Dual Bankacılık Sisteminin Performans Endeksinin Oluşturulması ve İncelenmesi: Türkiye İçin Karşılaştırmalı Panel Veri Analizi

Yıl 2018, Cilt: 68 Sayı: 2, 221 - 241, 21.12.2018

Selim Demez Murat Ustaoğlu , Ahmet İncekara

Öz

Bankalar temel finansal işlemlerin dışında pek çok farklı çeşidi olan finansal enstrümanlarda üretmekte, vadeli işlem piyasalarından-hisse senedi piyasalarına kadar uzanan oldukça geniş yelpazade faaliyet göstermektedirler. Küreselleşme trendinin avantajlarından fazlasıyla istifade eden ve giderek sofisteki hale gelen finans sektörünün lokomotifi, mevduat bankacılığı olarak da bilinen, konvansiyonel bankacılık sistemidir. Faiz tabanlı konvansiyonel sistemin küresel ekonomi üzerindeki hegomanyasını sona erdirebilecek bir alternatiften, en azından yakın gelecekte, söz etmek mümkün değildir. Öte yandan bir kaç on yıl önce islam ülkelerinde temelleri atılan ve faizsiz kar-zarar ortaklığı (PLS) prensibi üzerine inşa edilen İslami bankacılık alternatif olarak öne çıkmakta ve giderek artan oranda konvensiyonel bankalarla karşılaştırmalı analizlere konu olmaktadır. Farklı değişken ve veri setlerinin yardımıyla yapılan çalışmalar sonucu elde edilen bulgular ışığında alınan tedbirler, yakın gelecekteki resesyon ve krizlerin olumsuz etkilerini minimize etmeye yardımcı olur. Bu çalışmada Türkiye’de faaliyet gösteren üç İslami ve dokuz konvansiyonel bankanın, 2008 küresel finans krizi sonrası döneminde, 2010-2015 yılları arasındaki performasnlarını panel data modeli yardımıyla analiz edilmiştir. Analiz sonucunda konvansiyonel bankaların performaslarını banka büyüklüğü, reservler, reel efektif döviz kuru, reel faiz oranı değişkenlerinin etkilediği görülürken, İslami bankaları banka büyüklüğü, mevduat oranı, rezervler, pazar yoğunluğu, , reel efektif döviz kuru, reel faiz oranı değişkenlerinin daha fazla etkilediği sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

İslami Finans, konvansiyonel bankalar, performans analizi

Determining and Examining the Performance Index of Dual Banking System: A Panel Data Comparative Analyse for Turkey

Öz

In addition to basic financial transactions, the banks generate a variety of financial instruments and exploits the advantages associated with the globalization trend. It is not realistic to speak of an alternative that would end the domination of the interest-based conventional system in the global economy. However, Islamic banking, operating based on the profit and loss share, has become popular despite the fact that it has been introduced only some decades ago in some Muslim countries. The Islamic banking system has been in recent years compared to the conventional banking system. Measures taken in light of findings based on studies focusing on different variables and datasets will help minimize the impacts of the recessions and crises in the near future. This study analyzes the performance of three Islamic and nine conventional banks in Turkey after the 2008 global financial crisis (in the period of 2010-2015) by reliance on the panel data model. The findings in the study reveal that the conventional bank performance affects the banksize, reserves, real effective exchange rate and real interest rate whereas the impact has been greater in the case of Islamic banks upon banksize, deposit rate, reserves, market concentration, real effective exchange rate and real interest rate.

