TÜRKİYE’DE GÖÇMEN VE MÜLTECİ ENTEGRASYONU: POLİTİKALAR, UYGULAMALAR VE ZORLUKLAR

Yıl 2022, Cilt: 21 Sayı: Özel Sayı - Türkiye’nin Göç Siyaseti Özel Sayısı, 24 - 45, 11.11.2022

Didem Danış Hilal Dikmen

https://doi.org/10.46928/iticusbe.1106715

Cited By: 4

Öz

Amaç: Bu makale, Türkiye’de uygulanan entegrasyon politikalarının genel bir değerlendirmesini sunmayı amaçlamaktadır. Tarihsel bir değerlendirmeden sonra, Suriye’den kitlesel zorunlu göçün yaşandığı 2011 yılı sonrasında başta çalışma, eğitim, istihdam ve sağlık olmak üzere sosyal uyum için yapılan uygulamaları incelemektedir.
Yöntem: Bu çalışma ikincil kaynaklara dayanarak, Türkiye’de göçmen ve mültecilere yönelik uygulanan entegrasyon politikalarının tarihsel ve eleştirel bir perspektifle incelenmesini içermektedir. Bu amaçla hem konuyla ilgili akademik literatür taranmış, hem de kamu kurumları, çeşitli kuruluşlar ve STK’lar tarafından üretilen raporlardaki veriler kullanılarak bir değerlendirme yapılmıştır.
Bulgular: Türkiye, 19. yüzyılın sonlarından itibaren tarihsel, kültürel ve coğrafi bağı olan geniş bir coğrafyadan göç almaktadır. Bu uzun göç tarihi boyunca hem gelen gruplar değişmiş, hem de uygulanan göç ve entegrasyon politikaları farklı olmuştur. 2011 yılından itibaren Suriyeli mültecilerin gelişiyle, Türkiye dünyada en fazla mülteciye ev sahipliği yapan ülke konumuna gelmiştir. Bugün resmi verilere göre, dört milyona yakın Suriyelinin ve farklı kategorilerde kayıtlı iki milyona yakın göçmen ve sığınmacının varlığı, entegrasyon ve sosyal uyum politikalarına duyulan ihtiyacı arttırmaktadır. 1980’ler ve 2010’lar arası dönemde göçmen ve mültecilere yönelik sistematik bir entegrasyon politikası yokken, son dönemde Suriyeliler için, Avrupa Birliği fonlarının da desteğiyle, “yukarıdan aşağıya” ve “çekingen entegrasyon” diyebileceğimiz bazı çabalar ortaya konmaktadır. Ancak Türkiye’nin son dönemde içinden geçtiği siyasi kutuplaşma ve ekonomik krizle beraber yükselen ayrımcılık ve ırkçılık, kabul ve entegrasyon kapasitesini azaltmaktadır. Gelişlerinin üstünden on yıl geçmişken, Türkiye toplumunda Suriyeli mültecilerin “geçici” olduğu, yani bir gün kendi ülkelerine geri dönecekleri fikri hâlâ yaygındır. Bu geçicilik ve belirsizlik algısı, sağlık ve eğitim gibi alanlarda önemli ilerlemeler kaydedilmiş olmasına rağmen, entegrasyon politikalarının etkisini zayıflatmaktadır.
Özgünlük: Bu makale, Türkiye’de göçmen ve mültecilere yönelik entegrasyon politika ve uygulamaları önce tarihsel bir perspektifle ele alıp, daha sonra, son on yılda kitlesel zorunlu göçle gelen Suriyelilerin entegrasyonuna yönelik durumu hizmet alanlarına odaklanarak değerlendirmesiyle göç çalışmaları alanına özgün bir katkı sunmayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Göç, sosyal uyum, entegrasyon politikaları, Avrupa Birliği, Suriyeli mülteciler

