İDARENİN COVİD-19 PANDEMİSİNE İLİŞKİN SOKAĞA ÇIKMA YASAĞI KARARLARININ KANUNİ İDARE İLKESİ KAPSAMINDA DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2020, Cilt: 19 Sayı: 38 - Covid-19 Hukuk Özel Sayısı, 180 - 201, 28.06.2020

Betül Güler

Öz

Çin’in Wuhan şehrinde ortaya çıkan ve tüm dünyayı etkisi altına alan Covid-19 virüsü Dünya Sağlık Örgütü tarafından pandemi ilan edilmiştir. Ülkemizde de ilk vakanın görülmesi ile birlikte bşr takım idari tedbirler alınmıştır. Bu tedbirlerden biri de virüsün yayılmasının önlenmesi, genel sağlığın korunması ve kamu düzeninin sağlanması amacıyla alınan sokağa çıkma yasağıdır. İdarenin sokağa çıkma yasağı faaliyeti, bireylerin temel hak ve özgürlükleri üzerinde doğrudan etkili olduğundan, doğurduğu sonuçlar itibariyle diğer idari işlemlerden ayrılmaktadır. Bu nedenle sokağa çıkma yasağı işlemi ve bunun sonucunda doğan idari yaptırımlar; hukuka uygunluk ve yasallık bakımından üzerinde şüphe duyulmayacak bir belirlemeye ihtiyaç duymaktadır. Kanuni idare ilkesine uygunluk, tüm idari işlem ve eylemlerin hukuki geçerlilik şartı olup hukuk devleti ilkesinin en önemli unsurlarından biridir. Bu çalışmada, pandeminin önlenmesi amacıyla İçişleri Bakanlığı genelgeleri ile verilen sokağa çıkma yasağı kararlarının yasallığı ve hukuka uygunluğu incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Covid-19, Sokağa Çıkma Yasağı, Kanuni İdare İlkesi, Temel Hak ve Özgürlükler

Destekleyen Kurum

İstanbul Ticaret Üniversitesi

EVALUATION OF ADMINISTRATION PROHIBITION ACTIVITIES ON THE COVID-19 PANDEMIS OF THE ADMINISTRATION WITHIN THE SCOPE OF THE LAW

Öz

Covid-19 virus, which emerged in Wuhan city of China and affected the whole world, has been declared a pandemic by the World Health Organization. With the first case in our country, a number of administrative measures were taken. One of these measures is the curfew taken to prevent the spread of the virus, to protect general health and to ensure public order. The curfew activity of the administration differs from other administrative procedures in terms of its consequences as it directly affects the fundamental rights and freedoms of individuals. For this reason, the curfew process and the resulting administrative sanctions are; It needs a determination that will not be suspected in terms of legality and legality. Compliance with the principle of legal administration is the legal validity condition of all administrative procedures and actions and it is one of the most important elements of the rule of law. In this study, the lawfulness and lawfulness of the curfew decisions made with the circulars of the Ministry of Internal Affairs in order to prevent the pandemic were examined.

