ENGELLİ BİREYLERİN ÇALIŞMA YAŞAMINDA KARŞILAŞTIKLARI SORUNLARA YÖNELİK NİTEL BİR ARAŞTIRMA: ÇANAKKALE ÖRNEĞİ

Yıl 2020, Cilt: 19 Sayı: 39, 869 - 897, 27.12.2020

Ebru Kanyılmaz Polat

https://doi.org/10.46928/iticusbe.758135

Cited By: 9

Öz

Engelli bireylerin ekonomik ve toplumsal yaşama katılımlarının en iyi yollarından biri istihdam edilmeleridir. Türkiye’de çalışabilir durumda olan engelli nüfusun önemli bir kısmının işgücüne dahil olmadığı bilinmektedir. Diğer yandan istihdam halinde olanlar da çalışma yaşamında önemli sorunlarla karşı karşıyadırlar. Bu sorunların başlıcaları; işyerindeki fiziki engeller, engelli çalışanlara yönelik tutum ve önyargılar, vasıfsız işlerde, düşük ücretlerle çalışmak zorunda olmaları, terfi imkanlarının yoksunluğudur. Bu çalışmanın amacı engelli çalışanların karşılaştıkları sorunların Çanakkale ili örneğinde incelenmesidir. Kota sistemi ile istihdam edilen 9 engelli çalışanla nitel bir araştırma gerçekleştirilmiştir. Yarı yapılandırılmış görüşme formu ile veriler toplanmıştır. Görüşmelerden elde edilen veriler Maxqda Analytics Pro 2020 programı ile analiz edilmiştir. Elde edilen bulgulara göre katılımcıların en yoğun olarak değindikleri sorunlar; niteliklerinin altında işlerde çalışmaları, açık işlerin engellilere uygun olmaması ve olumsuz işveren tutumudur. Engelli çalışanlar engelli olmaları dolayısıyla hiçbir şey yapamayacaklarına dair inançların yıkılmasını istemektedirler. Toplumun ve işverenlerin kendilerine güvenmeleri halinde daha verimli olacaklarını ifade etmektedirler.