MIGRANT AND REFUGEE INTEGRATION IN TURKEY: POLICIES, PRACTICES AND CHALLENGES

Öz

Purpose: This study aims to provide a general assessment of the integration policies put into practice in Turkey. Following a historical evaluation, it examines the practices towards education, labor force participation, healthcare, and social cohesion after 2011, when a mass forced migration from Syria arrived.
Methodology: Based on secondary resources, this study covers a historical and critical analysis of the integration policies towards migrants and refugees in Turkey. To that end, it has scrutinized the relevant academic literature as well as it has drawn upon the data in the reports provided by the public institutions, various organizations, and NGOs.
Findings: Turkey has been receiving immigration from a wide range of areas with historical, cultural, and geographical ties in common. Throughout this long history of immigration in the country, both arriving groups and immigration and integrations policies of the state have varied. With the arrival of Syrian refugees in 2011, Turkey hosts the largest number of refugees in the world. According to the official data, today, almost four million Syrians and almost two million registered migrants and asylum seeker in different categories live in Turkey and their presence increases the need for local integration and social cohesion policies. During the period between 1980s and 2010s, there was not any integration policies that were systematically applied, but, recently, with the support of European Union funds, there has been some efforts that might be called as “top-down” or “reserved” integration. However, in recent years, the political polarization and economic crisis that Turkey has been going through as well as the increasing discrimination and racism reduces its reception and integration capacities. The idea that refugees are “temporary”, that is, they would return to their home countries one day, is still prevalent in the Turkish society after ten years since their first arrival. This perception of temporariness and uncertainty weakens the integration policies and practices.
Originality: This study aims to make a distinctive contribution to the field of migration studies through providing a discussion on the integration policies and practices towards migrants and refugees in Turkey from a historical perspective in the first place, then, an evaluation of the overall situation regarding the integration of Syrians who have arrived with mass forced migration in the last ten years with a special focus on service areas.

Anahtar Kelimeler

Migration, social cohesion, integration policies, European Union, Syrian refugees

