Cinsel İstismar Olgularında Adli Görüşme Odalarının Kullanımı: Hâkim, Avukat, Uzman ve Mağdur Görüşleri

Yıl 2020, Cilt: 8 Sayı: 1, 117 - 142, 05.05.2020

Ayşe Dolunay Sarıca Umut Haydar Coşkun

https://doi.org/10.26650/JPLC2019-0020

Öz

Günümüzde cinsel istismar mağdurlarıyla ilgili koruyucu ve destekleyici önlemler almak önemli bir kamu görevi olarak değerlendirilmeye başlanmış, bu doğrultuda dünya genelinde gündeme gelen Adli Görüşme Odası (AGO) uygulamaları, son dönemlerde Türk Adli Sistemi içerisinde de yerini almıştır. AGO’nun, dava süreçlerini ve başta mağdurlar olmak üzere, süreci deneyimleyen hâkimleri, avukatları ve aile mahkemesi uzmanlarını ne şekilde etkilediğine ilişkin yerli alanyazına gereksinim vardır. Dolayısıyla bu araştırmada, çocuğa yönelik cinsel istismar davalarında AGO uygulamalarının hâkim, avukat, aile mahkemesi uzmanı ve mağdur görüşleri çerçevesinde değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Nitel olarak desenlenen araştırma, İzmir Adliyesi’ne yansımış çocuğa yönelik cinsel istismar davalarında görev alan 10 hâkim, 10 avukat ve 10 aile mahkemesi uzmanı ile 10 mağdur çocuk/ergenle gerçekleştirilmiştir. Dört katılımcı grup için araştırmacılar tarafından geliştirilen yarı-yapılandırılmış görüşme formları kullanılarak yürütülen niteliksel çalışmada toplanan veriler, araştırmacılar tarafından içerik analiziyle analiz edilmiştir. Bulgular, dört katılımcı grubun AGO uygulamasını gerekli ve yararlı bulduğunu göstermiştir. Bunun yanında bazı hâkim, avukat ve aile mahkemesi uzmanları doğrudanlık ilkesini öne sürmüş ve belirli koşulların sağlandığı takdirde mağdur çocukların mahkemede dinlenmesinin de gerekli olduğunu ifade etmişlerdir. Hâkimler, avukatlar ve uzmanlar ayrıca teknik sorunların süreci olumsuz etkilediğini de belirtmişlerdir.

Anahtar Kelimeler

Cinsel istismar, çocuk, adli görüşme odasıCinsel istismar

Use of Forensic Interview Rooms in Sexual Abuse Lawsuits: The Views of Judges, Lawyers, Specialists and Victims

Öz

Recent trends show that establishing protective and supportive policies for victims of sexual abuse became an important public issue, leading to a worldwide use of Forensic Interview Rooms (FIR), which has recently come up within the Turkish Judicial System. There seems to be a lack of evidence regarding the impact of FIR on sexual abuse cases as well as the victims, the judges, the lawyers and the family court specialists. Therefore, this study aimed at investigating the impact of FIR in child sexual abuse cases from the eyes of judges, lawyers, family court specialists and child victims. This qualitative study was conducted with 10 judges, 10 lawyers and 10 family court specialists serving in child sexual abuse cases in the Izmir Judicial Court, and 10 child victims. Data were gathered via semi-structured interviews developed by the authors and analyzed using content analysis. According to the results, the four groups of participants found FIR necessary and beneficial. However some of the judges, lawyers and specialists, on the basis of the principle of directness, claimed children should be heard in court as long as the necessary conditions are met. Judges, lawyers and specialists also brought up the negative impact of technical problems on the lawsuits.