Anahtar Kelimeler

Engelli, Engelli Çalışan, Engelli İstihdamı

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

Teşekkür

-

Kaynakça

• Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı & İşkur, (2019), 2019 İşgücü Piyasası Araştırması Türkiye Raporu, https://media.iskur.gov.tr/34629/turkiye.pdf (Erişim tarihi: 17.06.2020).
• Akyıldız, S., (2017), Öğretmen Adaylarının Engelli Bireylere Yönelik Tutumlarının İncelenmesi, Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, Cilt: 17, Sayı: 39, 141- 169.
• Altan, Ö. Z., (2006), Sosyal Politika, Anadolu Üniversitesi Yayın No: 1477, Açık Öğretim Fakültesi Yayın No: 790, Eskişehir.
• Anıl, A., (2019), İşverenlerin Engellilere Yönelik Tutumları İle Engelli Çalışanların Çalışma Alanına Yönelik Görüşlerinin İncelenmesi, Necmettin Erbakan Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Özel Eğitim Anabilim Dalı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Konya.
• Arslan, H. & Altıntaş, G., (2014), Engellilerin Çalışma Yaşamına Katılımını Arttırarak Toplumla Kaynaşmalarını Sağlamayı Hedefleyen Bir Model Önerisi, Çankırı Karatekin Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt: 5, Sayı: 2, 165- 186.
• Atatürk Üniversitesi, Açık Öğretim Fakültesi (2019), Engellilikle İlgili Genel Bilgiler ve Temel Kavramlar, Ünite 1, Yayınlanmamış Ders Notu, www.siirt.edu.tr/dosya/personel/ata-aof-engellilerle-sosyal-hizmet-siirt-2019926102112764.pdf (Erişim tarihi: 12.06.2020).
• Aslan, M. & Şeker, S.,(2011), Engellilere Yönelik Toplumsal Algı ve Dışlanmışlık (Siirt Örneği), Sosyal Haklar ve Uluslararası Sempozyumu 3, 25-26 Ekim, Kocaeli Üniversitesi, İİBF, Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Bölümü, Bildiriler Kitabı, Petrol-iş Yayını No: 116, 449- 464.
• Baybora, D., (2006), Çalışma Hayatında Özürlülere Karşı Ayrımcılık, Sosyal Siyaset Konferansları, Cilt: 0, Sayı: 51, İstanbul, 229- 269.
• Bilgin, K. U., (2000), Özürlülerin Çalışma Hayatındaki Sorunları ve Çözüm Önerileri, Kamu- İş Hukuku ve İktisat Dergisi, Kamu İşletmeleri İşverenleri Sendikası, Temmuz, Cilt: 5, Sayı: 4, Ankara, 21- 38.
• Çakır; Ö. Ay, E., Küçük, H., Ayas, İ. vd. (2019), Engellilerin Çalışmasına Yönelik Tutumların Tespiti, TAEM Uluslararası Sosyal Politikalar Kongresi, 18- 20 Haziran 2019, Engellilerin İstihdamı ve Sosyal Koruma Kitabı, Ankara, 213- 225.
• Devlet İstatistik Enstitüsü (2004), Türkiye Özürlüler Araştırması 2002, Devlet İstatistik Enstitüsü Matbaası, Ankara, Temmuz.
• Durmaz; Ş., (2017), Engellilik ve İşgücü Piyasası, Bartın Üniversitesi İİBF Dergisi, Cilt: 8, Sayı: 15, 249- 276.
• Eren, A., (2010), Engellilerin İşyerlerinde Çalıştırılması İçin Yapılabilecekler Üzerine Bir Araştırma, Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Psikoloji Bölümü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Ertugay, F., (2019), Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma/ Esnek Desen Araştırması: Alana İlişkin Zorluklar, Sorunlar ve İmkanlar, Nitel Sosyal Bilimler, Cilt: 1, Sayı: 1,. 48- 68.
• Ertürk, K. L., Şimşek; A. A., Songür; D. G. & Şengül, G., (2014), “Türkiye’de Engeli Farkındalığı ve Engelli Bireylerin Adalete Web Erişebilirlikleri Üzerine Bir Değerlendirme”, Bilgi Dünyası Dergisi, 15 (2), 375- 395.
• Genç, Y. & Çat, G., (2013). Engellilerin İstihdamı ve Sosyal İçerme İlişkisi, Akademik İncelemeler Dergisi, Cilt: 8, Sayı: 1, 363- 393.
• Gençtürk, Z. & Korkut; G., (2020). Üniversite Öğrencilerinin Engelli Bireylere Yönelik Tutumlarının İncelenmesi, Bingöl Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Yıl: 10, Sayı: 19, Bahar, 105- 126.
• Güler, Z., (2015). Özel Politika Gerektiren Grupların İş Yaşamındaki Sağlık ve Güvenlik Riskleri ile Kontrol Tedbirleri”, Çalışma Dünyası Dergisi, 2005/ 2, 117- 134.
• Güneş, N. & Akçameşe; G., (2014), Özel Gereksinimi Olan Bireylerin Mesleki İstihdamı Çorum İli Örneği, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi, Özel Eğitim Dergisi, Cilt: 15, Sayı: 3,. 1- 15.