Kaynakça

• Abdelaaty, L. (2021). Refugees and Guesthood in Turkey, Journal of Refugee Studies, 34(3): 2827–2848.
• Akçapar, S.K. & Şimşek, D. (2018). The politics of Syrian refugees in Turkey: A question of inclusion and exclusion through citizenship. Social Inclusion, 6(1), 176-187.
• Atasü-Topçuoğlu, R. (2019). Media discussion on the naturalization policy for Syrians in Turkey. International Migration, 57(2), 283-297.
• Avrupa Komisyonu (2004). EU common basic principles for immigration integration. Basın Bildirisi, 14615/04, Presse 321, 15-25.
• Avrupa Komisyonu (2016). Action Plan of the Integration of third country nationals. Communication from the Commission to the European Parliament, the Council, the European Economic and Social Committee and the Committee of the Regions. COM(2016) 377final. https://bit.ly/3EwoeKd. (Erişim Tarihi: 20.03.2022)
• Baban, F., Ilcan, S., & Rygiel, K. (2017). Syrian refugees in Turkey: Pathways to precarity, differential inclusion, and negotiated citizenship rights. Journal of Ethnic and Migration Studies,43(1), 41-57. 8
• Bakan açıkladı: Suriyeli 432 bin 956 çocuk daha okullu olacak, (2021, 12 Haziran). Cumhuriyet. https://bit.ly/31C76V2. (Erişim Tarihi : 10.03.2022)
• Beyazova A., Nimer M., & Sabbagh, L. (2020). Covid-19 sürecinde İstanbul’un farklı yerleşimlerinde çocukların haklarına erişimi araştırması: Mülteci çocuklardan deneyimler. İstanbul (SPI): Small Projects.
• Bolu Belediye Başkanı Tanju Özcan’ın mültecilere yönelik ırkçı teklifi oylanmadı. (2021, 06 Ağustos). Evrensel. https://www.evrensel.net/haber/439706/bolu-belediye-baskani-tanju-ozcanin-multecilere-yonelik-irkci-teklifi-oylanmadi. (Erişim Tarihi: 15.03.2022)
• Bontemps, V. Makaremi, C., & Mazouz, S. (2018). Entre accueil et rejet: Ce que les villes font aux migrants (introduction). Bibliohèque des frontières, 978-2-36935-089- 7.
• Boztepe, A. Ş. (2022, 10 Mayıs). Bakan Soylu'dan Türk vatandaşlığının kazanılması süreçlerine ilişkin açıklama. https://www.aa.com.tr/tr/gundem/bakan-soyludan-turk-vatandasliginin-kazanilmasi-sureclerine-iliskin-aciklama/2583717#. (Erişim Tarihi: 01.03.2022)
• Ciğer, M. İ. (2016). Uluslararası hukuka uygun geçici koruma rejiminin unsurları üzerine. Göç Araştırmaları Dergisi, 2(3), 62-92.
• Danış, D. & A. Parla, (2009). Nafile soydaşlık: Irak ve Bulgaristan Türkleri örneğinde göçmen, dernek, devlet. Toplum ve Bilim, 114, 131-158.
• Danış, D. (2019). De la «porte ouverte» aux menaces d’expulsion: la présence syrienne en Turquie. Migrations société, (3), 35-52.
• Danış, D. (yayımlanacak, 2022). Migrants in Turkey suspended between uncertainty and temporariness. İçinde G. Ledegen (der.), Flare of Distress, Presses Universitaires de Rennes.
• Danış, D., Pérouse, J. F., & Taraghi, C. (2009). Integration in Limbo: Iraqi, Afghan and Maghrebi Migrants in İstanbul. İçinde A. İçduygu & K. Kirişci (der.), Land of Diverse Migrations, (s. 443-636), İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• De Genova, N. P. (2002). Migrant “illegality” and deportability in everyday life. Annual review of anthropology, 31(1), 419-447.
• Erdoğan, M. M. (2018). Syrians in Turkey: A framework for achieving social cohesion with Syrians in Turkey. Anatoli, 9, 13-30.
• Erdoğan, M. M. (2020). Syrians barometer 2019: A framework for achieving social cohesion with Syrians in Turkey. Ankara: Orion Kitabevi.
• Final contracts arranged for €6 billion EU-Turkey deal. (2020, 22 Aralık). Statewatch. https://bit.ly/3rVwiB5. (Erişim Tarihi: 12.02.2022)
