The University of Chicago Press. google scholar
• Tooze, A. (2022). After the Zeitenwende: Jürgen Habermas and Germany’s New Identity Crisis. The New Stateman. Retrieved from https://www.newstatesman.com/ideas/2022/05/after-the-zeitenwende-jurgen-habermas-and-germanys-new-identity-crisis google scholar
• Traverso, E. (2019). Geçmişi Kullanma Kılavuzu (I. Ergüden, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları. google scholar
• Traverso, E. (2016). Yahudi Modernitesinin Sonu: Muhafazakâr Bir Dönüm Noktasının Tarihi. İstanbul: Ayrıntı Yayınları. google scholar
• Traverso, E. (2013). Savaş Alanı Olarak Tarih: 20. Yüzyılın Zorbalıklarını Yorumlamak (O. S. Binatlı, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları. google scholar
• Vonberg, J. (2015). Why is Germany so Obsessed with Hamlet? The New Stateman. Retrieved from https://www.newstatesman.com/culture/music-theatre/2015/11/why-germany-so-obsessed-hamlet google scholar