Vagrancy (Offense) from Past to Present

Yıl 2024, Cilt: 12 Sayı: 2, 175 - 196, 31.12.2024

Asena Kamer Usluadam

https://doi.org/10.26650/JPLC2023-1390800

Öz

Throughout history, vagrancy has been used in various societies to denote someone who is “dangerous”; vagrancy regulations have been enacted and implemented to eliminate the “danger” with sanctions, such as death penalty, imprisonment, forced labor, and exile, by determining this danger according to social needs. Historically, there have been approaches to vagrancy, sometimes punishing them, applying measures to prevent crime, and sometimes protecting and assisting them. Currently, the 1982 Constitution, the European Convention on Human Rights, the Turkish Civil Code, and various texts contain regulations on vagrancy. Today, the objectives of protection and prevention of crime continue to exist in a mixed manner. The study highlights how changes in social life determine vagrancy as a social phenomenon. The effects of wars, epidemics, population changes, and economic structure changes on both the scope of vagrants and their position before legal order and the tools to be used to combat them are discussed. While the new position of vagrancy, which was regulated as a crime under Turkish law until 1963, in the perspective of critical criminal law is determined, the relationship of vagrancy with the concept of underclass is revealed.

Anahtar Kelimeler

Vagrancy, vagrancy offense, underclass

Geçmişten Günümüze Serserilik (Suçu)

Öz

Serserilik tarih boyunca çeşitli toplumlarda “tehlikeli” bulunanı ifade etmek üzere kullanılmış; serserilik düzenlemeleri, bu tehlikenin içeriğini döneminin toplumsal yapısına ve ihtiyaçlarına göre doldurarak; ölüm cezası, hapis cezası, zorla çalıştırma, sürgün gibi yaptırımlarla “tehlikeyi” bertaraf etmek üzere yürürlüğe konulmuş ve uygulanmıştır. Serseriliğin tarihsel seyrine bakıldığında onlara yönelik bazen cezalandırma bazen suç işlenmesinin önlenmesine yönelik tedbirler uygulama bazen de koruma, yardım etme yönünde yaklaşımlar söz konusu olmuştur. Hâlihazırda 1982 Anayasası, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi, Türk Medeni Kanunu ve çeşitli hukuki metinlerde serserilere yönelik düzenlemelere rastlanmaktadır. Yürürlükte bulunan mevzuat incelendiğinde koruma ve suç işlenmesinin önlenmesi amaçlarının karma bir şekilde varlığını sürdürdüğü görülmektedir. Çalışmada tarihsel süreçte serserilik düzenlemeleri toplumsal yaşamda meydana gelen değişimler ekseninde incelenirken bu değişimlerin sosyal bir fenomen olarak serseriliği ve serserileri ne şekilde belirlediğine dikkat çekilmiştir. Savaşlar, salgın hastalıklar, nüfus değişiklikleri ve ekonomik yapıda meydana gelen değişimlerin hem serserilerin kapsamına hem onların hukuk düzeni karşısındaki konumlarına ve onlarla mücadelede başvurulacak araçlara etkisi ele alınmıştır. Türk hukukunda da 1963 yılına kadar suç olarak düzenlenen serseriliğin eleştirel ceza hukuku perspektifinde yeni konumuna dair tespitlere yer verilirken serserilerin sınıf altı kavramıyla ilişkisi ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Serserilik, serserilik suçu, sınıf altı

