TURKISH-IRANIAN MIGRATION SYSTEM: CONTINUITY AND CHANGES

Yıl 2022, Cilt: 21 Sayı: Özel Sayı - Türkiye’nin Göç Siyaseti Özel Sayısı, 232 - 253, 11.11.2022

Uğur Yıldız Deniz Sert

https://doi.org/10.46928/iticusbe.1110346

Öz

Purpose: Although there has been a significant increase in migration studies regarding Turkey in recent years, studies on the Turkey-Iran migration corridor are limited. In this article, the recent developments in the Turkey-Iran immigration system will be examined. Three categories to be discussed in this context are the continuing but declining trend of persons subject to international protection, increasing number of Iranian international students and Iranian nationals purchasing real estate in Turkey.
Methods: In case of the Turkish-Iranian migration corridor, while there is steady rise in the number of Iranian students in Turkey’s higher education and Iranians purchasing real estate in Turkey, the number of Iranians seeking asylum has begun to decline significantly. By utilizing process tracing method, this paper benefits from TUIK, YOK and PMM data on Iranian undergraduate students, Iranians buying real estate and Iranians seeking asylum in Turkey to demonstrate what has historically changed based on numbers. In understanding the declining and increasing trends in the corridor, the article analyzes macro policy changes and their impacts on “new” migration categories in the corridor.
Findings: The article argues that in the post-2011 period there has been significant transformation in the Turkish-Iranian migration corridor which had been historically dominated by the mobility of Iranian asylum applicants. Particularly in the post-2011 period, as the article demonstrates, numbers of Iranian undergraduate students and Iranians purchasing real estate in Turkey are gradually increasing every year. The emergence and existence of international student mobility and citizenship-by-investment migration in this corridor is indicator of transformation towards the Turkish-Iranian migration system. More importantly, the article articulates that the formation of these two new regular migration categories is closely related to the neoliberalization of Turkey’s migration policies.
Originality: The literature examining migration of Iranians to Turkey has largely discussed within the domain of asylum seeking and the resettlement of Iranians via Turkey. However, the literature has not explored the increasing number of Iranian undergraduate students and Iranians buying real estate in Turkey. The novelty of this paper is to link international student mobility and citizenship-by-investment migration categories with the changes in Turkey’s macro policies; to emphasize the transformation in the Turkish-Iranian migration system; and, to demonstrate the neoliberalization in Turkey’s migration governance through policy preferences in line with market logic.

Anahtar Kelimeler

Turkey, Iran, migration, student, international protection, citizenship by investment, neoliberalism

TÜRKİYE-İRAN GÖÇ SİSTEMİ: SÜREKLİLİK VE DEĞİŞİMLER

Öz

Amaç: Son yıllarda Türkiye’ye dair göç çalışmalarında ciddi bir artış gözlense de Türkiye-İran göç koridoruna dair araştırmalar sınırlı sayıdadır. Bu makalede Türkiye-İran Göç sisteminde son dönemde yaşanan gelişmeler incelenecektir. Bu bağlamda tartışılacak üç kategori: yıllardır süregelen uluslararası korumaya tabi kişiler; sayıları gittikçe artan uluslararası öğrenciler ve yatırım yoluyla vatandaşlık hareketliliklerini kapsamaktadır.
Yöntem: Türkiye-İran göç koridorunda son yıllarda artış gösteren öğrenci hareketliliği ve konut alımı ile aynı süreçte Türkiye’ye gelerek sığınma başvurusunda bulunan İranlı bireylerin sayısında ciddi azalma olmuştur. Tarihsel süreçte bu değişimi iz sürme yöntemiyle sunan çalışma bu noktada verilerin ne ifade ettiğini göstermek adına TÜİK, YÖK ve GİB’den yararlanmaktadır. Azalan ve artan trendi anlamak adına ise makro politikalardaki değişiklikleri analiz ederek, makro değişimlerin yeni olan etkisini ortaya çıkarmaktadır.
Bulgular: 1980’lerin başından itibaren İranlı bireylerin sığınma temelli Türkiye’ye olan hareketliliğiyle sınırlı olan Türkiye-İran göç koridorunda 2011 sonrası süreçte önemli bir dönüşüm yaşanmıştır. Özellikle 2011 sonrası dönemde İranlı öğrenciler ile İranlı ailelerin Türkiye’de konut edinimi yoluyla göçü her yıl sürekli olarak artış göstermektedir. Bu iki kategorinin varlığı ilk olarak Türkiye ve İran arasındaki göçü bir göç sistemine dönüştüğünün göstergesidir. Daha da önemlisi çalışma, bu iki düzenli göç kategorisinin varlığı Türkiye’nin göç politikalarının neoliberalleşmesiyle ilgili olduğunu tartışmaktadır.
Özgünlük: Türkiye’ye olan İranlı bireylerin hareketliliği temel olarak İranlı sığınmacı ve mülteciler ile onların üçüncü ülkelere yerleştirilmesi üzerinden tartışılmıştır. Son dönemlerde Türkiye’de artan sayıdaki İranlı yabancı lisans öğrencisi ve konut satın alan İranlı bireyler akademik olarak yazında irdelenmemiştir. Çalışmanın özgün tarafı bu iki kategorileri makro politikalardaki değişikler ile ilişkilendirmesi, Türkiye-İran arasındaki hareketliliğin bir göç sistemine dönüşmesini göstermesi ve Türkiye göç yönetiminin giderek piyasa mantığına uygun politika tercihleriyle neoliberalleşmesini göstermektir.  