• Genç, H. D., & Özdemirkıran-Embel, M. (2019). Paradoxical perceptions on Syrians’ forced migration to Turkey: a case study of Istanbul Muhtars. Alternatif Politika, 11(1) ,168-191.
• Göç Hizmetleri Direktörlüğü (2021). Suriye İnsani Yardım Operasyonu. https://www.kizilay.org.tr/Upload/Dokuman/Dosya/temmuz-2021-suriye-krizi-insani-yardim-operasyonu-raporu-01-09-2021-57299541.pdf. (Erişim Tarihi: 19.02.2022)
• Göç İdaresi: ‘Muz yeme’ videosu paylaşan Suriyeliler sınır dışı edilecek. (2021, Ekim 27). BirGün. https://www.birgun.net/haber/goc-idaresi-muz-yeme-videosu-paylasan-suriyeliler-sinir-disi-edilecek-363595. (Erişim Tarihi: 17.02.2022)
• Göçmenlerin İstanbul’daki Sağlık Hizmetlerine Erişimlerinin Önündeki Engeller ve Kolaylaştırıcılar Saha Raporu. (2020). Göç Araştırmaları Derneği (GAR). İstanbul.
• Güngördü, F. N. (2018). Processes and factors of social exclusion in arrival cities: Attitudes towards Syrians under temporary protection in Tarlabaşı, Istanbul. GRID-Architecture Planning and Design Journal, 1(2), 177-198.
• Güngördü, F. N., & Kahraman, Z. E. (2021). Investigating Syrian refugees’ choice of location in urban areas as a subjective process: A cross-case comparison in the neighbourhoods of Önder (Ankara) and Yunusemre (İzmir). International Journal of Islamic Architecture, 10(2), 387-412.
• Hauswedell, C. (2019, Temmuz 23). Turkey to expel Syrians living illegally in Istanbul. InfoMigrants. https://www.infomigrants.net/en/post/18336/turkey-to-expel-syrians-living-illegally-in-istanbul. (Erişim Tarihi: 17.02.2022)
• Ilcan, S., Rygiel, K., & Baban, F. (2018). The ambiguous architecture of precarity: temporary protection, everyday living and migrant journeys of Syrian refugees. International Journal of Migration and Border Studies, 4(1-2), 51-70.
• İçduygu, A., & Nimer, M. (2020). The politics of return: exploring the future of Syrian refugees in Jordan, Lebanon and Turkey. Third World Quarterly, 41(3), 415-433.
• İçduygu, A., & Şimşek, D. (2016). Syrian refugees in Turkey: Towards integration policies. Turkish Policy Quarterly, 15(3), 59-69.
• Kavas, A., & Kadkoy, O. (2018). Syrians and post-war ghetto in Turkey [Değerlendirme Yazısı]. TEPAV. https://www.tepav.org.tr/tr/haberler/s/4362
• Kaya, A. (2014). Türkiye’de göç ve uyum tartışmaları: Geçmişe dönük bir bakış. İdealkent, 5(14), 11-28.
• Kaya, A. (2022). AB-Türkiye mülteci mutabakatı: Tampon ülke?. TÜSİAD Küresel Siyaset Forumu Makale Dizisi, No-2, 5-18.
• Kayaoğlu, A., Şahin-Mencütek, Z., & Erdoğan, M. M. (2021). Return aspirations of Syrian refugees in Turkey. Journal of Immigrant & Refugee Studies, 1-23.
• Key findings (2020). MIPEX. https://www.mipex.eu/key-findings.
• Kırmızıgül, Ç. M. (2019). Komşudan yabancıya, misafirden mülteciye: Yerel halkın gözünden Türkiye’de mülteciler. Nüfusbilim Dergisi, 41(1), 84-102.
• Kızılarslan, S. (2022, Nisan 6). Medyascope özel haber – Sınıf arkadaşları tarafından darp edilen 11 yaşındaki Suriyeli çocuğun burnu kırıldı. Medyascope. https://bit.ly/3NZNoGd. (Erişim Tarihi: 05.03.2022)
• Kızılay Kart, nakit temelli destek programları. (2019). Türk Kızılayı. https://platform.kizilaykart.org/tr/index.html. (Erişim Tarihi: 05.03.2022)
• Kirişci K. (2006). National identity, asylum and immigration: the EU as a vehicle for post-national transformation in Turkey. İçinde H.L. Kieser (Der.), Turkey Beyond Nationalism. Toward Post-Nationalist Identities, (s. 183-199), Londra: I.B. Tauris.
• Kirişci, K. (2007). Turkey: A country of transition from emigration to immigration. Mediterranean politics, 12(1): 91-97.
• Koca, B. T. (2016). Syrian refugees in Turkey: From “guests” to “enemies”? New Perspectives on Turkey, 54, 55-75.