Anahtar Kelimeler

Covid-19, Curfew, The Rule of Law, Fundamental Rights and Freedom

Kaynakça

• ADALET BAKANLIĞI. ”Korona Virüsü Hakkında Alınacak Tedbirler”. http://higm.adalet.gov.tr/Resimler/SayfaDokuman/1732020142548Korona%20Vir%C3%BCs%C3%BC%20Hakk%C4%B1nda%20Al%C4%B1nacak%20%20Tedbirler%20Kapsam%C4%B1nda%20Tebligat%20Giderlerinin%20%C3%96denmesine%20%C4%B0li%C5%9Fkin%20Tedbirler.pdf. (çevrimiçi). (Erişim tarihi:29.05.2019)
• AKYILMAZ, Bahtiyar. Murat SEZGİNER. Cemil KAYA. Türk İdare Hukuku. 9. Baskı. Ankara: Savaş Yayınevi. 2018.
• ANAYASA MAHKEMESİ. 11/10/1963. E:1963/124. K:1963/243 (çevrimiçi) https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/11572.pdf (Erişim Tarihi: 29.05.2020).
• ANAYASA MAHKEMESİ. 6 Eylül 1986 Tarih. E.1985/21. K.1986/23. Anayasa Mahkemesi Kararlar Dergisi. Ankara.1987. Sayı:22.
• ANAYASA MAHKEMESİ. Mehmet Girasun ve Ömer Elçi Başvurusu. Tedbire İlişkin Ara Karar. Başvuru Numarası: 2015/15266. Karar Tarihi: 11/9/2015. https://www.anayasa.gov.tr/tr/duyurular/mehmet-girasun-ve-omer-elci-basvurusunda-tedbir-talebine-iliskin-kararin-basin-duyurusu/ . (çevrimiçi). (Erişim Tarihi: 29/05/2020).
• ANAYASA MAHKEMESİ. Meral Danış Beştaş Başvurusu. Karar. Başvuru Numarası: 2015/19545. Karar Tarihi: 26/02/2020. https://kararlarbilgibankasi.anayasa.gov.tr/BB/2015/19545. (çevrimiçi). (Erişim Tarihi: 29/05/2020).
• ANAYASA MAHKEMESİ. Meral Danış Beştaş Başvurusu. Tedbire İlişkin Ara Karar. Başvuru Numarası: 2015/19545. Karar Tarihi:22/12/2015. https://www.anayasa.gov.tr/tr/haberler/bireysel-basvuru-basin-duyurulari/sokaga-cikma-yasagina-iliskin-tedbir-talebi-karari-basin-duyurusu/ .(çevrimiçi). (Erişim Tarihi: 29/05/2020).
• ANAYASA(Kanun). (çevrimiçi) https://www.anayasa.gov.tr/tr/yayinlar/gerekceli-anayasa/ . s.124. ( Erişim Tarihi: 20.05.2020)
• ARDIÇOĞLU, Artuk. “Hukuka Uygun Olmayan Sokağa Çıkma Yasağı Hukuka Aykırı mıdır?”. http://www.birikimdergisi.com/guncel-yazilar/7331/hukuka-uygun-olmayansokaga-cikma-yasagi-hukuka aykiri-midir#VmbOeGyhfIU. (çevrimiçi). (Erişim Tarihi: 29/05/2020).
• AVRUPA HUKUK YOLUYLA DEMOKRASİ KOMİSYONU (Venedik Komisyonu).Sokağa Çıkma Yasaklarının Yasal Çerçevesi Hakkında Görüş Raporu. Venedik. 2016. s.6. 17-18.
• AYDINOĞLU, Zeynep Nihal. “İdarenin Kanuniliği İlkesi Bağlamında İdari Yaptırımlar”. Çankaya Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. Y. 2. S.1. (Nisan 2017). ss.11-43.
• BBC. https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-51719684. (çevrimiçi). (Erişim tarihi: 27.05.2020).
• BBC. https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-47156113 . (çevrimiçi).(Erişim Tarihi: 19/04/2020).
• CİN KARAGÖZ Emine. “Özel Güvenlik Bölgesi Ve Sokağa Çıkma Yasağı İlanının Hukuki Niteliği Ve Uygulamadan Kaynaklı Sorunlar”. Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C. XX, Y. 2016. Sa.2 s.628
• ÇİLİNGİR, Gülşen Azimli. “Türkiye’de Afet Yönetimi ve İdarenin Sorumluluğu”, (İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuk Yayınlanmamış Doktora Tezi). İstanbul. 2019. s. 184.
