THE RIGHT TO SOCIAL SECURITY AND ITS REFLECTIONS TO 1982 CONSTITUTION

Yıl 2016, Cilt: 2 Sayı: 3, 187 - 208, 01.02.2016

Alpaslan Karabulut

Öz

Social security is as old as humanity and universal. The right to social security as
a result of a difficult process reached its present state. Socialist and liberal thought
systems have different views on this issue. The industrial revolution has not only
changed the economic structure also transform social and cultural structure. The
basic condition for a life worthy of human dignity driving is to have the right to
social security. This right its place in the international agreements and conventions,
is a basic human right. The effect of the right to social security is seen both
the 1982 Constitution and the Constitutional Court decision. The aim of this study
is to provide a theoretical framework for the concept of the right to social security
and the examining this concept the implications of the 1982 Constitution to
examine in the framework of the 1921, 1924 and 1961 Constitution with Supreme
Court case laws.

Anahtar Kelimeler

social security, right to social security, 1982 constitution

SOSYAL GÜVENLİK HAKKI VE 1982 ANAYASASI’NA YANSIMALARI

Öz

Sosyal güvenlik ihtiyacı insanlık tarihi kadar eski ve evrenseldir. Sosyal güvenlik
hakkı bugünkü durumuna zorlu bir süreç sonucunda ulaşmıştır. Sosyalist ve liberal
düşünce sistemleri bu konuda farklı görüşlere sahiptir. Sanayi devrimi sadece
ekonomik yapıyı değiştirmiş aynı zamanda sosyal ve kültürel yapıyı da dönüştürmüştür.
İnsan onuruna yakışır bir yaşam sürmenin temel koşulu, sosyal güvenlik
hakkına sahip olmaktır. Uluslararası anlaşma ve sözleşmelerde kendine yer bulan
bu hak, temel bir insan hakkıdır. Sosyal güvenlik hakkının etkisi hem 1982
Anayasası’nda hem de Anayasa Mahkemesi kararlarında görülmektedir. Bu çalış-
manın amacı, sosyal güvenlik hakkı kavramına ilişkin teorik bir çerçeve sunmak
ve 1982 Anayasası’na yansımalarını; 1921, 1924 ve 1961 Anayasaları ile Anayasa
Mahkemesi İçtihatları çerçevesinde irdelemektir.