Anahtar Kelimeler

Türkiye, İran, göç, öğrenci, uluslararası koruma, yatırım yoluyla vatandaşlık, neoliberalizm

Kaynakça

• Abadan-Unat, N. (2002). Bitmeyen göç: Konuk işçilikten ulus-ötesi yurttaşlığa. İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Akçapar, Ş. K. (2006). Conversion as a migrant strategy in a transit country: Iranian shiites becoming christians in Turkey”. International Migration Review 40(4), 817-853.
• Altan-Olcay, Ö., Balta, E. (2016). Strategic citizens of america: transnational inequalities and transformation of citizenship. Ethnic and Racial Studies, 39(6), 939-957.
• Aslan, B., Jacobs, B. D. (2014). Erasmus student mobility: Some good practices according to views of Ankara University exchange students. Journal of Education and Future, 5, 57-72.
• Baas, M. (2019). The education-migration industry: International students, migration policy and the question of skills. International Migration, 57(3), 222-234.
• Barbulescu, R. (2014). Global mobility corridors fort he ultra-rich: The neoliberal transformation of citizenship. EUI Working Paper, RSCAS 2014/1. Floransa: European University Institute.
• Bauböck, R. (2014).What is wrong with selling citizenship? It corrupt democracy. EUI Working Paper RSCAS 2014/1. Floransa: European University Institute.
• Bianet. “Aktivist Şariatmedari, serbest bırakıldı”. https://bianet.org/bianet/toplumsal-cinsiyet/230449-turkiye-nin-aktivist-sariatmedari-yi-iran-a-iade-edecegi-iddia-edildi, (Erişim Tarihi: 20 Aralık 2020).
• Bilecen, B. (2014). International student mobility and transnational friendship. Basingstoke: Palgrave Macmillan.
• Biner, Ö. (2016). Türkiye’de mültecilik: İltica, geçicilik ve yasallık ‘Van uydu şehir örneği’. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Birdişli, F., Gören, M. (2018). Bölgesel güvenlik kompleksi teorisi bağlamında Türkiye-İran arasındaki göç ve sınır güvenliği. İran Çalışmaları Dergisi 1(2), 11-38.
• Brooks, R., Waters, J. (2011). Student mobilities, migration and the internationalization of higher education. Basingstone: Palgrave Macmillan.
• Brown, W. (2016). Sacrificial citizenship: Neoliberalism, human capital, and austerity politics. Constellations, 23:1, 3-14.
• Çalışkan, K., Callon, M. (2009). Economization, part 1: Shifting attention from the economy towards processes of economization. Economy and Society, 38(3), 369-398.
• Çepni, O., Aydın, F., Kılınç, A. Ç. (2018). Erasmus programına katılan öğrencilerin yaşadıkları sorunlar ve çözüm önerileri: Fenomenolojik bir araştırma. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 8(3), 436-450.
• Chaichian, M. A. (2012). The New phase of globalization and brain drain: Migration of educated and skilled Iranians to the United States. International Journal of Social and Economics, 39(1/ 2), 18:38.
• Dzankic, J. (2012). The pros and cons of ıus pecuniae: Investor citizenship in comparative perspective. EUI Working Papers, RSCAS 2012/14, Floransa: European University Institute.
• Dzankic, J. (2014). The Maltese falcon, or: My Porsche for a passport!. EUI Working Paper, RSCAS 2014/1, Floransa: European University Institute.
• Goodwin-Gill, G. S. (2008). Convention relating to the status of refugees protocol relating to the status of refugees. http://legal.un.org/avl/pdf/ha/prsr/prsr_e.pdf. Erişim tarihi: 27 Ekim 2020.
• Gültay, B., Özözen Kahraman, S., İsmayıl, G., Çalışkan, V. (2018). Uluslararası öğrencilerin göç potansiyelleri: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi örneği. IX Uluslararası STK Kongresi Sunumları, 15-17 Kasım 2018.