• DANIŞTAY 12. Dairesi, E:1970/1836. K:1971/897. 8.4.1971. Danıştay Dergisi. S.4. Y.1972. s.382.
• DANIŞTAY 2. Dairesi. E.2004/1374.K.2004/930.20.10.2004. Danıştay Kararları Dergisi. Sayı:6. 2005. s.78
• DANIŞTAY 5. Dairesi. E:1978/5274. K:1982/12678. 27.12.1982. Danıştay Kararları Dergisi. 50-51. 1983. s.218.
• DANIŞTAY 7. Dairesi. E:2005/4588. K:2007/2376. ,29.5.2007. Danıştay Dergisi. S.117. Y.2008. s.208.
• DANIŞTAY VERGİ DAVA DAİRELERİ GENEL KURULU. E:1989/14. K:1990/26. 9.3.1990. Danıştay Kararları Dergisi. Sayı:80. 1991. s.121.
• DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ. http://www.euro.who.int/en/countries/turkey. (çevrimiçi). (Erişim Tarihi: 20.04.2020).
• EVREN, Çınar Can. “Hukukta Yaşlı Ve Yaşlılara Sunulan Sosyal Hizmetlerin İdare Hukuku Açısından Değerlendirilmesi”. Ankara Hacı Bayram Veli Üniv.-Hukuk Fakültesi Dergisi. C. XXII. Y. 2018.
• GÖZLER, Kemal ve KAPLAN, Gürsel. İdare Hukuku Dersleri. Ekin Kitabevi Yayınları. Güncellenmiş 20. Bası. Bursa. 2018.
• GÖZLER, Kemal. “Anayasa Değişikliğinin Temel Hak ve Hürriyetlerin Sınırlandırılması Bakımından Getirdikleri ve Götürdükleri”. Ankara Barosu Dergisi. Ankara. 2001-4. s.56.
• GÖZLER, Kemal. Türk Anayasa Hukuku. Ekin Basım Yayın. Bursa. 2018.
• GÜNDAY, Metin. İdare Hukuku. Ankara. 2017. 11. Bası.
• HONGZHOU, Lu, CHARLES, Stratton W., & Yİ‐WEİ, Tang. “Outbreak Of Pneumonia Of Unknown Etiology İn Wuhan, China: The Mystery And The Miracle”. Journal of Medical Virology. 2020. 92:401–402. (çevrimiçi). https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7166628/ (Erişim Tarihi: 29.05.2020)
• İÇİŞLERİ BAKANLIĞI, https://www.icisleri.gov.tr/arama/ara/genelgeler, (çevrimiçi), (Erişim Tarihi:29.05.2020).
• İÇİŞLERİ BAKANLIĞI. “Sokağa Çıkma Yasağı Bulunan 18 - 20 Yaş Arasındaki Gençlerle İlgili İstisnalar”.https://www.icisleri.gov.tr/sokaga-cikma-yasagi-bulunan-18---20-yas-arasindaki-genclerle-ilgili-istisnalar.
• İÇİŞLERİ BAKANLIĞI. “Şehir Giriş/Çıkış Tedbirleri ve Yaş Sınırlaması”.2020.(çevrimiçi https://www.icisleri.gov.tr/sehir-giriscikis-tebirleri-ve-yas-sinirlamasi .(Erişim Tarihi: 29.05.2020).
• İÇİŞLERİ BAKANLIĞI.“65 Yaş ve Üstü ile Kronik Rahatsızlığı Olanlara Sokağa Çıkma Yasağı Genelgesi”. 2020, (çevrimiçi) https://www.icisleri.gov.tr/65-yas-ve-ustu-ile-kronik-rahatsizligi-olanlara-sokaga-cikma-yasagi-genelgesi.(Erişim Tarihi: 29.05.2020).
• İÇİŞLERİ BAKANLIĞI.” Sokağa Çıkma Yasağı “. https://www.icisleri.gov.tr/2-gun-sokaga-cikma-yasagi .(Erişim Tarihi: 29.05.2020).
• İÇİŞLERİ BAKANLIĞI.” Sokağa Çıkma Yasağı “.https://www.icisleri.gov.tr/15-ilde-29052020-saat-2400-ile-31052020-saat-2400-arasinda-uygulanacak-olan-sokaga-cikma-kisitlamasi. (Erişim Tarihi: 29.05.2020).
• KABOĞLU, İbrahim Özden. Anayasa Hukuku Dersleri. Legal Yayınevi, Genişletilmiş ve Güncellenmiş 14. Baskı, İstanbul 2019.