Anahtar Kelimeler

Islamic Finance, conventional banks, performance index

Kaynakça

• Al-Tamimi, H. A. H. (2010). Factors influencing performance of the UAE Islamic and conventional national banks. Global Journal Of Business Researc, 4(2), 1–9.
• Albayrak, Y. E., & Erkut, H. (2005). Banka performans değerlendirmede analitik hiyerarşi süreç yaklaşımı. İTÜDERGİSİ/d, 4(6), 47–58.
• Ariss, R. T. (2010). Competitive conditions in Islamic and conventional banking: A global perspective. Review of Financial Economics 19(3), 101–108.
• Ata, A. H. (2009). Kriz sonrası Türkiye’de mevduat bankaları karlılığına etki eden faktörler. İşletme Fakültesi Dergisi, 10(2), 137–151.
• Bader, K. M., Mohamad, S., & Hassan, T. (2008). Cost, revenue and profit efficiency of Islamic versus conventional banks: International evidence using data envelopment analysis. Islamic Economic Studies, 15(2), 23–76.
• Baltagi, B. H. (2001). Econometric analysis of panel data. New York, NY: John Wiley
• Baltensperger, E. (1980). Alternative approaches to the theory of the banking firm. Journal of Monetary Economics, 6(1), 1–37.
• Beck, T., Demirgünç-Kunt, A., & Merrouche, O. (2013). Islamic vs. conventional banking: Business model, efficiency and stability. Journal of Banking & Finance, 37(1), 433–447.
• Coşkun, N. M., Ardor, N. H., Çermikli, H. A., Eruygur, O. H., Öztürk, F., Tokatlıoğlu, İ. . . . Dağlaroğlu, T. (2012). Türkiye’de bankacılık sektörü piyasa yapısı, firma davranışları ve rekabet analizi. İstanbul, Turkey: Türkiye Bankalar Birliği.
• Demirgüç-Kunt, A., & Huizinga, H. (2000). Financial structure and bank profitability. Retrieved from http://siteresources.worldbank.org/INTFR/Resources/475459-1108132178926/Kunt_Huizinga.pdf
• Dietrich, A., & Wanzenried, G. (2014). The determinants of commercial banking profitability in low-middle and high-income countries. Ouarterly Review of Economics and Finance, 54(3), 337–354.
• Doğan, M. (2013). Katılım ve geleneksel bankaların finansal performanslarının karşılaştırılması: Türkiye örneği [Comparison of performances between Islamic and conventional banks: Evidence from Turkey]. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 58(1), 175–189.
• Doğru, C. (2011). Karlılığın belirleyicileri analizi: Teori ve orta ölçekli bir banka uygulaması. Maliye Finans Yazıları, 91(1), 47–76.
• Fayed, M. E. (2013). Comparative performance study of conventional and Islamic banking in Egypt. Journal of Applied Finance & Banking, 3(2), 1–14.
• Hanif, M., Tariq, M., Tahir, A., & Momeneen, W. (2012). Comperative performance study of conventional banking in Pakistan. International Research Journal of Finance & Economics, 83(1), 62–72.
• Iqbal, M. (2001). Islamic and conventional banking in the nineties: A comparative study. Islamic Economic Studies, 8(2), 1–28.
• Jaffar, M., & Manarvi, I. (2011). Performance comparison of Islamic and conventional banks in Pakistan. Global Journal of Management and Business Research, 11(1), 61-68.
• Klein, M. (1971). A theory of the banking firm. Journal of Money, Credit and Banking, 3(2), 205–218.
• Mills, P., & Presley, J. (1999). Islamic finance: Theory and practice. New York, NY: Palgrave Macmillan.
• Pehlivan, P. (2015). Türk bankacılık sektörü verimliliğin rasyo analizi yöntemi ile incelenmesi: 2005-2014. Dayanışma Dergisi, 12(1), 29–40.
• Rashid, A., & Jaaben, S. (2016). Analyzing performance determinants: Conventional versus Islamic Banks in Pakistan. Borsa İstanbul Review, 16(2), 92–107.
• Samad, A. (2004). Performance of interest-free Islamic banks vis-a-vis interest-based conventional banks of Bahrain. Journal of Economics and Management, 12(2), 1–15.
• Samad, A., & Hassan, M. K. (1999). The performance od Malaysian Islamic bank during 1984-1997: An exploratory study. International Journal of Islamic Financial Services, 1(3), 1–15.
• Sarıtaş, H., Uyar, S. G. K., & Gökçe, A. (2016). Banka karlılığı ile finansal oranlar ve makroekonomik değişkenler arasındaki ilişkilerin Sistem Dinamik Panel Veri Modeli ile analizi: Türkiye araştırması [The relationship between financial ratios and macroeconomic variables and profitability Bank System with Dynamic Panel Data Model Analysis: Turkey research]. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(1), 87–108.
• Sevim, U., & Eyüboğlu, K. (2016). Ticari banka performansının içsel belirleyeicilieri: Borsa İstanbul örneği [Inner determinants of commercial bank’s performance: the case of Borsa İstanbul]. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 17(2), 211–223.
• Siraj, K. K., & Pillai, S. P. (2012). Comparative study on performance of Islamic banks and conventional banks in GCC region. Journal of Applied Finance & Banking, 2(3), 123–161.
• Tatoğlu, F. Y. (2012). Panel veri ekonometrisi stata uygulamalı [Panel data econometric stata applied]. İstanbul, Turkey: Beta Yayınevi.
• Teker, S., Teker, D., & Kent, O. (2011). Measuring commercial banks’ performances in Turkey: A proposed model. Journal of Applied Finance & Banking, 1(3), 97–112.
• Yanpar, A. (2015). İslami finans-ilkeler, araçlar ve kurumlar [Islamic finance-principles, tools and institutions]. İstanbul, Turkey: Scala Yayıncılık.
• Youssef, A., & Samir, O. (2015). A comparative study on the financial performance between Islamic and conventional banks: Egypt case. The Business and Management Review, 6(4), 161–175.