OKUL ÖNCESİ DÖNEMDE SOSYAL BECERİLER ALANINDAKİ LİSANSÜSTÜ TEZLERİN İNCELENMESİ

Yıl 2024, Cilt: 23 Sayı: 49, 1457 - 1481, 30.06.2024

Duygu Deveci , Yavuz Bolat

https://doi.org/10.46928/iticusbe.1113537

Öz

Özet
Amaç: Araştırmanın amacı, Türkiye’de 2019-2022 yılları içerisinde okul öncesi dönemde sosyal beceriler alanında yapılmış lisansüstü tezlerinin incelenmesi ve değerlendirilmesidir.
Yöntem: Bu araştırma sistematik inceleme üzerine kurulu bir eğitim bilim çalışmasıdır.
Bulgular: Araştırmada elde edilen veriler göz önüne alındığında; bu konuda kadın araştırmacıların erkek araştırmacılara göre çok daha fazla çalışma yaptığı, bu alana dair belirlenen aralıklarda yapılan lisansüstü tezler içerisinden yüksek lisans tezlerinin 8 kat kadar fazla yapıldığı sonuçlarına ulaşılmıştır. Araştırmada incelenen konu alanında doçent ve profesör unvanlı danışmanların daha çok tez yazım sürecine katkı sağladığı görülmüştür. İncelenen yıllar içerisinde en çok tezin 2019 yılında yapıldığı, 2022 yılında ise yalnızca bir tez üretildiği tespit edilmiştir. Bu alanda yapılan lisansüstü tezlerde daha çok nicel araştırmaların tercih edildiği ve araştırmalarda en fazla tarama modelinin kullanıldığı belirlenmiştir. Tezlerin çeşitli ve birbiriyle ilişkili araştırma konularını içerdikleri ve tezlerde bu konulara ilişkin çocuk, öğretmen, ebeveyn, okul öncesi eğitim kurumları gibi veri kaynaklarından bilgi elde edildiği dikkat çekmiştir. İlaveten araştırmanın verileri toplanırken ölçeklerin, veriler analiz edilirken ise istatiksel veri analiz yöntemlerinin tercih edildiği ulaşılan diğer sonuçlar arasındadır.
Özgünlük: Literatürde asıl bilgi üretim kaynağı olan lisansüstü tezlerin incelenme ve değerlendirilmesine ilişkin birçok araştırma olmasına rağmen, bu konuda okul öncesi dönemde sosyal beceri alanında yapılmış çalışmalarla hiç karşılaşılmamış olması bu araştırmanın önemini açıklamaktadır. Bu araştırma okul öncesi dönemde sosyal beceri alanının önemine dikkat çekmesi ve sosyal beceri alanının araştırmacıların elde ettiği sonuçlara bütüncül bir bakış açısı getirmesi bakımından özgün bulunmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Okul öncesi dönem, Sosyal beceriler, Lisansüstü tez inceleme, Lisansüstü tezler, Meta değerlendirme

Anahtar Kelimeler

Okul öncesi dönem, Sosyal beceriler, Lisansüstü tez inceleme, Lisansüstü tezler, Meta değerlendirme

Examination of Graduate Thesis in The Field of Social Skills in Pre-School Period

Öz

Abstract
Purpose: The purpose of the research is to study and assess the postgraduate theses in the area of social skills during the preschool period in Turkey between the years 2019 and 2022.
Method: This study is based on a systematic review in the field of educational science.
Findings: Considering the data gathered in the research; It has been concluded that female researchers carry out much more work in this field than male researchers, and among the postgraduate theses made at the specified intervals in this field, the master's theses are done 8 times more. It has been decided that the advisors with the title of associate professor and professor contribute more to the thesis writing process in the subject area examined in the research, that the most thesis was made in 2019, and only one thesis was produced in 2022. It has been determined that more quantitative research is preferred in the postgraduate theses in this field and the scanning model is used the most in the research. It is notable that theses contain various and interrelated research topics and that information is obtained from data sources such as children, teachers, parents, and preschool education institutions on these subjects. In addition, it is among the other results that scales are preferred most when collecting data from data sources, and statistical data analysis methods are preferred when analyzing data more quantitative research is preferred in the postgraduate theses in this field and the scanning model is used the most in the researches. It is important that theses contain various and interrelated research topics and that information is acquired from data sources such as children, teachers, parents, and pre-school education institutions on these subjects. In addition, it is among the other results that

Anahtar Kelimeler

Preschool period, Social skills, Postgraduate thesis analysis, Postgraduate theses, Meta evaluation