Kaynakça

• Acemoğlu D ve Robinson J A, Ulusların Düşüşü Güç, Zenginlik ve Yoksulluğun Kökenleri (Faruk Rasim Velioğlu çev, 53. Baskı, Doğan Kitap 2020). google scholar
• Agtaş Ö, Ceza ve Adalet (1. Baskı, Metis Yayınevi, 2013). google scholar
• Ata A Y, ‘Ücretler, İşsizlik ve Suç Arasındaki İlişki: Yatay Kesit Analizi’ (2011) 4 Çalışma ve Toplum 113-134. google scholar
• Artuk M E ve Alşahin M E, ‘Hapis Cezalarının ve Cezaevlerinin Tarihi Gelişimi’ (2016) 21(2) Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi 145-185. google scholar
• Artuk M E ve Alşahin M E, Kriminoloji (Adalet Yayınevi 2017). google scholar
• Artuk M E, ‘Ceza Kanunu’nun Suç Siyaseti Bilimi Açısından Değerlendirilmesi’ (2006) 1(2) Ceza Hukuku Dergisi 3-14. google scholar
• Aytaç Ö, ‘Boş Zaman Üzerine Kuramsal Yaklaşımlar’ (2002) 12(1) Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 231-260. google scholar
• Barnett V, ‘Keynes, John Maynard 1883-1946’ William Darity ed, International Encyclopedia of the Social Sciences içinde (2. Baskı, Macmillan Reference USA 2008) 259-262. google scholar
• Bauman Z, Çalışma, Tüketicilik ve Yeni Yoksullar (Ümit Öktem çev, 1. Baskı, Sarmal Yayınevi 1999). google scholar
• Beccaria C, Suçlar ve Cezalar Hakkında (Sami Selçuk çev, 6. Baskı, İmge Kitabevi 2016). google scholar
• Bozkurt T ve Ercan N S, ‘Çalışma Kavramının Çalışma İlişkilerinin Sosyo-Psikolojik Evrimi’ Tülay Bozkurt ed, Çalışma İlişkilerinin Evrimi içinde (Beta Yayınevi 2011) 3-35. google scholar
• Carrabine E, ‘England and Waller’ Mary Bosworth ed, Encyclopedia of Prisons & Correction Facilities içinde (2. Baskı, Sage Publication 2005) 290-295. google scholar
• Chambliss, W J, ‘A Sociological Analysis of the Law of Vagrancy’ (1964) 12(1) Social Problems 67-77. google scholar
• Çadırcı M, ‘Tanzimat’ın İlanı Sıralarında Anadolu’da İç Güvenlik’ (1980) 12 Tarih Araştırmaları Dergisi 45-58. google scholar
• Çokuğraş I, ‘Osmanlı İstanbul’unda Bekar Odaları’ (2013) 47 Mimar.ist Dergisi 29-36. google scholar
• Demirtaş M, ‘XIX. Yüzyılın İlk Yarısında İstanbul’da Kamu Düzenini Bozan Gruplara Karşı Yürütülen Mücadele’ (2009) 81(291) Belleten 481-524. google scholar
• Demirtaş M, ‘XVIII. Yüzyılda Osmanlı’da Bir Zümrenin Alt Kültür Grubuna Dönüşmesi: Külhanbeyleri’ (2006) 7(1) Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 113-141. google scholar
• Devellioğlu F, Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lugat (Aydın Kitabevi 1970) google scholar
• Dönmezer S ve Erman S, Nazari ve Tatbiki Ceza Hukuku Cilt I (14. Baskı, Der Yayınları 2016). google scholar
• Dubin G V ve Robinson R H, ‘The Vagrancy Concept Reconsidered: Problems and Abuses of Status Criminality’ (1962) 37(1) New York University Law Review 102-136. google scholar
• Düzenli H, ‘Yasa Koyucunun Suç ve Ceza Siyasetini Belirleme Yetkisinin Anayasal Denetimi’ (2020) 5(1) Çankaya Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 1191-1221. google scholar
• Foucault M, Hapishanenin Doğuşu (Mehmet Ali Kılıçbay çev, 8. Baskı, İmge Kitabevi 2019). google scholar
• Garland D, The Culture of Control Crime and Social Order in Contemporary Society. (The University of Chicago Press 2001). google scholar
• Giddens A, Ulus Devlet ve Şiddet (Cumhur Atay çev, Kalkedon Yayınları 2008). google scholar
• Ginio E, ‘Living on the Margins of Charity Coping with Poverty in an Ottoman Provincial City’ Michael Bonner, Mine Ener ve Amy Singer ed, Poverty and Charity in Middle Eastern Contexts içinde (SUNY Press 2003) 164-184. google scholar
• Gökberk M, Felsefe Tarihi (28. Baskı, Remzi Kitabevi 2016). google scholar
• Gökcen A, Tanzimat Dönemi Osmanlı Ceza Kanunları ve Bu Kanunlardaki Ceza Müeyyideleri (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü 1987). google scholar