• Hasırcıoğlu, A., (2006), İşverenlerin Özürlü İstihdamına Yaklaşımı (Sakarya Örneği), Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Anabilim Dalı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya.
• İyem, C. & İslamoğlu, E., (2019), İşverenlerin Engelli İstihdamına Yönelik Görüşleri Üzerine Bir Araştırma, TAEM Uluslararası Sosyal Politikalar Kongresi, 18- 20 Haziran 2019, Engellilerin İstihdamı ve Sosyal Koruma Kitabı, Ankara, 317- 326.
• Kağnıcıoğlu, D., Şişman, Y., Akgül, T., Belgin, N., (2019), Türkiye’de Engelli İstihdam Yöntemi Olarak Kota Yönteminin Sorunları, Karatahta/ İş Yazıları Dergisi, sayı: 14, Ağustos, 155- 170.
• Karataş, Z., (2017), Sosyal Bilim Araştırmalarında Paradigma Değişimi: Nitel Yaklaşımın Yükselişi, Türkiye Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi, Cilt: 1, Sayı: 1, 1- 86.
• Kayacı, E., (2013), “Türkiye’de Engelli İşçi İstihdamı”, İstihdamda 3i Dergisi, Sayı 9, Nisan, Mayıs, Haziran, 58-61.
• Küçükşen; K., Kaya; Ş. D., Uludağ, A., vd. (2017), Sağlık Çalışanlarının Engellilere Yönelik Tutumlarının Örgüt Kültürü Açısından Değerlendirilmesi, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 5, Sayı: 42, Mart, 91- 101.
• Orhan, S. (2013), Türkiye’de Özürlü Dostu İstihdam Politikaları (Durum Analizi ve Öneriler), ÇSGB Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim ve Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara, http://www.casgem.gov.tr/dosyalar/kitap/42/dosya-42-6486.pdf (Erişim Tarihi: 20.06. 2020).
• Orhan, S., (2015), Türkiye’de Engellilerin Bilinç Düzeyi: Engellilere Sunulan İstihdam Hakları Üzerinden Bir Araştırma, Bilgi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 31, Kış, 73- 98.
• Özgökçeler, S. & Bıçkı, D. (2010), Özürlülerin Sosyal Dışlanma Boyutları: Bursa ve Çanakkale Örneklerinden Yansıyanlar, II. Sosyal Haklar Ulusal Sempozyumu, Denizli, 311- 337.
• Öztürk, M., (2011), Türkiye’de Engelli Gerçeği, MÜSİAD Cep Kitapları: 30, İstanbul.
• Şahin, F., Güldenoğlu, B., (2013), Engelliler Konusunda Verilen Eğitim Programlarının Engellilere Yönelik Tutumlar Üzerindeki Etkisi, Amasya Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt: 2, Sayı: 1, 214- 239.
• Şen, M., (2017), “Çalışma Yaşamında Özel Engelliler”, Edt: Salih Dursun, Serpil Aytaç, Çalışma Yaşamında Özel Gruplar, Ekin Yayınları, Bursa.
• Şen, M., (2018), Türkiye’de Engellilere Yönelik İstihdam Politikaları: Sorunlar ve Öneriler, Sosyal Güvenlik Dergisi, Cilt:8, Sayı: 2, Aralık, 129- 152.
• Şişman; Y., (2011), Türkiye’de Özürlülere Yönelik Yasal Düzenlemeler, Sosyal Siyaset Konferansları, Sayı: 60, Cilt: 1, 169- 221.
• Tokol, A., (2018), “Engellilere Yönelik Sosyal Politikalar”, Edt: Aysen Tokol ve Yusuf Alper, Sosyal Politika, Dora Yayınları, Bursa.
• Ünal, V. & Yıldız, M. (2017), Üniversite Gençliğinin Engellilere Yönelik Tutumlarının İncelenmesi: Sivas Örneği, The Journal Of Academic Social Science Studies, No: 57, 341- 358.
• Yenihan, B. & Yılmaz; Z., (2019), Engellilerin Çalışma Yaşamında Karşılaştıkları Sorunlar ve Yaşam Doyumlarına etkisi: Kırklareli’de Bir Araştırma, TAEM Uluslararası Sosyal Politikalar Kongresi, 18- 20 Haziran 2019, Engellilerin İstihdamı ve Sosyal Koruma Kitabı, Ankara, 204- 212.
• Yıldız; Z., Yıldız; S., Karaçayır, E., (2017), Dünyada ve Türkiye’de Engelli Turizmi Pazarının Değerlendirilmesi, Journal of Tourism and Gastronomy Studies, Cilt: 5, sayı: 2, 61- 80.
• Zaim Gökbay, İ.; Ergen, A.; Özdemir, N. (2011), Engelli Bireylerin İstihdamına Yönelik Bir Vaka Çalışması: “Engelsiz Eğitim”, Öneri Dergisi, Cilt: 9, Sayı: 36, 1- 8.
• www.bloomberght.com/bakan-selcuk-istihdam-edilen-engelli-sayisi-180-bini-asti- 2202868 (Erişim Tarihi: 17.06.2020).
• www.hurriyet.com.tr/ik-yeni-ekonomi/istihdam-engeli-41044639 (Erişim Tarihi: 17.06.2020)).
• www.iskur.gov.tr/kurumsal-bilgi/istatistikler (Erişim Tarihi: 17.06.2020).