Anahtar Kelimeler

Sexual abuse, child, forensic interview room

Kaynakça

• Acehan, S., Bilen, A., Ay, M.O., Gülen, M., Avci, A., ve İçme, F. (2013). Çocuk istismarı ve ihmalinin değerlendirilmesi. Arşiv Kaynak Tarama Dergisi, 22(4), 591-614.
• Anderson, J., Ellefson, J., Lashley, J., & Miller, A.L. (2009). The CornerHouse forensic interview protocol: RATAC. Thomas M. Cooley Journal of Practical & Clinical Law, 12, 193-330.
• Arslan, A.S. (2012). Doğrudanlık ilkesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 4(2), 133-144.
• Aydemir, İ., ve Yurtkulu, F. (2012). Çocuğa yönelik cinsel istismarla mücadelede çocuk izlem merkezi. Ankara Sağlık Bilimleri Dergisi, 1(2), 151-165.
• Azzopardi, C., Alaggia, R., & Fallon, B. (2018). From Freud to feminism: Gendered constructions of blame across theories of child sexual abuse. Journal of Child Sexual Abuse, 27(3), 254-275.
• Bağ, Ö., ve Alşen, S. (2016). Çocuğun cinsel istismarının değerlendirilmesinde yeni model: Çocuk İzlem Merkezleri. İzmir Dr. Behçet Uz Çocuk Hastanesi Dergisi, 6(1), 9-14.
• Bilginer, S.Ç., ve Çalışkan, D. (2018). Çocuğu istismardan korumada yeni bir yaklaşım: Çocuk izlem merkezleri. Y. Karaman-Kepenekci ve P. Taşkın (Eds.), Prof. Dr. Emine Akyüz’e armağan: Akademisyenlikte 50 yıl. Çocuk hakları, eğitim hukuku, vatandaşlık eğitimi içinde (ss. 119-127). Ankara: Pegem Akademi.
• Blakemore, T., Herbert, J.L., Arney, F., & Parkinson, S. (2017). The impacts of institutional child sexual abuse: A rapid review of the evidence. Child Abuse & Neglect, 74, 35-48.
• Bracewell, T.E. (2018). Outcry consistency and prosecutorial decisions in child sexual abuse cases. Journal of Child Sexual Abuse, 27(4), 424-438.
• Cronch, L.E., Viljoen, J.L., & Hansen, D.J. (2006). Forensic interviewing in child sexual abuse cases: Current techniques and future directions. Aggression and Violent Behavior, 11(3), 195-207.
• Cross, T.P., Jones, L.M., Walsh, W.A., Simone, M., & Kolko, D. (2007). Child forensic interviewing in Children’s Advocacy Centers: Empirical data on a practice model. Child Abuse & Neglect, 31(10), 1031-1052.
• Demirel, B., ve Atalar, U. (2017). Çocuğun cinsel istismarı ve olaya ilişkin mağdurun ifade alınması süreci. Journal of Current Researches on Social Sciences, 7(3), 221-232.
• Ermağan-Çağlar, E., ve Türk, T. (2019). İstismara maruz kalan çocuklarla adli görüşme: NICHD Protokolü önerisi. Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, 11(38), 393-412.
• Ernberg, E., Magnusson, M., & Landström, S. (2018). Prosecution of child sexual abuse cases involving preschoolaged children: A study of Swedish cases from 2010 to 2014. Journal of Child Sexual Abuse, 27(7), 832-851.
• Glesne, C., & Peshkin, A. (1992). Becoming qualitative researchers. New York: White Plains. Hornor, G., & Zeno, R. (2018). Child sexual abuse perpetrators: What forensic nurses need to know. Journal of Forensic Nursing, 14(4), 206-213.
• Huberman, A.M., & Miles, M.B. (1998). Data management and analysis methods. N.K. Denzin & Y.S. Lincoln (Eds.), Collecting and interpreting qualitative materials (pp. 179-210). London: Sage Publications.
• Joki-Erkkilä, M., Niemi, J., & Ellonen, N. (2018). Child sexual abuse: Initial suspicion and legal outcome. Forensic Science International, 291, 39-43.
• Koçtürk, N., ve Yılmaz, D. (2018). Çocuk istismarı ve ihmali için risk altındaki çocukları belirlemeye ve müdahale etmeye yönelik model/veri tabanı önerisi. Kastamonu Eğitim Fakültesi Dergisi, 26(6), 1919-1927.
• Krause-Parello, C.A., Thames, M., Ray, C.M., & Kolassa, J. (2018). Examining the effects of a service-trained facility dog on stress in children undergoing forensic interview for allegations of child sexual abuse. Journal of Child Sexual Abuse, 27(3), 305-320.
