COVID 19’UN BORÇ İLİŞKİLERİNE VE BAZI BORÇLAR HUKUKU SÖZLEŞMELERİNE ETKİSİ

Yıl 2020, Cilt: 19 Sayı: 38 - Covid-19 Hukuk Özel Sayısı, 62 - 103, 28.06.2020

Şahin Akıncı

Öz

COVID 19 olarak adlandırılan ve Çin’de ortaya çıkan virüs, kısa zamanda tüm dünyayı sarmıştır. Virüsün yayılmasına engel olabilmek için hemen her devlet birtakım tedbirler almıştır. Bu kapsamda bir kısım işyerleri kapatılmış, bazı sektörlerin faaliyetleri durdurulmuştur. Uçuşlar durmuş, spor müsabakaları ertelenmiş, düğün salonları, lokanta ve kafeler geçici olarak kapatılmıştır. Tüm bu gelişmelerin bir takım hukukî problemleri beraberinde getirmesi kaçınılmazdır.
Bu makalede COVID 19 adı verilen salgın hastalığın borç ilişkilerine etkisi incelenmiştir. Borçlu tarafından borç ilişkisi ihlâl edilmişse bunun ne gibi hukukî sonuçlarının olacağı üzerinde durulmuştur. Bu kapsamda borçlar hukukunun özellikle tüm borç ilişkilerine uygulanan mücbir sebep, uyarlama, temerrüt gibi genel kuralları çerçevesinde değerlendirmeler yapılmıştır. Önemine binaen kira, özel okul ve inşaat sözleşmeleri üzerinde ise özel olarak durulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Covid 19, Korona, Mücbir Sebep, Borç İlişkisi, İmkânsızlık, Uyarlama

THE EFFECT OF COVID-19 TO THE DEBT RELATIONSHIPS AND SOME OF THE OBLIGATIONS LAW CONTRACTS

Öz

The virus which has first appeared in China and called COVID-19 has spread to all around the world in a short span of time. In order to avoid spreading the virus, most of the countries have taken some measures. In this context, some of the business places have been closed and some sector activities have been stoped. Flights are cancelled, wedding venues, restaurants and cafes are closed temporarily. It is inevitable that all these occurrences lead to some legal problems. In this article, the effect of COVID-19 to the debt relationships are reviewed. The possible results of the violation of the debt relationship by the debtor are examined. In this context, a general consideration is made within the scope of the obligations law’s general rules that are applied to all the debt relationships, such as the force majeure, the adjustment of contracts and the default. Considering their importance, rent contracts, private school contracts and construction contracts are separately discussed.

Anahtar Kelimeler

COVID-19, Coronavirus, Force Majeure, Debt Relationships, Legal İmpossibility, Adjustment of the Contracts