Kaynakça

• Akduman Gültekin, G., Günindi, Y. ve Türkoğlu, D. (2020). Okul öncesi dönem çocuklarının sosyal beceri düzeyleriyle davranış problemi arasındaki ilişkinin incelenmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(37),673-684.
• Albatran, M. A. R. (2021). Social skills and cyberbullying behavior among students in Hail from the perspective of social work. Cypriot Journal of Educational Science, 16(1), 96-113. https://doi.org/10.18844/cjes.v16i1.5512
• Angélico, A., Alexandre, C, ve Loureiro, S. (2013). Social anxiety disorder and social skills: A critical review of the literature international. Journal of Behavioral Consultation and Therapy, 7(4). 17- 27.
• Aslamiah, A., Abbas, E. W. ve Mutuani, M. (2021). 21st-century skills and social studies education. The Innovation of Social Studies Journal, 2(2), 82-92. https://doi.org/10.20527/
• Atmaca, R. N., Gültekin Akduman, G.ve Sarıbaş Şerbetçi, M. (2020). Okul öncesi dönem çocuklarının sosyal beceri düzeylerinin bazı demografik özelliklere göre incelenmesi. Uluslararası Eğitim Bilim ve Teknoloji Dergisi, 6(2), 157-173. https://doi.org/10.47714/uebt.768067
• Bahçeci, F. ve Uşengül, L. (2018). Yüksek lisans ve doktora öğrencilerinin tez konusu belirleme kriterlerinin incelenmesi. Turkish Journal of Educational Studies, 5(2), 85-96.
• Bolat, Y. ve Tekin, M. (2017). Üstün Yeteneklilerin Eğitimi Araştırmalarında Eğilimler: Yöntem Bilimsel Bir Analiz. International Journal of Eurasia Social Sciences, 8(27), 609-629.
• Bolat, Y. (2019). A phenomenological investigation with prospective teachers of special education: If it was me! International Journal of Educational Methodology, 5(4), 607-622. https://doi.org/10.12973/ijem.5.4.607
• Bolat, Y. (2021). Yaşam becerileri eğitimi: Kavram, beceri, gelişim ve uygulama. Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Bolat, Y. ve Korkmaz, C. (2021). Social values and life skills as predictors of organizational culture: A study on teachers. Sage Open, 11(2), 1-17. https://doi.org/10.1177%2F21582440211023179
• Bahçacı, Ö. ve Türkoğlu, B. (2019). Türkiye’de okul öncesi öğretmenleri ve okul öncesi öğretmen adayları ile ilgili yapılan lisansüstü tezlerin incelenmesi. Turkish Studies Educational Sciences, 14(4), 1103-1139.
• Bornstein, M. H, Hahn, C. ve Haynes, OM (2010). Social competence, externalizing, and internalizing behavioral adjustment from early childhood through early adolescence: Developmental cascades. Development and Psychopathology, 22(4), 717 –735.
• Brown,C. L. ve Fredrickson, B. L.(2021). Characteristics and consequences of co-experienced positive affect: understanding the origins of social skills, social bonds, and caring, healthy communities. Current Opinion in Behavioral Sciences, 39, 58-63. https://doi.org/10.1016/j.cobeha.2021.02.002
• Carson, V., Lee, E. Y., Hesketh, K., Hunter, S., Kuzik, N., Predy, M., Rhodes, R., Rinaldi, C. Spance, C. ve Hinkley, T. (2019). Physical activity and sedentary behavior across three time-points and associations with social skills in early childhood. BMC Public Health, 19(27), 1-8. https://doi.org/10.1186/s12889-018-6381-x
• Çarkıt, E. (2019). Kariyer psikolojik danışmanlığı ve mesleki rehberlik alanında Türkiye’de yayınlanan makalelerin incelenmesi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(Eğitim ve Psikoloji), 149-158. https://doi.org/10.18506/anemon.520684
• Çetin, F., Albayrak, Kaymak, D. Alpa Bilbay, A. (2002). Araştırmadan uygulamaya çocuklarda sosyal beceriler. İstanbul: Epsilon Yayıncılık.
• Cook, A., Ogden, J. ve Winstone, N. (2017). Friendship motivations, challenges and the role of masking for girls with autism in contrasting school settings. European Journal of Special Needs Education, 32 (4), 1-15. https://doi.org/10.1080/08856257.2017.1312797
• Dawson, P. ve Guare, R. (2018). Akıllı ama zorlanıyor (Çev. Ünal, G. ve Tarımtay, F.). İstanbul: Diyojen Yayıncılık.
• Dinçer, Ç., Baş, T., Teke, N., Aydın, E., İpek, S. ve Göktaş, İ. (2019). Okul öncesi dönem çocuklarının kişiler arası problem çözme ve sosyal becerileri ile akran ilişkilerinin değerlendirilmesi. Abant İzzet Baysal Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(3), 882-900. https://doi.org/10.17240/aibuefd.2019.19.49440-478714