• Gökçeoğlu Balcı Ş, Tutunamayanlar ve Hukuk (Dost Kitabevi Yayınları 2007). google scholar
• Gözübüyük A Ş ve Gölcüklü F, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Uygulaması Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi İnceleme ve Yargılama Yöntemi (9. Baskı, Turhan Kitabevi 2011). google scholar
• Gündüz K ve Kısaç İ, ‘İngiliz Yoksul Yasalarına Giriş: 1349-1531 Dönemi Bir Çocuk Esirgeme Perspektifi’ (2021) 56(2) 3. Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi 781-805. google scholar
• Güzeldal Y, ‘Hint Kökenli Dinlerde Manastır Yaşamı ve Tekke Hayatı’ (2021) 22(43) Tasavvuf İlmi ve Akademik Araştırma Dergisi 55-84. google scholar
• Güzelsarı S, Küresel Kapitalizm ve Devletin Dönüşümü Türkiye’de Mali İdarede Yeniden Yapılanma (Sosyal Araştırmalar Vakfı Yayınları 2008). google scholar
• Hands A R, Charities and Social Aid in Greece and Rome (Cornell University Press 1968). google scholar
• Harvey B, ‘A Solution to Homelessness: Part I: Vagrancy Still a Crime’ (1984) 73(289) Studies: An Irish Quarterly Review 1-11. google scholar
• Hinkle W G ve Henry S, ‘Bridewell Prison and Workhouse’ Mary Bosworth ed, Encyclopedia of Prisons & Correction Facilities içinde (2. Baskı, Sage Publication 2005) 82-84. google scholar
• Işık C, ‘Dervişler: Dünyadan Geçen ‘Aylaklar” Emine Gürsoy Naskali ed, Avare Kitabı içinde (Kitabevi Yayınevi, 2013) 61-73. google scholar
• İşbilir Ö, ‘XVIII. Yüzyılın İlk Yarısında Osmanlı Devletinde Limni Kalebentleri’ Emine Gürsoy-Naskali ve Hilal Oytun Altun ed, Zindanlar ve Mahkumlar içinde (Babil Yayınevi 2006) 48-56. google scholar
• Jeanniere A, Modernite Nedir-Modernite Versus Postmodernite. (Nilgün Tutal ve Mehmet Küçük çev, Vadi Yayınları 1994)., google scholar
• Karakehya H ve Özger H, Modern Toplumda Hapishanenin Yaygın ve Yerleşik Konuma Gelişi (Nobel Kitabevi 2022). google scholar
• Kayadibi F, ‘İslam’da Kalkınmanın Dinamik Güçleri’ (2007) 15 İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 1-24. google scholar
• Kesbiç C Y ve Dündar Ö, ‘İşsizlik ve Suç Arasındaki İlişkiye Teorik Bir Bakış’ (2017) 24/2 Yönetim ve Ekonomi 327-348. google scholar
• Kırlı C, ‘Kahvehaneler ve Hafiyeler:19. Yüzyıl Ortalarında Osmanlı’da Sosyal Kontrol’ (2000) 83 Toplum ve Bilim 58-79. google scholar
• Kızmaz Z, ‘Ekonomik Yapı ve Suç: Bazı Araştırma Bulguları Üzerine Genel Bir Değerlendirme’ (2003) 13(2) Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 279-304. google scholar
• Lacey F W, ‘Vagrancy and Other Crimes of Personal Condition’ (1953) 66(7) Harvard Law Review 1203-1226. google scholar
• Lafargue P, Tembellik Hakkı (Işık Ergüden çev, 1. Baskı, Sel Yayınevi 2019). google scholar
• Lisle J, ‘Vagrancy Law: Its Faults and Their Remedy’ (1914) 4(5) Journal of the American Institute of Criminal Law and Criminology 498-513. google scholar
• Matsson I, ‘Status-Based Definitions of Need in Early Islamic Zakat and Maintenance Laws’ Michael Bonner, Mine Ener ve Amy Singer ed, Poverty and Charity in Middle Eastern Contexts içinde (Suny Press 2003). google scholar
• Meraklı S, Ceza Hukukunda Kusur (2. Baskı, Seçkin Yayınevi 2020). google scholar
• Mete L, Controlling The Bachelors of Istanbul During The Ottoman Modernization Period and The Regulations on Vagabonds (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sabancı Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü 2020). google scholar
• More T, Utopia (Sabahattin Eyüboğlu ve Vedat Günyol ve Mina Urgan çev, 24. Baskı, İş Bankası Kültür Yayınları 2017). google scholar
• Myers L Jr S, ‘Underclass’ William Darity ed, International Encyclopedia of the Social Sciences içinde (2. Baskı, Macmillan Reference USA 2008) 485-487. google scholar
• Mumcu A, Osmanlı Devleti’nde Siyaseten Katl (Phoenix Yayınevi 2017) google scholar