• Haussen, T., & Uebelmesser, S. (2016). Student and graduate migration and its effect on the financing of higher education. Education Economics, 24(6), 573-591.
• İçduygu, A., & Sert, D. S. (2009). Country profile: Turkey, Focus migration, 5. Hamburg: Hamburg Institute of International Economics.
• İçduygu, A., & Karaçay, A. B. (2012). The International migration system between Turkey and Russia: project-tied migrant workers in Moscow”. International Migration, 50: 1, 55-74.
• Karaçay, A. B. (2011). Bir göç sisteminin analizi: Türkiye-Rusya örneği. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: İstanbul.
• Karadirek, G., & Kara, M. A. (2021). Yabancı uyruklu öğrencilerin sosyokültürel ve akademik uyumu üzerinde ulusal ve örgütsel kültürün etkisi. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(3), 1046-1065.
• Kaya, İ. (2009). Reform in Turkish asylum law: Adopting the EU acquis?. CARIM Research Report 16. Floransa: European University Institute.
• Kethüda, Ö. (2015). Türkiye’deki uluslararası öğrenci hareketliliği üzerine bir araştırma. Yükseköğretim Dergisi, 5(3), 147-161.
• Kıroğlu, K., & Kesten, A., Elma, C. (2010). Türkiye’de öğrenim gören yabancı uyruklu lisans öğrencilerinin kültürel ve ekonomik sorunları. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(2), 26-39.
• Kirişci, K. (1996). Is Turkey lifting geograhical limitation-the November 1994 regulation on asylum in Turkey” . International Journal of Refugee Law, 8(3), 293-318.
• Kirişci, K. (2000). Disaggregating Turkish citizenship and ımmigration practices. Middle Eastern Studies, 36(3), 1-22.
• Kondakçı, Y. (2011). Student Mobility Reviewed: Attraction and Satisfaction of International Students in Turkey. Higher Education, 62(5), 573-592.
• Kondakçı, Y., Bedenlier, S., Zawacki-Richter, O. (2018). Social network analysis of international student mobility: Uncovering the rise of regional hubs. Higher Education, 75, 517-535.
• Kumcağız, H., Dadasgzadeh, R., Alakuş, K. (2016). Ondokuz Mayız Üniversitesi’ndeki yabancı uyruklu öğrencilerin sınıf düzeylerine göre yaşadıkları sorunlar. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35(2), 37-50.
• Massey, D., ve diğerleri. (1993). Theories of international migration: A review and appraisal. Population and Development Review, 19(3), 431-466.
• Mavelli, L. (2018). Citizenship for sale and the neoliberal political economy of belonging. International Studies Quarterly, 62, 482-493.
• Mehrabi, S. (2014). International economic sanctions, university life, and global citizenship education: The case of Iran. Cultural and Pedagogical Inquiry, 6(1), 43-66.
• Mobasher, M. M. (2012). Iranians in Texas: Migration, politics, and the ethnic identity. Austin: University of Texas Press.
• Mülteci Medyası. “Türkiye’nin sınır dışı ettiği İranlı 2 mültecinin idam cezası onandı”. https://multecimedyasi.org/2020/06/29/turkiyenin-sinir-disi-ettigi-iranli-2-multeci-idam-edilecek/, Erişim Tarihi: 20 Aralık 2020.
• Mülteci Medyası. “Üçüncü bir ülkeye yerleştirilmeyi bekleyen İranlı mülteci sınır dışı edilme tehlikesi ile karşı karşıya”. https://multecimedyasi.org/2020/09/09/ucuncu-bir-ulkeye-yerlestirilmeyi-bekleyen-iranli-multeci-sinir-disi-edilme-tehlikesi-ile-karsi-karsiya/, Erişim Tarihi: 20 Aralık 2020.
• Ong, A. (2005). (Re)articulations of Citizenship, Political Science and Politics, 38(4), 697-699.
• Önder, R. K., & Balcı, A. (2010). Erasmus öğrenci öğrenim hareketliliği programının 2007 yılında programdan yararlanan Türk öğrenciler üzerindeki etkileri. Ankara Avrupa Çalışmaları Dergisi, 9(2), 93-116.
• Özer, M. (2012). Türkiye’de uluslararası öğrenciler. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 2(1), 10-13.
