SENDİKACILIKTA YENİ BİR PERDE: TOPLUMSAL HAREKET SENDİKACILIĞI

Yıl 2019, Cilt: 5 Sayı: 10, 9 - 33, 30.12.2019

Sercan Dereli

Öz

Kapitalizmin neo-liberal evresinde piyasa serbestisinin tekrar işgücü piyasalarına hâkim kılınması amacıyla uygulanan yapısal uyarlama politikaları 1980 sonrası dönemde sendikaların güç kaybetmesine neden olmuştur. Sendikal hareketin güç kaybetmesinde devlet müdahalesinin sınırlı bir kapsama indirgenmesi ve kuralsızlaştırma politikaları rol oynamıştır. Sendikalar bir yandan üye kayıpları yaşarken bir yandan da değişen işçi profilinin örgütlenmesinde sorunlar yaşamaya başlamıştır. Güney yarımküre ülkelerinin toplumsal hareketlerle bütünleşen sendikacılık anlayışı, sendikaların yaşamış olduğu kriz için bir çözüm önerisi olarak gündem bulmuş ve ileri sürülmüştür. Bu çalışmada, neo-liberal dönüşümün sendikalar üzerindeki etkisi ve alternatif bir sendikal model olarak toplumsal hareket sendikacılığı ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Toplumsal Hareket Sendikacılığı, Neo-liberalizm