• Lamb, M.E., Orbach, Y., Hershkowitz, I., Esplin, P.W., & Horowitz, D. (2007). A structured forensic interview protocol improves the quality and informativeness of investigative interviews with children: A review of research using the NICHD Investigative Interview Protocol. Child Abuse & Neglect, 31(11-12), 1201-1231.
• Mağdur Hakları Daire Başkanlığı (2017). Adli görüşme odası yönetmeliği. http://www.cigm.adalet.gov.tr/images/ ago-yonetmelik.pdf adresinden edinilmiştir.
• Mağdur Hakları Daire Başkanlığı (2019). Adli görüşme odası bulunan adliyeler. http://magdur.adalet.gov.tr/ adli-gorusme-odasi-bulunan-adliyeler-01554 adresinden edinilmiştir.
• Masilo, D.T. (2018). Prevention of child sexual abuse within the family system: Guidelines for an educational social group work program. Journal of Child Sexual Abuse, 27(1), 1-12.
• Merriam, S. B. (2013). Nitel araştırma: Desen ve uygulama için bir rehber. Nobel Yayıncılık.
• Papalia, D.E., & Wendkos-Olds, S. (1992). Human development (5th ed.). New York: McGraw & Hill.
• Pérez-Fuentes, G., Olfson, M., Villegas, L., Morcillo, C., Wang, S., & Blanco, C. (2013). Prevalence and correlates of child sexual abuse: A national study. Comprehensive Psychiatry, 54(1), 16-27.
• Pilgrim, D. (2017). Child sexual abuse: From diagnosis to formulation. Educational & Child Psychology, 34(4), 40-49.
• Popović, S. (2018). Child sexual abuse news: A systematic review of content analysis studies. Journal of Child Sexual Abuse, 27(7), 752-777.
• Rellini, A.H. (2014). Sexual abuse and sexual function. In G. Corona, E.A. Jannini & M. Maggi (Eds.), Emotional, physical and sexual abuse: Impact in children and social minorities. (pp. 61-71). New York: Springer.
• Renvoize, J. (2017). Innocence destroyed: A study of child sexual abuse. New York: Routledge.
• Sağlık Bakanlığı (2019). ÇİM listesi. https://khgmsaglikhizmetleridb.saglik.gov.tr/TR,43119/cocuk-izlemmerkezi-cim-listesi.html adresinden edinilmiştir.
• Scoglio, A.A., Kraus, S.W., Saczynski, J., Jooma, S., & Molnar, B.E. (2019). Systematic review of risk and protective factors for revictimization after child sexual abuse. Trauma, Violence, & Abuse, 20(1), 1-13.
• Somekh, B. (2006). Action research: A methodology for change and development. Berkshire: Open University Press.
• Şamar, B. (2018). Mağduriyet bağlamında adli sosyal hizmet ve adli görüşme odaları: Eskişehir Adliyesi örneği. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli.
• T.C. Adalet Bakanlığı Ceza İşleri Müdürlüğü Mağdur Hakları Daire Başkanlığı, (2017). Adli görüşme odaları: AGO uygulaması için temel hukuk bilgisi. http://www.magdur.adalet.gov.tr/images/ago-hukuk.pdf adresinden edinilmiştir.
• Taner, H.A., Çetin, F.H., Işık, Y. ve İşeri, E. (2015). Cinsel istismara uğrayan çocuk ve ergenlerde psikopatoloji ve ilişkili risk etkenleri. Anatolian Journal of Psychiatry, 16, 294-300.
• Tetteh, P.M., & Markwei, U. (2018). Situating the notion of “gbɛkɛfɔŋs” in the discourse of child sexual abuse among the Ga in Accra, Ghana. Journal of Child Sexual Abuse, 27(5), 510-522.
• Toth, P. (2011). Comparing the NICHD and RATAC child forensic interview approaches: Do the differences matter?. APSAC Advisor, 23, 15-20.
• Tweedlie, J., & Vincent, S. (2019). Adult student nurses’ experiences of encountering perceived child abuse or neglect during their community placement: Implications for nurse education. Nurse Education Today, 73, 60-64.
• Vasta, R., Haith, M.M., & Miller, S.A. (1992). Child psychology: The modern science. New York: John Wiley & Sons.
• Yıldırım, A., ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. İstanbul: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, T. (2016, 25 Kasım). Taciz mağduru küçük kızın kalbi duruşma stresine dayanamadı. Hürriyet. http:// www.hurriyet.com.tr/gundem/taciz-magduru-kucuk-kizin-kalbi-durusma-stresine-dayanamadi-40287871 adresinden edinilmiştir