Soruşturma Yapılmasına Yer Olmadığı Kararı (TCK m. 158/6)

Yıl 2022, Cilt: 10 Sayı: 1, 153 - 209, 20.05.2022

Berrin Akbulut

https://doi.org/10.26650/JPLC2022-1093481

Öz

Ceza Muhakemesi Kanunu’nun (CMK) 158. maddesinin 6. fıkrasında yer alan hükümle mevzuatımızda Cumhuriyet savcılarına soruşturma yapılmasına yer olmadığı kararı (SYOK) verme yetkisi açıkça düzenlemeye kavuşturulmuştur. Mevzuatımızda kabul edilen soruşturma yapılmasına yer olmadığı kararıyla, soyut ve genel ihbar ve şikayetlerle veya açıkça suç oluşturmayan ihbarlar ve şikâyetlerle ilgili soruşturma açılmayacağı kabul edilmiş, dolayısıyla da soruşturma açılmayacağı için kişiye şüpheli sıfatı verilmesi ve hakkında koruma tedbirlerine başvurulması imkanı engellenmiştir. Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 158. maddesinin 6. fıkrasıyla kişilerin lekelenmeme hakkı korunmaya çalışılmış, hukuk devleti ilkesi çerçevesinde ifade edilen hukuki güvenlikleri sağlanmak istenmiştir. Ayrıca Cumhuriyet savcılarının keyfi davranmasının engellenmesi için verilen soruşturma yapılmasına yer olmadığı kararlarına karşı ihbar ve şikayet eden tarafından Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 173. maddedeki usule göre itiraz edilmesi imkanı getirilmiştir. Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 158. maddesinin 6. fıkrasında, bu fıkra uyarınca yapılan tüm işlem ve verilen kararların da bunlara mahsus sisteme kaydedilmesi düzenlenerek bu kayıtların ancak mahkeme, hakim ve Cumhuriyet savcısı tarafından görülmesi benimsenmiştir. Soruşturma yapılmasına yer olmadığı kararı isimli bu çalışmada Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 158. maddesinin 6. fıkrasıyla getirilen hükümlerin mevzuatımız açısından olumlu yönleri, eksiklikleri ortaya konulacak, doktrindeki eleştiriler ve uygulamanın olaya yaklaşımı açıklanacaktır.

Anahtar Kelimeler

Genel ve soyut, ihbar, şikayet

The Decision on Obviating Investigations (CPC Art. 158/6)

Öz

Through the provision in paragraph 6 of Article 158 of the Turkish Criminal Procedure Code (CPC), public prosecutors have the authority to issue the decision on obviating an investigation (DOOI), as clearly regulated in the Turkish legislation. This decision accepts that no investigation shall be conducted regarding abstract, general, or non-criminal denunciations and complaints, thus preventing a person from being named a suspect and having protective measures applied against them. Article 158/6 of the CPC attempts to protect individuals’ right to a good reputation and seeks to ensure their legal security. The opportunity to object to a DOOI was additionally introduced to the denouncer and complainant in accordance with Article 173 of the CPC in order to prevent arbitrary behaviors from public prosecutors. The practice of recording all transactions and decisions made in the private system has been adopted, and these records can only be seen by a court, judge, and/or public prosecutor. This study will reveal the positive aspects and deficiencies of the introduced provisions and explain the criticisms regarding the doctrine and the approach of the practice to the case.