Kaynakça

• Aganon, M. E., Serrano, M. R., Certeza, R. A. (2009). Union Revitalization and Social Movement Unionism In The Philippines. Friedrich Ebert Stiftung and U.P. School of Labor and Industrial Relations: Philippines.
• Akkaya, Y. (1999). Toplumsal Hareket Sendikacılığı ve Türkiye Üzerine Kısa Bir Değerlendirme. Sendikal Bakış. Ankara: Tüm Sosyal-Sen. Sayı 2.
• Akkaya, Y. (2004). Toplumsal Hareket Sendikacılığı: Ne Kadar Yeni, Ne Kadar Eski. (https://sendika63.org/2004/11/toplumsal-hareket-sendikaciligi-ne-kadar-yeni-ne-kadar-eski-yuksel-akkaya-2092/). Erişim Tarihi: 12.11.2019.
• Aktel, M. (2001). Küreselleşme süreci ve etki alanları. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 6(2), s. 193-202.
• Antunes, R., Santana, M. A. (2014). The Dilemmas of the New Unionism in Brazil: Breaks and Continuities. Latin American Perspectives. 41(5), s. 10-21.
• Arrighi, G., Hopkins, K. T., Wallerstein, I. (1995). Sistem Karşıtı Hareketler. İstanbul: Metis Yayınları.
• Balkır, Z. G. (2009). Küreselleşmenin ekonomik özgürlüklere yansıması: sosyal hakların daraltılması. I. Sosyal Haklar Uluslararası Sempozyumu Bildiri Kitabı. Antalya: Petrol-İş.
• Bauman, Z. (2014). Küreselleşme: toplumsal sonuçları. Ayrıntı: İstanbul.
• Bell, D. (1973). The coming of post-industrial society: a venture in social forecasting. New York: Basic Books, Inc., Publishers.
• Bezuidenhout, A. (2000). Towards Global Social Movement Unionism? Trade Union Responses to Globalization in South Africa. Geneva: International Institute for Labour Studies.
• Clarke, S. (2007). Neoliberal iktisat kuramı., A. Saad-Filho ve D. Johnston (Editörler). Neoliberalizm muhalif bir seçki. İstanbul: Yordam Kitap, s. 91-105.
• Colas, A. (2007). Neoliberalizm, küreselleşme ve uluslararası ilişkiler., A. Saad-Filho ve D. Johnston (Editörler). Neoliberalizm muhalif bir seçki. İstanbul: Yordam Kitap, s. 123-139.
• Çelik, E. (2016). “Toplumsal Hareket Sendikacılığı” Kavramının Doğuşu ve Küresel Dolaşımı Üzerine Bir İnceleme. Emek Araştırma Dergisi. Cilt: 7, Sayı: 10, s.1-22.
• Dibben, P., Wood G., Mellahi, K. (2012). Is social movement unionism still relevant? The case of the South African federation COSATU. Industrial Relations Journal. 43(6), s. 494–510.
• Doğan, M. S. (2005). 21. yüzyılda esnek çalışma biçimleri ve toplumların iş hayatına uygulanması. Sosyoloji Konferansları Dergisi. 31, 93-98.
• Dumenil, G., ve Levy, D. (2007). Neoliberal (karşı) devrim., A. Saad-Filho ve D. Johnston (Editörler). Neoliberalizm muhalif bir seçki. İstanbul: Yordam Kitap, s. 25-41.
• Durmaz, O. S. (2016). Arjantin’den Bir Sınıf Mücadelesi Deneyimi: Piqueteros Hareketi. Emek Araştırma Dergisi. Cilt: 7, Sayı: 10, s. 69-88.
• Engeman, C. (2015). Social movement unionism in practice: organizational dimensions of union mobilization in the Los Angeles immigrant rights marches. Work, Employment and Society. 29(3), s. 444-461.
• Erdut, T. (1998). Yeni teknolojilerin iş ilişkileri üzerindeki etkisi. İzmir: Tür Ağır Sanayii ve Hizmet Sektörü Kamu İşverenleri Sendikası.
• Erdut, Z. (2004). Liberal ekonomi politikaları ve sosyal politika. Çalışma ve Toplum, 2, s. 11-37.
• Fairbrother, P. (2008). Social Movement Unionism or Trade Unions as Social Movements. Employee Responsibilities & Rights Journal. Sayı: 20 (3), s. 213-220.
• Fairbrother, P., Webster E. (2008). Social Movement Unionism: Questions and Possibilities. Employee Responsibilities and Rights Journal. Sayı: 20(4):309-313.
• Gezer Aydın, G. (2017). Toplumsal Hareket Sendikacılığının Türkiye Örneğinde İncelenmesi: Zonguldak Grevi ve Yürüyüşü, Yatağan Direnişi ve Tekel Direnişi. International Journal of Innovative Approaches in Social Sciences, Vol: 1, No:1, s. 49-70.
• Gorz, A. (2007). İktisadi aklın eleştirisi. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Güler, B. A. (1997). Yapısal uyarlanma reformları ve devlet., O. Oyan (Editör). Türk-İş yıllığı ’97 1990’ların bilançosu (değerlendirme yazıları) cilt 2. Ankara: Türk-İş, s. 74-84.
• Harvey, D. (1993). Esneklik: tehdit mi yoksa fırsat mı?. Birikim Dergisi. 56(61), s. 83-92.
• Harvey, D. (2005). A brief history of neoliberalism. New York: Oxford Univesity Press.
• Harvey, D. (2010). Postmodernliğin durumu: kültürel değişimin kökenleri. İstanbul: Metis Yayınları.
• Hasanoğlu, M. (2001). Küreselleşmenin devlet yönetimine etkileri. Sayıştay Dergisi, 43, s. 68-82.
• Holdt, K. V. (2002). Social Movement Unionism: The Case of South Africa. Work Employment & Society. 16(2), s. 283-304.
• Işıklı, A. (2005). Sendikacılık ve Siyaset. Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
• Işıklı, A. (2011). Kumarhane kapitalizmi: Chomsky-Işıklı polemikleri. Ankara: İmge Kitabevi.
• Koray, M. (2005). “Reel” küreselleşme veya küreselleşmenin realitesi. Çalışma ve Toplum. 4, s. 11-44.
• Koray, M. (2011). Kapitalizm küreselleşirken dünya ahvali. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Lapavitsas, C. (2007). Neoliberal dönemde anayolcu iktisat kuramı., A. Saad-Filho ve D. Johnston (Editörler). Neoliberalizm muhalif bir seçki. İstanbul: Yordam Kitap, s. 59-75.
