ÇALIŞMA YAŞAMINDA DUYGUSAL EMEK

Yıl 2017, Cilt: 3 Sayı: 5, 30 - 56, 15.06.2017

Nursel Karaman

Öz

Çalışma yaşamında istihdamın ve üretimin yapısında meydana gelen değişimler, emeğin farklı bağlamlarda değerlendirilerek yeni kavramlar çerçevesinde tartışılmasına neden olmuştur. Bu kavramlardan biri de duygusal emektir. Özellikle hizmet sektörünün gelişimi ve müşteri odaklılığın ön plana çıkmasıyla gündeme gelen duygusal emek, çalışanların yalnızca fiziksel ve zihinsel emeklerini değil; duygularını da işin gerektirdiği şekilde kullanmalarını ve işverenlerin de aynı şekilde çalışanlarından doğrudan ya da dolaylı biçimde böyle bir talepte bulunmalarını ifade etmektedir. “Duyguların ticarileşmesinden” bahsederek duygusal emek kavramını ilk kez kullanan sosyolog Arlie Russell Hochschild (1983) olmuştur. Sonraki yıllarda “maddi olmayan emek” kavramı üzerinden, otonomist Marksistler Michael Hardt ve Antonio Negri ise maddi olmayan emek pratiklerinin kişiler arası iletişim ve ilişkilerdeki yönüne atıfta bulunan “duygulanımsal emek” kavramını ortaya atmışlardır. Literatürde her
iki kavram zaman zaman birbirleri yerine kullanılsa da, çıkış noktaları ve kapsamları bakımından farklılaştıkları görülmektedir. Ancak her ikisi de duygusal/duygulanımsal emek gerektiren işlerde kadın işgücünün yoğun biçimde görülmesi sebebiyle toplumsal cinsiyet tartışmaları bağlamında öne çıkmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Duygusal emek, maddi olmayan emek

Kaynakça

• Akalın, A. (2007). Duygulanım ve Duygulanımsal Emek Üzerine Notlar. www.birikimdergisi.com. Akçay, C. ve Çoruk, A. (2012). Çalışma Yaşamında Duygular ve Yönetimi: Kavramsal Bir İnceleme. Eğitimde Politika Analizi Dergisi, 1(1), 3-25. Ashforth, B.E. and Humphrey, R. E. (1993). Emotional Labor in Service Roles: The Influence of Identity. Academy of Management Review, 18(1), 88- 115. Ashforth, B.E. and Humphrey, R. E. (1995). Emotion in the Workplace: A Reappraisal. Human Relations, 48(2), 97-125. Emirgil, B. F. (2010). Yeni Kapitalizmde Emeği Sorunsallaştırmak: Emeğin Maddi-Olmayan Görünümleri. Çalışma ve Toplum, 1, 221-238. Eroğlu, Ş. G. (2014). Örgütlerde Duygusal Emek ve Tükenmişlik İlişkisi Üzerine Bir Araştırma. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19, 147-160. Federici, S. (2014). Duygulanımsal Emek Üzerine. M. A. Peters ve E. Bulut. (Editör). Bilişsel Kapitalizm: Eğitim ve Dijital Emek. (1. Baskı). Ankara: Nota Bene Yayınları, 115-136. Grandey, A. A. (2000). Emotion Regulation in the Workplace: A New Way to Conceptualize Emotional Labor. Journal of Occupation Health Psychology, 5(1), 95-110. Güngör, M. (2009). Duygusal Emek Kavramı: Süreci ve Sonuçları. Kamuİş, 11(1), 167-184. Hardt, M. ve Negri, A. (2012). İmparatorluk. (7. Baskı). İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 295-297. Hochschild, A. R. (1983). The Managed Heart: Commercialization of Human Feeling. University of California Press, 7-166. Kart, E. (2011). Bir Duygu Yönetimi Süreci Olarak Duygusal Emeğin Çalışanlar Üzerindeki Etkisi. Çalışma ve Toplum, 3, 215-230. Kaya, U. ve Serçeoğlu, N. (2013). Duygu İşçilerinde İşe Yabancılaşma: Hizmet Sektöründe Bir Araştırma. Çalışma ve Toplum, 1, 311-345. Man, F. ve Selek Öz, C. (2009). Göründüğü Gibi Olamamak Ya Da Olduğu Gibi Görünememek: Çağrı Merkezlerinde Duygusal Emek. Çalışma ve Toplum, 1, 75-94. Nickson, D., Warhust, C. and Dutton, E. (2005). The Importance of Attitude and Appearance in the Service Encounter in Retail and Hospitality. Managing Service Quality, 15(2), 195-208. Özkaplan, N. (2009). Duygusal Emek ve Kadın İşi/Erkek İşi. Çalışma ve Toplum, 2, 15-24. Rivera, J. D. and Paez, D. (2007). Emotional Climate, Human Security and Cultures of Peace. Journal of Social Issues, 63(2), 233-253. Salovey, P. and Mayer, J.D. (1990). Emotional Intelligence. Imagination, Cognition and Personality, 9, 185-211. Seçer, H. Ş. (2005). Çalışma Yaşamında Duygular ve Duygusal Emek: Sosyoloji, Psikoloji ve Örgüt Teorisi Açısından Bir Değerlendirme. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, 50, 813-834. Topateş, H. Ve Kalfa, A. (2009). Yeni Çalışma İlişkileri Bağlamında Örgütsel Yurttaşlık ve Duygusal Emek. Sosyal Haklar Bildiri Metni, 423-431. Yücesan Özdemir, G. (2014). İnatçı Köstebek: Çağrı Merkezlerinde Gençlik, Sınıf ve Direniş.İstanbul: Yordam Kitap, 117-122. http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&kelime=DUYGU, 11 Ocak 2017’de alınmıştır. http://bianet.org/biamag/kadin/130142-estetik-emek-ve-kadinlar, 14 Ocak 2017’de alınmıştır.