• Özoğlu vd., (2012). Küresel eğilimler ışığında Türkiye’de uluslararası öğrenciler. Ankara: SETA
• Parla, A. (2019). Precarious hope: Migration and limits of belonging in Turkey. Stanford: Stanford University Press.
• Paul, A. M. (2011). Stepwise international migration: A multistage migration patterns for the aspiring migrants, American Journal of Sociology. 116(6), 1842-1886.
• Resmî Gazete. “18 Eylül 2018, Karar Sayısı: 106” https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2018/09/20180919-15.pdf, Erişim Tarihi: 20 Aralık 2020.
• Sadri, H., & Chaichian, M. A. (2018). The role of shared ethicity in facilitating stepwise migration of educated and skilled individuals: The case of Iranian graduate students in Turkey. Crossings: Journal of Migration & Culture, 9(2), 205-231.
• Sert, D. S., & Danış, D. (2020). Framing Syrians in Turkey: State control and no crisis discourse. International Migration, 59(1), 197-214.
• Sert, D. S., & Yıldız, U. (2016). Governing without control: Turkey’s “struggle” with international Migration”. İçinde Özbay, C., Erol, M., Türem, U., & A. Terzioğlu, (der.), The Making of Neoliberal Turkey. (s. 53-71) Surrey: Ashgate.
• Shachar, A. (2014). Dangerous liasons: Money and citizenship”. EUI Working Paper RSCAS 2014/1. Floransa: European University Institute.
• Shachar, A., Hirschl, R. (2014). On citizenship, states, and markets. The Journal of Political Philosophy, 22(2), 231-257.
• Shachar, A., Bauböck, R. (der). (2014). Should citizenship be for sale?. EUI Working Paper RSCAS 2014/1. Floransa: European University Institute.
• Türkiye Bursları. http://www.turkiyeburslari.gov.tr/tr/sayfa/hakkimizda/turkiye-burslari Erişim tarihi: 16 Eylül 2020.
• Universities UK. (2014). International students in higher education: The UK and its competition. Londra: UK.
• Yağcı, E., Ekinci, E. C., Burgaz, B., Kelecioğlu, H., Ergene, T. (2007). Yurt dışına giden Hacettepe Üniversitesi Erasmus öğrencilerinin memnuniyet düzeyleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33, 229-239.
• Yağcı, E., Çetin, S., Turhan, B. (2013). Erasmus Programı ile Türkiye’ye Gelen Öğrencilerin Karşılaştıkları Akademik Güçlükler. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 44, 341-350.
• Yardımcıoğlu, F., Beşel, F., Savaşan, F. (2017). Uluslararası öğrencilerin sosyo-ekonomik problemleri ve çözüm önerileri, Akademik İncelemeler Dergisi 12(1), 203-254.
• Yıldız, U., & Sert, D. (2017). Göçün jeopolitiği ve Türkiye’nin coğrafi kısıtlaması üzerine farklı bir yorum. Toplum ve Bilim, 140, 93-105.
• Yıldız, U., & Sert, D. (2019). Dynamics of mobility-stasis in refugee journeys: Case of resettlement from Turkey to Canada .Migration Studies, 9(2), 196-215.
• Yıldız, U. (2020). Tracing asylum journeys: Transnational mobility of non-european refugees to Canada via Turkey. New York & Londra: Routledge.
• Yılmaz, A., Akdağ, M., Durmuş, M. A. (2016). Türk ve yabancı öğrencilere Türkiye’de yükseköğretim fırsatları: YÇS, UİP ve TCS. Uluslararası Türk Kültür Coğrafyasında Sosyal Bilimler Dergisi, 1(2), 40-57.
• YÖK İstatistik. Yükseköğretim Bilgi Yönetim Sistemi. https://www.istatistik.yok.gov.tr Erişim tarihi 17 Eylül 2020.
• Yükseker, D. (2007). Shuttling goods, Weaving consumer tastes: Informal trade between Turkey and Russia. International Journal of Urban and Regional Research, 31(1), 60-72.
• Zijlstra, J. (2020). Stepwise student migration: A trajectory analysis of Iranians moving from Turkey to Europe and North America. Geographical Research, Special Selection Article, 58, 403-415.