• Morgül, K., & Savaşkan, O. (2021). Identity or interests? Religious conservatives’ attitudes toward Syrian refugees in Turkey. Migration Studies.
• Nurdoğan, A. K., & Öztürk, M. (2018). Geçici koruma statüsü ile Türkiye’de bulunan Suriyelilerin vatandaşlık hakkı. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23(3): 1163-1172.
• Öz, M. (2021, Ağustos 28). Kaç Suriyeli Türk vatandaşı yapıldı? Sözcü. https://www.sozcu.com.tr/2021/gundem/kac-suriyeli-turk-vatandasi-yapildi-6618302/. (Erişim Tarihi: 06.02.2022)
• Öztürk, F. (2021, Ağustos 13). Altındağ olayları: ‘Battalgazi’de Suriyeliler ekonomik olarak çok güç kazandılar, mahalledeki rahatsızlık ondan’. BBC News Türkçe. https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-58205315. (Erişim Tarihi: 06.02.2022)
• Öztürk, F. (2021, Ağustos 13). Altındağ olayları: ‘Battalgazi’de Suriyeliler ekonomik olarak çok güç kazandılar, mahalledeki rahatsızlık ondan’. BBC News Türkçe. https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-58205315. (Erişim Tarihi: 06.02.2022)
• Parla A. (2011) Labor migration, ethnic kinship, and the conundrum of citizenship in Turkey. Citizenship Studies, 15(3-4) 457-470.
• Rumelili, B., & Karadağ, S. (2017). Göç ve güvenlik: Eleştirel yaklaşımlar. Toplum ve Bilim, 140, 69-92. Serdar, A. (2021). Türkiye’nin değişen vatandaşlık rejimini okumak: İstisnalaşma, piyasalaşma ve etniksizleşme eğilimleri. Mülkiye Dergisi, 45(1), 155-190.
• Sert, D. Ş., & Danış, D. (2021). Framing Syrians in Turkey: State control and no crisis discourse. International Migration, 59(1), 197-214.
• Şimşek, D. (2019). Türkiye'de Suriyeli mülteci entegrasyonu: Zorlukları ve olanakları. Ekonomi Politika ve Finans Araştırmaları Dergisi, 4(2): 172-187.
• T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (2019). Yabancıların Çalışma İzinleri 2011-2019. https://www.csgb.gov.tr/media/63117/yabanciizin2019.pdf. (Erişim Tarihi: 06.02.2022)
• T.C. İçişleri Bakanlığı Göç İdaresi Başkanlığı. (2020, Temmuz 23). Uyum Strateji Belgesi ve Ulusal Eylem Planı 2018-2023, https://www.goc.gov.tr/kurumlar/goc.gov.tr/Yayinlar/UYUM-STRATEJI/Uyum-Strateji-Belgesi-ve-Ulusal-Eylem-Plani.pdf. (Erişim Tarihi: 16.02.2022)
• T.C. İçişleri Bakanlığı Göç İdaresi Başkanlığı. (t.y.). Geçici koruma istatistikleri. https://www.goc.gov.tr/gecici-koruma5638. (Erişim Tarihi: 10.02.2022)
• T.C. İçişleri Bakanlığı Göç İdaresi Başkanlığı. (t.y.). Uluslararası koruma istatistikleri. https://www.goc.gov.tr/uluslararasi-koruma-istatistikler. (Erişim Tarihi: 10.02.2022)
• T.C. İçişleri Bakanlığı Göç İdaresi Başkanlığı. (t.y.). Uyum Hakkında. https://www.goc.gov.tr/uyum-hakkinda. (Erişim Tarihi: 10.02.2022)
• The Emergency Social Safety Net (ESSN): Offering a life to vulnerable refugees in Turkey. (2020). ECHO. https://ec.europa.eu/echo/essn_en. (Erişim Tarihi: 10.02.2022)
• Turkey Humanitarian Situation Report (2019, Ocak-Mart), UNICEF, https://uni.cf/3dq8qwJ. (Erişim Tarihi: 20.02.2022)
• Türkiye’de Suriyeli çocukların okullaşma oranı yüzde 63 oldu. (2021, 4 Mart ). Hürriyet. https://bit.ly/3DufGm3. (Erişim Tarihi: 20.02.2022)
• WFP (2020). Social cohesion in Turkey: refugees and the host community online survey findings, round 1–5.
• World Food Programme [Dünya Gıda Programı]. Ankara, Türkiye: Birleşmiş Milletler Gıda Programı Türkiye Ofisi. Yaman, F. (2017). Uyum ve ötekileşme ayrımında Suriyeli sığınmacılar. KADEM Kadın ve Demokrasi Derneği, 3(1), 91-109.
• Yükseker, D. (2021). Migrant and refugee integration in Turkey: Conceptual and methodological challenges [Sunum]. Heinrich Böll Stiftung İstanbul.