MATÜRİDİ GÜNÜMÜZE NE SÖYLER?

Yıl 2022, Cilt: 21 Sayı: 43, 566 - 587, 15.06.2022

Mustafa Said Yazıcıoğlu

https://doi.org/10.46928/iticusbe.1103033

Öz

İslam dünyası Emevi saltanatı ile farklı bir yöne evirilmiş, din ile siyaset iç içe girerek bir eksen kayması yaşanmıştır. Buna rağmen 8-12. Yüzyıllarda Orta Asya’da önemli bir medeniyet yaşanabilmiştir. Serbest düşünce ortamı ve ifade hürriyetinin hâkim olduğu bölgede Harezmî, Farabi, İbni Sina, Biruni gibi filozof ve bilginler, Matüridi gibi din âlimleri bu ortamın oluşmasında kilit roller üstlenmişlerdir. Daha sonra bu parlak medeniyet çeşitli iç ve dış nedenlerle sönmüş ve kendini tekrar ederek yeniliklere kapanmıştır. O dönemin etkili düşünürlerinden olan ve bir İslam inanç sisteminin oluşumuna vesile olan Matüridi, zaman içinde ihmal edilerek unutulmaya terk edilmiştir. İslam dünyasının günümüzdeki içine kapalı, tutuk, sorunlarına çözüm üretemeyen, eksen kaymasına uğramış din anlayışını bir türlü aşamayan yapısı, yeni açılımlara ihtiyaç duymaktadır. İşte bu noktada ihmal edilmiş, özgür düşünceye alan açan Matüridi düşünce yapısının tekrar aktive edilmesine ve yol göstericiliğine ihtiyaç bulunmaktadır. Kur’anın insan verdiği değeri yeniden ona kazandırabilecek, insanı, aklını kullanan, duruşu olan, düşüncesini her ortamda ifade edebilen, sorumluluk sahibi ve hür iradesi ile yaptıklarının hesabını vereceğinin bilincinde bir varlığa dönüşmesinde, Matüridi düşünce yapısının katacağı çok şeyler bulunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Matüridi, Düşünce ve ifade Özgürlüğü, İslam Medeniyeti

WHAT DOES MATURIDI SAY TO TODAY?

Öz

The Islamic world evolved in a different direction with the Umayyad reign, and an axis shift was experienced by intertwining religion and politics. Despite this, an important civilization was lived in Central Asia in the 8th-12th centuries. Philosophers and scholars such as Harizmi, Farabi, İbni Sina, Biruni, and religious scholars such as Maturidi played key roles in the formation of this environment in the region where the free thought environment and freedom of expression were dominant. Later, this brilliant civilization was extinguished due to various internal and external reasons and closed to innovations by repeating itself. Maturidi, one of the influential thinkers of that period and instrumental in the formation of an Islamic belief system, was neglected and forgotten over time. The structure of the Islamic world, which is closed, stagnated, unable to produce solutions to its problems, and cannot overcome the understanding of religion that has undergone a shift in its axis, needs new initiatives. At this point, there is a need for re-activating and guiding the Maturidi mindset that has been neglected and opened up space for free thought. The Maturidi mentality has a lot to contribute to the transformation of the human being into a being who can regain the value that the Qur'an gives to him, who uses his mind, who has a stance, who can express his thoughts in any environment, who is responsible and who is aware that he will give an account of what he has done with his free will.

Anahtar Kelimeler

Maturidi, Freedom of Thought and Expression, Islamic Civilization

Kaynakça

• Akbulut, A. (2015). Sahabe dönemi iktidar kavgası. Ankara : Otto Yayınları.
• Akbulut, A. (2017). Müslüman kültürde kur’ana yabancılaşma süreci. Ankara: Otto Yayınları.
• Allard, M. (1965). Le probleme des attributs divins dans la doctrine d’al-aş’ari et de ses premiers grands disciples. Beyrout: İmprimerie Catholique.
• Atay, H. (1998). Kur’ana göre iman esasları. Ankara: Atay Yayınları.
• Atay, H. (2002). İrade hürriyeti. Ankara: Atay ve Atay Yayınları.
• Aydınlı, O. (2019). Ebu mansur el_matüridi dönemi semerkand’da ilim ortamı ve ilim merkezleri.
• H. Arpaguş, M. Ümit, & B. Kır (Dü) içinde, İmam matüridi ve ter’vilatü’l-kur’an.
• İstanbul: M.Ü. İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları.
• Bardakoğlu, A. (2019). İslam’ı doğru anlıyor muyuz? İstanbul: Kuramer Yayınevi.
• Dinçer, Ö. (2019). kamu yönetimi adabı. İstanbul: Kasik Yayınları.
• Düzgün, Ş. A. (2011). Semerkant ilim havzası ve mâtürîdî. Ş. A. Düzgün içinde, Mâtürîdî’nin düşünce dünyası (s. 11-29). Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı.
• el-Matüridi, E. M. (1970). Kitabü’t-tevhid, fethullaf huleyf neşri. Beyrut: Doğu Edebiyatı Enst.
• el-Matüridi, E. M. (2019). Te’vilatü’l-kur’an (te’vilatü ehl es-Sünne) . (K. Sandıkçı, & Y. Yunus Şevki, Çev.) İstanbul: Ensar Neşriyat.
• en-Nefesi, E. (2003). Tabsıretü’l_edille fi usul ed_Din. (H. Atay, & Ş. A. Düzgün, Çev.) Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
• et-Tanci, M. b. (1955). Abu mansur el-matüridi . AÜİF, I-II.
• Evkuran, M. (2012). Sünni paradigmayı anlamak. Ankara: Ankara Okulu Yayınları.
• Fığlalı, E. R. (1981). İslam düşüncesinin teşekkül devri. Ankara: Umran Yayınları.
• Gimaret, D. (1994). Une lecture mu’tazilite du coran, le tafsir d’Abu ali el-cübbai. Paris: Collection Bibliotheque de l’Ecole des Hautes Etudes.
• Hatiboğlu, M. S. (2009). İslam’ın aktüel değerleri üzerine. Ankara: Otto Yayınları.
• Hatiboğlu, M. S. (2011). Hilafetin kureyşliliği. Ankara: Otto Yayınları.
• Humam, İ. (1889). Kitab el-musayere. Mısır: Bulak.
• Kutlu, S. (2017). Türk müslümanlığı üzerine yazılar. İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Özcan, H. (2012). Matüridi’de bilgi problemi. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları.
• Semerkandi, Ş. Matüridi’nin te’vilatına yapılan şerh. No. 179. Medine: Topkapı Saray.
• Starr, S. F. (2019). Kayıp aydınlanma. İstanbul: Kronik Kitap.
• Taftazani, A. (1908). Şerh el akaid en-nesefiyye.
• Topaloğlu, B., & Aruçi, M. (2019). Neşri. İstanbul: İSAM Yayınları.
• Usta, S. (2019). Dünyayı değiştiren düşünürler. İstanbul: Kafka Kitap.
• Watt, M. (1962). İslamic philosophy and theology, . Edinburgh : Routledge.
• Yazıcıoğlu, M. S. (2017). Matüridi ve nesefi’ye göre insan hürriyeti kavramı. Ankara: Otto Yayınları.