• Dobbins, N., Higgins, K., Pierce, T., Tandy, R. D. ve Tincani, M. (2010). An Analysis of Social Skills Instruction Provided in Teacher Education and In-Service Training Programs for General and Special Educators. Remedial and Special Education, 31(5), 358–367. https://doi.org/10.1177/0741932509338363
• Doğan, Y. ve Özçakmak, H. (2014). Dinleme becerisinin eğitimi üzerine yapılan lisansüstü tezlerin değerlendirilmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 2(2), 90-99.
• Domitrovich, C. E., Durlak, J. A., Staley, K. C. ve Weissberg, R. P. (2017). Social-emotional competence: An essential factor for promoting positive adjustment and reducing risk in school children. Child Development, 88(2), 408–416. https://doi.org/10.1111/cdev.12739
• Dowrick, P. W. (1986). Social survival for children. Brunner/Mazel.
• Ekici Yaşar, F. (2017). Okul öncesi eğitim kurumlarındaki aile katılım çalışmalarına katılan ve katılmayan ailelerin çocuklarının sosyal beceri ve problem davranışları arasındaki ilişki. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(1), 543-562. https://doi.org/10.17218/hititsosbil.299033
• Galinsky, E. (2019). Gelişen zihin (Çev. Tozduman Yaralı, K. ve Cesur, E.). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Garner, P. W., Jones, D. C., ve Miner, J. L. (1994). Social competence among low-income preschoolers: Emotion socialization practices and social cognitive correlates. Child Development, 65(1), 622-637.
• Gresham, F. M., Elliott, S. N. (1987). The relationship between adaptive behavior and social skills. Journal of Special Education, 21, 167–182.
• Gresham, F. M., Elliott, S. N., ve Kettler, R. J. (2010). Base rates of social skills acquisition/performance deficits, strengths, and problem behaviors: an analysis of the social skills improvement system-rating scales. Psychological Assessment, 22(4), 809- 815. https://doi.org/10.1037/a0020255 Gershon, P. ve Pellitteri, J. (2018). Promoting emotional intelligence in preschool education: A review of programs. International Journal of Emotional Education, 10(2), 26-41.
• Güleç, S. ve Hüdevendiğar, N. M. (2020). Examination of the postgraduate theses prepared under the title of literacy skills in the field of social studies education. International Journal of Humanities and Research,4(3),24-36.
• Gürkan, T. (2018). Akademisyen olmak. Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi, 2(2), 440-446.
• Hosokawa, R., ve Katsura, T. (2017). Marital relationship, parenting practices, and social skills development in preschool children. Child. Adolesc Psychiatry Ment. Health, 11(1), 1-8. https://doi.org/10.1186/s13034-016-0139-y
• Hutching, S. (2019). The social skills handbook: Practical activities for social communication. Routledge.
• İman Dereli, E. (2014). Değerler eğitimi programının 5-6 yaş çocukların sosyal gelişimine etkisi: sosyal beceri, psiko-sosyal gelişim ve sosyal problem çözme becerisi. Abant İzzet Baysal Eğitim Fakültesi Dergisi,14(1),249-268.
• Johnston, J., Tobbell, C. ve Woolley, R. (2011). Personal, social and emotional development. New York, NY: Continuum International Publishing.
• Junge, C., Valkenburg, P. M., Dekovic, M. ve Branje, S. (2020). The building blocks of social competence: Contributions of the consortium of individual development. Developmental Cognitive Neuroscience, 45, 100861.https://doi.org/10.1016/j.dcn.2020.100861
• Kern, L., Gaier, K., Kelly, S., Nielsen, C. M., Commisso, C. E. ve Wehby, J. H. (2020). An evaluation of adaptations made to Tier 2 social skill training programs. Journal of Applied School Psychology, 36, 155–172. https://doi.org/10.1080/15 377903.2020.1714858
• Khusnidakhon, K. (2021). The importance of enhancing social skills of preschoolers. European Scholar Journal, 2(3),74-78. https://scholarzest.com/index.php/esj/article/view/325
• Zembat, R., Koçyiğit, S., Akşin-Yavuz, E. ve Tunçeli, H. Ġ. (2018). Çocukların benlik algısı, mizaç ve sosyal becerileri arasındaki ilişkiler. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 7(1), 548-567.
• Korkmaz, T., Erkin, M. ve Atbaşı, Z. (2021). Akran zorbalığı kavramının lisansüstü tezlerde incelenmesi. Turkish Special Education Journal: International TSPED, 3(1), 1-19.
• Lum, J. A. G., Powell,M. ve Snow,C.P.(2018). The influence of maltreatment history and out-of-home-care on children’s language and social skills. Child Abuse & Neglect,76, 65–74. https://doi.org/10.1016/j.chiabu.2017.10.008