• KARAHANOĞULLARI Onur. İdarenin Hukukla Kavranması: Yasallık ve İdari İşlemler. Turhan Kitabevi. Güncelleştirilmiş 4. Baskı. Ankara. 2018 KIRIŞIK, Fatih ve DURDU, Muhammet. “Vali ve Kaymakamların Sokağa Çıkma Yasağı ve Güvenlik Bölgesi İlan Etmesi”. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. Sayı: 47. 2016. s. 173.
• KUZU Burhan. Olağanüstü Hal Kavramı ve Türk Anayasa Hukukunda Olağanüstü Hal Rejimi. Kazancı Hukuk Yayınevi.İstanbul. 1993.
• LI Qun et.al. “Early Transmission Dynamics in Wuhan, China, of Novel Coronavirus-İnfected Pneumonia”. Journal of Medical Virology. 2020. (çevrimiçi). https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMoa2001316. (Erişim Tarihi: 29.05.2020)
• ÖZAY, İlhan, Günışığında Yönetim. 3. Baskı. İstanbul: Filiz Kitabevi. 2017.
• PALTEKİ, Mustafa Ebrar. “Genel Sağlığın Korunması Amacıyla Yürütülen İdari Kolluk Faaliyetleri ve Temel Hak Ve Hürriyetler”. (Galatasaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku Anabilim Dalı yayınlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul. 2019.
• RESMİ GAZETE. 2020. 7226 sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2020/03/20200326M1-1.htm. (çevrimiçi). (Erişim Tarihi:29.05.2020).
• RESMİ GAZETE. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2020/04/20200422-7.htm. (çevrimiçi). (Erişim Tarihi : 20.05.2020).
• SAĞLAM, Fazıl. Temel Hakların Sınırlanması ve Özü. Ankara. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları. 1982.
• SAĞLIK BAKANLIĞI. 2020. (çevrimiçi) https://www.saglik.gov.tr/. (Erişim Tarihi:04.2020).
• SAĞLIK BAKANLIĞI. (çevrimiçi). https://www.saglik.gov.tr/ . (Erişim Tarihi:04.2020).
• SAWAYA, Tania & et.al. “Coronavirus Disease (COVID-19) in the Middle East: A Call for a Unified Response”. Front Public Health. 2020. 8:209. (çevrimiçi) https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fpubh.2020.00209/full . (Erişim tarihi: 29/05/2020).
• ŞEN, Ersan. “Sokağa Çıkma Yasağı ve Seçimin Ertelenmesi”. https://www.haber7.com/yazarlar/prof-dr-ersan-sen/1553832-sokaga-cikma-yasagi-ve-secimin-ertelenmesi . (çevrimiçi). (Erişim Tarihi: 29.05.2020).
• WHO (World Health Organization). 2020. http://www.euro.who.int/en/countries/turkey Erişim Tarihi: 12.03.2020-20.04.2020 tarihleri
• WHO (World Health Organization), 2020 (çevrimişi) http://www.euro.who.int/en/health-topics/health-emergencies/coronavirus-covid-19/statements/statement-recovery-must-lead-to-a-different-economy,-an-economy-of-well-being (Erişim tarihi: 29/05/2020)
• WHO (World Health Organization). 2020. (çevrimiçi). https://www.who.int/dg/speeches/detail/who-director-general-s-opening-remarks-at-the-media-briefing-on-covid-19---11-march-2020 (çevrimiçi). (Erişim Tarihi: 29.05.2020)
• YAYLA, Yıldızhan. İdare Hukuku. 2. Baskı, İstanbul: Beta. 2010.
• ZHOU, Fei et.al. “Clinical Course And Risk Factors For Mortality Of Adult İnpatients With COVID-19 İn Wuhan, China: A Retrospective Cohort Study”. The Lancet. London. 395(10229):1054-1062.