Kaynakça

• Akıncı, Şahin :Borçlar Hukuku Bilgisi, Gözden Geçirilmiş 11. Baskı, Konya 2019.
• Akıncı, Şahin :Kötü İfa- Eksik İfa- Ayıplı İfa Ayrımı ve Bu Ayrımın Hukukî Sonuçları, Kadir Has Üniversitesi Hukuk Fakültesi, Medeni Kanun’un ve Borçlar Kanunu’nun 90. Yılı Uluslararası Sempozyumu 17-20 Şubat 2016 (Medeni Kanun’un ve Borçlar Kanunu’nun 90. Yıl Uluslararası Sempozyumu, 1926’dan Günümüze Türk – İsviçre Medenî Hukuku, 17-18-19-20 Şubat 2016, Ankara 2017, sh. 1391 – 1422 (Akıncı, Kötü İfa).
• Akıncı, Bekir :Ticari Satımda Satıcının Temerrüdü ve Müspet Zarar, Konya 2014 (Akıncı, B).
• Akıncı, Bekir /Kaya, Dilara :COVID-19 Pandemisinin Nişan ve Düğün Yeri Sözleşmelerine Etkisi ve Çözüm Önerleri, Konya Barosu Dergisi, COVID 19 Sayısı, S.1, Haziran 2020.
• Akıncı, Hakan Burak :Parça Tedariki Sözleşmesinde Tedarikçinin Sorumluluğu, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal bilimler Enstitüsü Ankara 2019 (Akıncı, H. B).
• Aktaş, Sururi :Pozitif Hukukta Boşluk kavramı, EÜHFD, C. XIV, S. 1–2 (2010). https://hukukdergi.ebyu.edu.tr/wp-content/uploads/2015/10/2010-XIV_1-1.pdf (E.T. 08.05.2020).
• Akyol, Şener :Dürüstlük Kuralı ve Hakkın Kötüye Kullanılması Yasağı, İkinci Bası, İstanbul 2006.
• Altunkaya Mehmet :Edimin Başlangıçtaki İmkânsızlığı, Ankara 2005.
• Antalya, Gökhan :Borçlar Hukuku, Genel Hükümler, C. I, İstanbul 2016; C. II, İstanbul, 2017 (Antalya, C. I, C. II).
• Antalya, Gökhan / Topuz, Murat :Medenî Hukuk, Marmara Hukuk Yorumu, Giriş, Temel Kavramlar, Başlangıç Hükümleri, C. I., Genişletilmiş 3. Baskı Ankara 2019.
• Aral, Fahrettin :Kötü İfa, Ankara 2011.
• Arat, Ayşe :Sözleşmenin Değişen Şartlara Uyarlanması, Ankara 2006.
• Arat, Ayşe :Küresel Salgının İşyeri Kiralarına Etkisi ve Çözüm Önerileri, Lexpera Yeni Nesil Hukuk Bilgi Sistemi, https://blog.lexpera.com.tr/kuresel-salginin-isyeri-kiralarina-etkisi-ve-cozum-onerileri/ (E.T. 05.05.2020) (Arat, Lexpera).
• Atamer, Yeşim :İfa Engelleri Hukukunu Yeniden Sistematize Etmeyi Düşünmek: Borca Aykırılık Türleri Yerine Yaptırımları Esas Alan Bir Sistematik, Serozan’a Armağan, http://www.bilgi.edu.tr/site_media/uploads/files/2013/ 03/26/10.pdf.
• Barış, Ayşe :6502 Sayılı Kanun Kapsamında Ayıplı İfadan İthalatçı ve Üreticinin Sorumluluğu, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Şehir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 2018.
• Baysal, Başak :Sözleşmenin Uyarlanması, İstanbul 2009. Bellican, Cüneyt / Acar Ünal, Özlem :Covid – 19’un Okul Sözleşmelerine Etkisi: Olasılıklar Okulu, Lexpera Yeni Nesil Hukuk Bilgi Sistemi, https://blog.lexpera.com.tr/covid-19un-okul-sozlesmelerine-etkisi-olasiliklar-okulu/ (E.T. 04.05.2020) (Bellican / Acar – Ünal, Lexpera).
• Çukadar, Neslihan :Borç İlişkilerinde Def’i Hakkı ve İtirazlar, Ankara 2014.
• Ercoşkun - Şenol, H. Kübra :Borçlar Hukukunda Kısmî İmkânsızlık, İstanbul 2016.
• Eren, Fikret :Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 24. Baskı, Ankara 2019.
• Fikentscher Wolfgang / Heinemann Andreas :Schuldrecht Allgemeiner und Besonderer Teil 11., völlig neu bearbeitete Auflage Berlin/Boston 2017.
• Gümüş, Mustafa Alper :Borçlar Hukuku Özel hükümler, C. I., İstanbul 2012.
• Hürliman, Ronald :Teilnichtigkeit von Schuldverträgen Nach Art. 20 Abs. 2 OR, Unıversitätsverlag Freiburg Schweiz 1984.
• İpek, Eyüp :Edime Uygun İfa Kuralı ve Bu Kuralın İhlâline Bağlanan Hukukî Sonuçlar, İstanbul 2016
• Kizir, Mahmut :Borçlu Temerrüdünün Sona Ermesi, Ankara 2012.
• Kocayusufpaşaoğlu / Hatemi / Serozan / Arpacı :Borçlar Hukuku Genel Bölüm, Cilt I, Kocayusufpaşaoğlu Necip, Borçlar Hukukuna Giriş, Hukukî İşlem, Sözleşme, Yenilenmiş, Genişletilmiş, Tamamlanmış 4 üncü Bası, İstanbul 2008 (Kocayusufpaşaoğlu).
• Kocayusufpaşaoğlu / Hatemi / Serozan / Arpacı :Borçlar Hukuku Genel Bölüm, C. III, Serozan, R. - İfa/ İfa Engelleri/ Haksız Zenginleşme, Gözden Geçirilmiş 6. B., İstanbul 2014 (Serozan).
• Kurt, Leyla Müjde :Borçlunun Sorumlu Olmadığı Sonraki İmkânsızlık (TBK. m. 136), Ankara 2016.
• Meşe, Müge :Eser Sözleşmesinde Ayıplı İfanın Sonuçları, İstanbul Kültür Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Eylül 2011.
• Özçelik, Şemsi Barış :Borçlunun Sorumlu Olmadığı Sebeplerle Borcun İfa Edilmemesi ve Mücbir Sebep Kayıtları, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2009. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp (E.T. 13.06.2020) Sarıkaya, Murat :Sözleşmenin Yorumu, İstanbul 2019.
• Şeker Muzaffer :Yazılmamış Sayılma, İstanbul 2015.
• Tercier, Pierre / Pichonnaz, Pascal /Develioğlu, Murat : Borçlar Hukuku Genel Hükümler, İstanbul 2016.
• Yelmen, Adem :Türk Borçlar Hukuku’na Göre Genel İşlem Şartları, Ankara 2014.