• Mahiroğulları, A. (2004). Teorik Çerçevesi ve Dünyadaki Uygulamalarıyla Sendika-Siyaset, Sendika-Siyasi Parti İlişkisi. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimleri Fakültesi Dergisi. XIX (1), 349-371.
• Mahiroğulları, A. (2012). XXI. Yüzyıla Girerken Sendikacılık: Günümüzdeki Değişim, Dönüşüm ve Gelecek İçin Arayışlar. Hak-İş Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi. 1 (1).
• Moody, K. (1997). Towards An International Social-Movement Unionism. New Left Review. 225(1), s. 52-72.
• Munck, R. (2003). Emeğin yeni dünyası: küresel mücadele, küresel dayanışma. İstanbul: Kitap Yayınevi.
• Naidoo, R. (2001). Social-Movement Unionism In South Africa: A Strategy For Working Class Solidarity?. Dollars & Sense. 237.
• Neary, M. (2011). Emek Hareket Eder: Toplumsal Hareket Sendikacılığı Kavramının Bir Eleştirisi., A. C. Dinerstein ve M. Neary (Editörler). Emek Tartışması. İstanbul: Otonom Yayıncılık, s. 217-256.
• Novelli, M. (2004). Globalisations, social movement unionism and new internationalisms: the role of strategic learning in the transformation of the Municipal Workers Union of EMCALI. Globalisation, Societies and Education. 2(2), s. 161-190.
• Özdemir, S. (2010). Küreselleşme ve refah devletleri üzerindeki etkileri. Sosyal Siyaset Konferansları, 57, s. 55-84.
• Özuğurlu, M. (2000). Sendikacılık Hareketinin Krizi ve Yeni Gelişmeler Üzerine Gözlemler. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilimler Fakültesi Dergisi. 55(1). s.139-171.
• Palley, T. I. (2007). Keynesçilikten neoliberalizme: iktisat biliminde paradigma kayması., A. Saad-Filho ve D. Johnston (Editörler). Neoliberalizm muhalif bir seçki. İstanbul: Yordam Kitap, s. 42-58.
• Petras, J. (2001). Unemployed Workers' Movement in Argentina. Economic and Political Weekly. Vol: 36, No: 45, s. 4265-4270.
• Rebitzer, J. B. and Taylor, L. J. (1991). A model for dual labor markets when product demand is uncertain. The Quarterly Journal of Economics, 106(4), s. 1373-1383.
• Robinson, I. (2000). Neoliberal Restructuring and U.S. Unions: Toward Social Movement Unionism?. Critical Sociology. Cilt: 26.
• Rocker, R. (2000). Anarko-Sendikalizm. İstanbul: Kaos Yayınları.
• Saad-Filho, A. (2007). Washington uzlaşmasından Washington sonrası uzlaşmasına., A. Saad-Filho ve D. Johnston (Editörler). Neoliberalizm muhalif bir seçki. İstanbul: Yordam Kitap, s. 13-22.
• Sanal, M. E. (2014). Gelişen ekonomilerde dönüşen kapitalizmin endüstri ilişkilerine etkileri. Edirne: Paradigma Akademi Yayınları.
• Sapancalı, F. (1998). Üretimde esnek yapılanma, işgücü organizasyonunda değişim ve endüstri ilişkileri. Verimlilik Dergisi, 4, 61- 92.
• Sapancalı, F. (2001). Yeni dünya düzeni ve küresel yoksulluk. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(2), s. 115-140.
• Savran, S. (2008). Sendikal Hareketin Krizi mi, Sosyalistlerin Krizi mi?. Devrimci Marksizm. 8, s. 13-44.
• Scholte, J. A. (2005). The sources of neoliberal globalization. Overarching Concerns Programme Paper Number 8. Geneva: United Nations Research Institute for Social Development.
• Scipes, K. (2014). Social Movement Unionism or Social Justice Unionism? Disentangling Theoretical Confusion within the Global Labor Movement. Class, Race and Corporate Power. 2(3).
• Seidman, G. (2011). Social Movement Unionism: From Description To Exhortation. South African Review of Sociology. 42(3), s. 94-102.
• Sennett, R. (2011). Yeni kapitalizmin kültürü. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Serdar, A. (2015). Reconsidering Social Movement Unionism in Postcrisis Argentina. Latin American Perspectives, 452(2), s. 74-89.
• Sertlek, T. (2012). Yeni Sınıf Hareketi ve Toplumsal Hareket Sendikacılığı. Ö. Göztepe (Editör). Güvencesizleştirme Süreç, Yanılgı, Olanak. Ankara: Notabene Yayınları.
• Sevgi, H. (2012). Neo-liberalizme Karşı Sendikal Mücadele: Toplumsal Hareket Sendikacılığı. Ekonomi Bilimleri Dergisi. Cilt 4, No 2.
• Shaikh, A. (2007). Neoliberalizmin iktisat mitolojisi., A. Saad-Filho ve D. Johnston (Editörler). Neoliberalizm muhalif bir seçki. İstanbul: Yordam Kitap, s. 76-90.
• Şen, S. (1999). Esnek üretim ve esnek çalışma. TÜHİS – İş Hukuku ve İktisat Dergisi, 15-6(6-1), s. 24-55.
• Tanyılmaz, K. (2008). Sendikal Harekette Bir “İntihar Denemesi”: Toplumsal Hareket Sendikacılığı. Devrimci Marksizm. 8, s. 45-73.
• Tilly, C. (2008). Toplumsal Hareketler: 1768-2204. İstanbul: Babil Yayınları.
• Tokol, A. (2011). Endüstri ilişkileri ve yeni gelişmeler. Bursa: Dora Yayıncılık.
• Topalhan, T. (2015). Endüstri İlişkileri. Ankara: Matser Yayıncılık.
• Waterman, P. (2004). Yeni Toplumsal Sendikacılık: Yeni Bir Dünya Düzeni İçin Yeni Bir Sendika Modeli. Sendikal Notlar. Petrol-İş Yayınları. Sayı: 21.
• Waterman, P. (2008). Social Movement Unionism in Question: Contribution to A Symposium. Employee Responsibilities & Rights Journal. Sayı: 20.
• Yıldırım, E. (2008). Sendikalar ve Kriz. Çalışma ve Toplum. 2008/3, s. 199-206.