Anahtar Kelimeler

sosyal güvenlik, sosyal güvenlik hakkı, 1982 anayasası

Kaynakça

• AKKAYA. Yüksel, “Sosyal Güvenlik ve Tarihi Üzerine ‘Aykırı’ Notlar”, İktisat Dergisi, S: 478, Ekim 2006, s.15-17.
• ALPER. Yusuf, “Sosyal Güvenlik ve Sosyal Sigortalar”, Sosyal Politika, Anadolu Üniversitesi Yayınları, 2. Baskı, Eskişehir, Mayıs 2013.
• ALPER. Yusuf, “Sosyal Güvenlikte Yeni Gelişmeler ve Sorunları”, Sosyal Güvenlik, 2. Baskı, Eskişehir, Temmuz 2013.
• ALPER. Yusuf, Türk Sosyal Güvenlik Sistemi Sosyal Sigortalar Hukuku, Dora Yayınları, 6. Baskı, Bursa, Eylül 2014.
• ARICI. Kadir, “Genel Olarak Sosyal Güvenlik (Kavram-Amacı-Konusu ve Tarihi Gelişimi)”, Sosyal Güvenlik, Anadolu Üniversitesi Yayınları, 2. Baskı, Eskişehir, Temmuz 2013.
• ARICI. Kadir, “Anayasa Mahkemesi Kararları Işığında Sosyal Güvenlik Hakkı” (Bildiri), VII. Sosyal İnsan Hakları Uluslararası Sempozyumu, Denizli, 10-12 Aralık 2015, s.181-196.
• BALKIR. Zehra Gönül, Türk Anayasa Yargısında Sosyal Hakların Korunması, Kocaeli Üniversitesi Yayınları, Kocaeli, 2009.
• BAŞBUĞ. Aydın, Sosyal Hukuk: Hukukun Toplumsal Temelleri, A Kitap, 1. Baskı, Ankara, Kasım 2010.
• BAŞBUĞ. Aydın, Sosyal Güvenlik Sisteminde Sosyal Sigortalar, Şeker-İş Sendikası Yayınları, Ankara, Eylül 2013.
• BEŞER. Faruk, İslam’da Sosyal Güvenlik, Bilge Yayınları, 1. Baskı, İstanbul, Mayıs 2004.
• CASTEL. Robert, Sosyal Güvensizlik, İletişim Yayınları, 1. Baskı, İstanbul, Ağustos 2004.
• ÇAKIR. Yafes, “Sağlık Hizmetlerinde Katılım Payı Uygulaması ve Bu Uygulamanın Sosyal Devlet İlkesi ve Sosyal Güvenlik Hakkı Bakımından İncelenmesi”, Sayıştay Dergisi, S: 80, Ocak-Mart 2011, s.85-105.
• DALKILIÇ, Elvin Evrim, “Sosyal Hakların ‘Yeniden’ Keşfinde Sosyal Kamu Hizmetleri ve ‘Sosyal Yurttaş’ın Türk İdare Hukukundaki Yeri”, Sosyal Adalet İçin İnsan Hakları: Sosyal Haklar, TODAİE, 1. Baskı, Ankara, 2014.
• DİLİK. Sait, “Sosyal Güvenlik ve Sosyal Hizmetler Arasındaki İlişkiler”, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Fakültesi Dergisi, C: 35, S: 1, 1980, s.73-84.
• GERŞİL, Gülşen Sarı, İnan Eryılmaz, “Değişen Türkiye’nin Sosyal Politika Anlayışı: Sosyal Yardım ve Hizmetlerdeki Dönüşüm ve AB Ülkeleri ile Karşılaştırılması”, Sosyal Adalet İçin İnsan Hakları: Sosyal Haklar, TODAİE, 1. Baskı, Ankara, 2014.
• GÜLMEZ. Mesut, “Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar” (Tartışma bildirisi), Uluslararası Anayasa Hukuku Kurultayı, Türkiye Barolar Birliği Yayını, Ankara, 9-13 Ocak 2001, s. 140-148.
• GÜVERCİN. Cemal Hüseyin, “Sosyal Güvenlik Kavramı ve Türkiye’de Sosyal Güvenliğin Tarihçesi”, Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası, C: 57, S:2, 2004, s.89-95.
• HARE. Ivan, “Social Rights as Fundamental Human Rights” Social and Labour Rights in a Global Context: International and Comparative Perspectives, Cambridge University Press, Third Printing, Cambridge, United Kingdom, 2005, s.153-181.
• HEPPLE. Bob, “Enforcement: The Law And Politics of Cooperation and Compliance”, Social and Labour Rights in a Global Context: International and Comparative Perspectives, Cambridge University Press, Third Printing, Cambridge, United Kingdom, 2005, s.238-257.
• KABOĞLU. İbrahim Özden, “Ekonomik Sosyal ve Kültürel Haklar” (Bildiri), Uluslararası Anayasa Hukuku Kurultayı, Türkiye Barolar Birliği Yayını, Ankara, 9-13 Ocak 2001, s.102-139.
• KABOĞLU. İbrahim Özden, “Anayasa’da Sosyal Haklar: Alanı ve Sınırları” (Bildiri), II. Sosyal Haklar Ulusal Sempozyumu, Petrol-İş Yayı- nı, Denizli, 4-6 Kasım 2010, s.43-60.
• KARABULUT. Alpaslan, “Türkiye’de Sosyal Yardım ve Sosyal Yardımların Tek Merkezden Yürütülebilirliği”, Gazi Üniversitesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2011.
• KARAGÜLMEZ. Ali, “Anayasa Mahkemesi ve Sosyal Şart”, 2. Yuvarlak Masa Toplantısı, 15-16 Nisan 2010, Anayasa Mahkemesi, (http:// www.anayasa.gov.tr/icsayfalar/insanhaklari/sunumlar.html Erişim Tarihi: 05.12.2015).
• KORAY. Meryem, Sosyal Politika, İmge Yayınevi, 4. Baskı, Ankara, 2012.
• MÜFTÜOĞLU. Özgür, “Tarihsel Süreçte Bir Parantez: Sosyal Güvenlik Hakkı”, Toplum ve Hekim, C: 20, S: 2, Mart-Nisan 2005, s.83-86.
• ÖZVERİ. Murat, “Yoksulluğun Yönetilmesi ve Sosyal Güvenlik Hakkı”, Praksis, S: 9, Kış-Bahar 2003, s.321-336.
• ÖZVERİ. Murat, “Türkiye’de Sosyal Güvenlik Hakkının Geleceğine İlişkin Düşünceler”, Toplum ve Hekim, C: 20, S: 2, Mart-Nisan 2005, s.147-150.
• ŞEN. Murat “Hukuk Devleti İlkesi Bağlamında Sosyal Güvenlik Hakkı”, Melikşah Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C: 3, S: 2, 2014, s.183-200.
• ŞENKAL. Abdülkadir, Küreselleşme Sürecinde Sosyal Politika, Alfa Yayınları, 2. Baskı, İstanbul, Ekim 2007.
• ŞENTOP. Mustafa, “Anayasa ve Sosyal Devlet,” Sosyal Politikalar Dergisi, S: 1, Güz 2006, s.42-47.
• TALAS. Cahit, “Sosyal Haklar ve Türk Anayasalarında Sosyal Hakların Evrimi”, TODAİE İnsan Hakları Yıllığı, C: 3-4, 1981-1982, s.38-75.
• TOKOL. Aysen, Yusuf Alper, Sosyal Politika, Dora Yayınları, 4. Baskı, Bursa, Mart 2013.
• TUNÇ. Hasan, Faruk Bilir, Bülent Yavuz, Türk Anayasa Hukuku, Adalet Yayınevi, 6. Baskı, Ankara, Şubat 2015.
• TURAN. Ercan, “Sosyal Güvenlik Hakkı”, Kamu-İş, C: 7, S: 3, 2004, s.1-20.
• TURAN. Güngör, Türk Anayasalarında Sosyal Hakların Gelişimi ve Yorumu” TODAİE İnsan Hakları Yıllığı, S: 17-18/1, 1996, s.103-120.