Anahtar Kelimeler

Cumhuriyet savcısı, genel ve soyut, ihbar, şikayet, suç, şüpheli, itiraz

Kaynakça

• AK-StPO, Kommentar zur StrafprozeBordnung (Luchterhand (Hermann) 1988). google scholar
• Ataman Ahmet, Ceza Yargılaması Hukukunda İletişimin Denetlenmesi Tedbiri (Adalet Yayınevi 2016). google scholar
• Centel Nur ve Zafer Hamide, Ceza Muhakemesi Hukuku (20. Bası Beta Yayınevi 2021). google scholar
• Erdem Mustafa Ruhan, “5271 Sayılı Ceza Muhakemesi Hukukunda Telekomünikasyon Yoluyla Yapılan İletişimin Denetlenmesi” [2005] Hukuki Perspektifler Dergisi (3) (çevrimiçi: www.ceza-bb.adalet.gov.tr/makale/115. doc (E.T. 28.02.2022). google scholar
• Gökcen Ahmet vd., Ceza Muhakemesi Hukuku (5. Baskı Adalet Yayınevi 2021). google scholar
• Karakaya M. Süheyl, “İletişimin Denetlenmesi Tedbiri Esnasında Elde Edilen Tesadüfi Deliller” [2019] D.E.Ü. Hukuk Fakültesi Dergisi, Prof. Dr. Durmuş TEZCAN’a Armağan Özel Sayı 21: 1491-1525. google scholar
• Karlsruher Kommentar zur Strafprozessordnung (5. Auflage C.H.Beck 2003). google scholar
• Kaymaz Seydi, Ceza Muhakemesinde Telekomünikasyon Yoluyla Yapılan İletişimin Denetlenmesi (Yenilenmiş Gözden Geçirilmiş, 4. Baskı Seçkin Yayınevi 2015). google scholar
• Kindhâuser/Schumann, Strafprozessrecht (6. überarbeitete Auflage Nomos 2021). google scholar
• Kızılarslan Hakan, “Soruşturma Yapılmasına Yer Olmadığı Kararları (SYOK) ve Bu Kararların Ceza Muhakemesi Sistematiği Açısından İrdelenmesi”, [2019] TBB Dergisi (144): 59- 104. google scholar
• Kleinknecht/Müller/Reitberger, -KMR-StPO Kommentar zur Strafprozessordnung (Carl Heymanns Verlag 2015). google scholar
• Löwe-Rosenberg, Die Strafprozefiordnung und das Gerichtsverfassungsgesetz, Grosskommentar Fünfter Band §§ 151-212b (26. neu bearbeitete Auflage De Gruyter 2008). google scholar
• Meyer-GoBner/ Schmitt, Strafprozessordnung, GVG undNebengesetze (65. Auflage C.H.Beck 2022). google scholar
• Münchener Kommentar zur Strafprozessordnung Band 2, §§ 151-332 (1. Auflage C.H.Beck 2016). google scholar
• Özbek Veli Özer vd., Ceza Muhakemesi Hukuku (11. Baskı Seçkin Yayınevi 2018). google scholar
• Özbek Veli Özer, “Organize Suçlulukla Mücadelede Ön Alan Soruşturmaları” [2002] Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 4 (2): 57-88. google scholar
• Öztürk Bahri vd., Nazari ve Uygulamalı Ceza Muhakemesi Hukuku (Güncellenmiş 12. Baskı Seçkin Yayınevi 2018). google scholar
• Roxin/Schünemann, Strafverfahrensrecht Ein Studienbuch (27. Auflage C.H.Beck 2012). google scholar
• Şahin Cumhur ve Göktürk Neslihan, Ceza Muhakemesi Hukuku-I (12. Bası Seçkin Yayınevi Ankara 2021). google scholar
• SK-StPO, Systematischer Kommentar zur Strafprozessordnung Band III §§ 137-197 ( 4. Auflage Carl Heymanns Verlag 2011). google scholar
• Taner Fahri Gökçen, “Kovuşturmaya Yer Olmadığı Kararına Karşı Anayasa Mahkemesi’ne Bireysel Başvuru: Dar, Sarp ve Kısmen Açık Bir Yol Individual Appication To The Constitutional Court Aganist The Decision Of “No Ground For Prosecution”: A Narrow, Steep And Partially Open Path”, [2018] (135) TBB Dergisi 185-234. google scholar
• Tural Uğur, Soruşturmaya Yer Olmadığına Dair Karar, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi https://tez.yok.gov. tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp (E.T. 25.02.2022). google scholar
• Ünver Yener ve Hakeri Hakan, Ceza Muhakemesi Hukuku (18. Baskı Adalet Yayınevi 2021). google scholar
• Yenisey Feridun ve Nuhoğlu Ayşe, Ceza Muhakemesi Hukuku (Güncellenmiş 9. Baskı Seçkin Yayınevi 2021). google scholar
• Yurtcan Erdener, CMK Şerhi (8. Baskı Adalet Yayınevi 2017). google scholar
• Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi m. 8 Rehberi, Özel Hayata ve Aile Hayatına, Konuta ve Haberleşmeye Saygı Hakkı, https://www.echr.coe.int/Documents/Guide_Art_8_TUR.pdf., 44, 47 (E.T.11.02.2022). google scholar
• https://basin.adalet.gov.tr/lekelenmeme-hakki-kapsaminda-404-bin-dosyada-syok-verildi, (E.T. 22.02.2022). google scholar
• https://www.echr.coe.int/Documents/FS_Data_TUR.pdf (E.T.11.02.2022). google scholar
• https://www.istanbulbarosu.org.tr/files/aihm/202007aihm.pdf (E.T.15.02.2022). google scholar
• https://www.hsk.gov.tr/Eklentiler/Dosyalar/c8dd1278-8757-4143-8ce4-67bb5c296320.pdf (E.T.03.05.2022). google scholar
• https://www.anayasa.gov.tr/tr/haberler/bireysel-basvuru-basin-duyurulari/kabahatin-tespiti-surecinde-kabahat-islenmesine-tesvik-eden-uygulama-nedeniyle-hakkaniyete-uygun-yargilanma-hakkinin-ihlal-edilmesi/ (E.T.28.07.2020). google scholar
• https://www.anayasa.gov.tr/media/3600/aihmkararlarindanornekler.pdf (E.T.05.03.2022). google scholar
• https://www.hrr-strafrecht.de/hrr/bverfg/13/2-bvr-389-13.php (E.T. 03.03.2022). google scholar
• https://hudoc.echr.coe.int/app/conversion/pdf/%3Flibrary%3DECHR%26id%3D003-4872410-5953858%26fil ename%3D003-4872410-5953858.pdf (E.T.27.02.2022). google scholar