• Masten, A. S., Desjardines, C. D., McCormick, C. M., Kuo, S. I. ve Long, J. D. (2010). The significance of childhood competence and problems for adult success in work: A developmental cascade analysis. Development and Psychopathology, 22(3), 679–694. https://doi.org/10.1017/S0954579410000362
• Matson, J. L. ve Ollendick, T. H. (1988). Enhancing children’s social skills. Whole Person: Pergamon Press.
• McDaniel, S. C., Bruhn, A. L. ve Troughton, L. (2017). A brief social skills intervention to reduce challenging classroom behavior. Journal of Behavioral Education, 26(1), 53–74. https://doi.org/10.1007/s10864-016-9259-y
• Mosher, M. A. ve Carreon, A. C. (2021). Teaching social skills to students with autism spectrum disorder through augmented, virtual and mixed reality. Research in Learning Technology, 29(2626), 1-22.http://dx.doi.org/10.25304/rlt.v29.2626
• Mulvey, N., Jenkins, L. (2020). Language skills as predictors of social skills and behaviors in preschool children. Contemp School Psychol 25, 503–514. https://doi.org/10.1007/s40688-020-00281-1
• Özerk, K., Özerk, G. ve Silvera Zaldivar, T. (2021). Developing social skills and social competence in children with autism. International Electronic Journal of Elementary Education,13(3),341-363.https://doi.org/10.26822/iejee.2021.195
• Piaget, J. (2007). Çocukta karar verme ve akıl yürütme (Çev. Siyavuşgil, E. S.). Ankara: Palme Yayınları.
• Polat Bozkurt, E. ve Özbey, S. (2021). Okul öncesinde sosyal değerler eğitimi programının öz düzenleme, sosyal beceri ve problem davranışlar üzerindeki etkisi. FSM İlmi Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, 18(Güz), 287-316. https://doi.org/10.16947/fsmia.1050295
• Rahmawati,C., Suhardi, ve Mustadi, A.(2021).The importance of sociocultural-based reflective picture storybook media to increase reading interest and social skills of elementary school students. Acta Educationis Generalis,11(1), 111-120. https://doi.org/10.2478/atd-2021-0008
• Reuchlin, M. (1970). Okul döneminde çocuğu yöneltme: Düşünceler ve sorunlar (Çev.Engeç,N. Ve Saraç,T.). İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Rubin, K. H., Coplan, R. J., Bowker, J. C. (2009). Social withdrawal in childhood. Annual Review of Psychhology, 60, 147-171. https://doi.org/10.1146/annurev.psych.60.110707.163642
• Smead Morganett (2005). Yaşam Becerileri ergenler için grupla psikolojik danışma uygulamaları (Çev. Güçray, S., Kaya, A., Saçkes, M.). Ankara: Pegem Yayınları.
• Spence, S. H. (1995). Social skills training. Enhancing social compentence with children and adolescents. The Nfer-Nelson Publishing Company Ltd.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak Kılıç E., Akgün, E. Ö., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2014). Bilimsel araştırma yöntemleri (17.Baskı). Ankara: Pegem Yayınları.
• Thomas, B. (2018). Çocuklar için duygularla iletişim becerileri: Çocukta duygusal düzenlemeye yardımcı aktiviteler oyunlar ve hikayeler (Çev.Ağar,D.).(4.Baskı). İstanbul: Sola Yayınları.
• Tompkins, V.ve Villaruel, E (2022). Parent discipline and pre-schoolers’ social skills. Early Child Development and Care, 192(3), 410-424. https://doi.org/10.1080/03004430.2020.1763978
• Tuerk, C. Anderson, W. Bernier, A. ve Beauchamp, M. H. (2020). Social competence in early childhood: Anempirical validation of the social model. Journal of Neuropsychology,15,477-499. https://doi.org/10.1111/jnp.12230
• Uysal, A. ve Balkan Kaya, İ. (2015). Sosyal beceri eğitimi alan ve almayan okul öncesi çocukların, sosyal beceri ve benlik Kavramı düzeyleri açısından karşılaştırılması. Psikoloji Çalışmaları, 35(1),27-56.
• Uzunhasanoğlu, G.ve Özkan, B. (2022). Türkiye’de hemşirelikte yaratıcı drama kullanılarak yapılan lisansüstü tezlerin incelenmesi: sistematik derleme. Yaratıcı Drama Dergisi,17(1),103-112. https://dergipark.org.tr/en/pub/ydrama/issue/69162/1095300
• Ünivar, P.ve Karaoğlu, H. (2017). Okul öncesi dönem çocuklarının gelişim özellikleri ve sosyal beceri düzeyleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (43),251-254. https://doi.org/10.21764/efd.12383
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2021). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (12.Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.