• Nişancı D, ‘AİHM Kararları Işığında Özgürlük ve Güvenlik Hakkı (AİHS m. 5) ve Bu Hakkın İfade Özgürlüğü (AİHS m. 10) ile Amaçta Saptırma Yasağı (AİHS m. 18) Açısından İrdelenmesi’ (2021) 26(44) Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 37-74. google scholar
• Ocobock P, ‘Introduction: Vagrancy and Homelessness in Global and Historical Perspective’ Paul Ocobock ve A. L. Beier ed, Cast Out: Vagrancy and Homelessness in Global and Historical Perspective içinde (Ohio University Press, 2008) 1-34. google scholar
• Önder A, Ceza Hukuku Genel Hükümler Cilt:1 (1. Baskı, Beta Yayınevi 1991). google scholar
• Ören K ve Yüksel H, ‘Geçmişten Günümüze Çalışma Hayatı’ 2012 1(1) HAK-İŞ Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi 35-59. google scholar
• Özbek N, ‘II. Meşrutiyet İstanbul’unda Dilenciler ve Serseriler’ (1999) 11(64) Toplumsal Tarih 34-43. google scholar
• Özdek Y, ‘Küreselleşme Sürecinde Ceza Politikalarında Dönüşümler’ (2000) 33(4) Amme İdaresi Dergisi, 21-48. google scholar
• Özdek Y, Şirket Egemenliği Çağı Sosyal Devletten Ceza Devletine (1. Baskı, Notabene Yayınları 2011). google scholar
• Özdemir Aydın E, ‘19.12.2008 Tarihli İsviçre Medeni Kanunu Değişikliği ile Karşılaştırmalı Olarak Türk Medeni Kanunu’nda Koruma Amacıyla Özgürlüğün Kısıtlanması Düzenlemesi’ (2013) 15(2) Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 171-209. google scholar
• Özgün C, ‘Osmanlı Devleti’nde Serserilik Algısı ve Sorunu Üzerine Tespitler’ Emine Gürsoy Naskali ed, Avare içinde (Kitabevi Yayınları 2013) 5-58. google scholar
• Özkazanç A, ‘Örgütlü Modernliğin Çözülmesi Sürecinde Suçun Yeniden Siyasallaşması’ Yasemin Özdek ed, Yoksulluk Şiddet ve İnsan Hakları içinde (Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü, 2002) 381-394. google scholar
• Pierson C, Modern Devlet (Neşet Kutluğ ve Burcu Erdoğan çev, Chiviyazıları Yayınevi 2008). google scholar
• Robinson A, Vagrancy in the Victorian Age (Cambridge University Press 2022). google scholar
• Roth M P, Göze Göz Suç ve Cezanın Küresel Tarihi (Barışhan Erdoğan çev, Can Yayınevi 2017). google scholar
• Russel B, Aylaklığa Övgü (Mete Ergin çev, 7. Baskı, Cem Yayınevi 2021). google scholar
• Russel B, Batı Felsefesi Tarihi 1. Cilt İlkçağ Felsefesi (Ahmet Fethi çev, 2. Baskı, Alfa Yayınevi 2016). google scholar
• Schnitzler, A V, ‘Neoliberalism’ William Darity ed, International Encyclopedia of the Social Sciences içinde (2. Baskı, Macmillan Reference USA 2008) 473-475. google scholar
• Schofield P, ‘Bentham, Jeremy 1748-1832’ William Darity ed, International Encyclopedia of the Social Sciences içinde (2. Baskı, Macmillan Reference USA 2008) 285-286. google scholar
• Sümer N ve Solak N ve Harma M, İşsiz Yaşam İşsizliğin ve İş Güvencesizliğinin Birey ve Aile Üzerindeki Etkileri (Koç Üniversitesi Yayınları 2013). google scholar
• Taşkın O E, ‘Son Çare (Ultima Ratio) Olarak Ceza Hukuku’ (2016) 1 T.C. Maltepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 59-91. google scholar
• Tugay B, Aydın Vilayeti’nde Sürgün (Tanzimat’tan Cumhuriyet’e) (Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü 2013) google scholar
• Uludağ S, ‘Dilencilik’ (1994) 9 Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi <https://cdn2.islamansiklopedisi.org.tr/dosya/9/C09023800.pdf> Erişim Tarihi 07.03.2023. google scholar
• Wacquant L, ‘Yoksulluğun Cezalandırılışı ve Neoliberalizmin Yükselişi’ Belirtilmemiş çev, (2022) Cogito 105-106 Yapı Kredi Yayınları 67-78. google scholar
• Yelbaşı C, Fransızca-İngilizce-Almanca Karşılıklarıyla Ansiklopedik Hukuk Sözlüğü (Sim Matbaacılık 2014) google scholar
• Yılmaz E, Hukuk Sözlüğü (Yetkin Yayınları 2006). google scholar
• Zafer H, Ceza Hukuku Genel Hükümler TCK m. 1-75 (6. Baskı, Beta Yayınevi 2016). google scholar