BİREYLERİN BİLİŞ İHTİYACI DÜZEYLERİNİN BİLİŞİM OKURYAZARLIĞINA ETKİSİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2013, Sayı: 5 - İstanbul Sosyal Bilimler Dergisi, 61 - 73, 03.02.2016

Alper Değerli

Öz

Enformasyon ve iletişim teknolojilerinde yaşanan ilerlemeler sonucu günlük yaşantımız bilgisayarlar ve internet ile çevrelenmiştir. Bu yeni dünya düzenine ayak uydurabilmek için geleneksel okuryazarlığın ötesinde, bilişim okuryazarı olabilmek bir zorunluluk halini almıştır. Bireyin bilişim okuryazarlık düzeyinin ve bu niteliğe olan ilgisinin de bireylerin bilişsel düzeyi ile ilgili olduğu değerlendirilmektedir. Bu doğrultuda bireyin biliş ihtiyaç düzeyinin bilişim okuryazarlığı üzerinde bir etkisinin olup olmadığı araştırılmış, çalışma kapsamında Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksek Okulu öğrencileri Biliş İhtiyacı ve Bilişim Okuryazarlığı üzerine ankete tabi tutulmuştur. Yapılan analiz çalışmaları sonucunda bireylerin biliş ihtiyacı düzeyinin bilişim okuryazarlığı seviyesi üzerinde pozitif ve anlamlı bir etkisinin olduğu saptanmıştır. Ayrıca hesaplanan biliş ihtiyacı skorları bağlamında; yüksek biliş ihtiyacı skoruna sahip bireylerin düşük biliş ihtiyacına sahip bireylere oranla bilişim okuryazarlığı seviyelerinin daha yüksek olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Biliş İhtiyacı, Bilişim Okuryazarlığı

A RESEARCH ON THE EFFECT OF INDIVIDUALS’ NEED FOR COGNITION ON INFORMATICS LITERACY

Öz

Our daily lives are framed with computers and internet as a result of advancement at information and communication technologies. Beyond traditional literacy, being a informatics literate has become an obligation to keep up with to this new world order. It is considered that an individual’s informatics literacy level and interest to this qualification are related with this individual’s need for cognition level. Within this context it has been researched if individuals’ need for cognition levels effect informatics literacy and in terms of this study Marmara Univercity Vocational High School students were asked a questionnaire including Need for Cognition and Informatics Literacy Scales. In consequence of conducted analysis, a positive and significant effect of need for cognition level on informatics literacy level has been identified. Also within the scope of calculated need for cognition scores, it has been observed that individuals with high need for cognition have higher informatics literacy levels in comparison to individuals with low need for cognition.

Anahtar Kelimeler

Need for Cognition, Infortics Literature

Kaynakça

• Aman, Amit Kumar ve Vivek Nath Tripathi. “Assessment of Computer Literacy Among High School Students”. International Journal of Management & Computing Sciences (IJMCS). Vol.1, No..3, 2011, ss.20-24.
• Cacioppo, John T., Richard E. Petty ve Chuan Feng Kao. “The Efficient Assessment of Need for Cognition”. Journal of Personality Assessment. Vol. 48, No.3, 1984, ss.306-307.
• Cacioppo, John T., Richard E. Petty, Chuan Feng Kao ve Regina Rodriguez. “Central and Peripheral Routes to Persuasion: An Individual Difference Perspective”. Journal of Personality and Social Psychology. Vol.51, No.5, 1986, ss.1031-1043.
• Cacioppo, John T., Richard E. Petty, Jeffrey A. Feinstein ve W. Blair G. Jarvis, “Dispositional Differences in Cognitive Motivation: The Life and Times of Individuals Varying in Need for Cognition”. Psychological Bulletin. Vol.119, No.2, 1996, ss.197-253.
• Cacioppo, John T., Richard E. Petty ve Katherine J. Morris. “Effects of Need for Cognition on Message Evaluation, Recall, and Persuasion”. Journal of Personality and Social Psychology. Vol.45, No.4, 1983, ss.805-818.
• Curşeu, Petru Lucian. “Need For Cognition and Active Information Search In Small Student Groups”. Learning and Individual Differences. Vol.21, 2011, ss.415–418.
• Das, Samar, Raj Echambadi, Michael McCardle ve Michael Luckett. “The Effect of Interpersonal Trust, Need for Cognition, and Social Loneliness on Shopping, Information Seeking and Surfing on the Web”. Marketing Letters. Vol.14, No.3, 2003, ss.185–202.
• Değerli, Başak. “Bilişsel Süreçler Bağlamında Tüketici Davranışının Yeni İletişim Ortamlarında Bilgi Edinme Amaçlı İncelenmesi: “Online” Mağaza Kullanım Niyeti Üzerine Bir Araştırma”, Yayınlanmamış Doktora Tezi. Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 2011.
• Gürdal, Oya. “Internet’te Bilgi Erişim ve Bilgi Erişim Kaynakları”. Ankara Üniversitesi Kütüphane ve Dokümantasyon Daire Başkanlığı Bülteni. Sayı.27, 2003, ss.1-4.
• PARDUS Ulusal İşletim Sistemi Projesi, http://tr.pardus-wiki.org/Pardus:Bili%C5%9 Fim_Okur-Yazar%C4%B1/ (29 Mayıs 2013).
• Petty, Richard E., Pablo Brinol, Chris Loersch ve Michael J. McCaslin. “The Need For Cognition”. Mark R. Leary ve Rick H. Hoyle (Ed.). Handbook of Individual Differences In Social Behavior içinde, New York: Guilford Press, 2009, ss.318-329.
• Putrevu, Sanjay Joni Tan ve Kenneth R. Lord. “Consumer Responses to Complex Advertisements: The Moderating Role of Need for Cognition, Knowledge, and Gender”. Journal of Current Issues & Research in Advertising. Vol.26, No.1, 2004, ss.9-24.
• Tidwell, Pamela S., Cyril J. Sadowski ve Lia M. Pate. “Relationships Between Need for Cognition, Knowledge, and Verbal Ability”. The Journal of Psychology. Vol.134, No.6, 2000, ss.634-644.
• Türkiye Büyük Millet Meclisi. Bilgi Toplumu Olma Yolunda Bilişim Sektöründeki Gelişmeler ile İnternet Kullanımının Başta Çocuklar, Gençler ve Aile Yapısı Üzerinde Olmak Üzere Sosyal Etkilerinin Araştırılması Amacıyla Kurulan Meclis Araştırması Komisyonu Raporu. Ankara, 2012.