Ceza Muhakemesi Şartlarının Genel Teorisi

Yıl 2024, Cilt: 12 Sayı: 2, 197 - 215, 31.12.2024

Ali Şahin Kılıç

https://doi.org/10.26650/JPLC2024-1456794

Öz

Muhakeme şartları, genel anlamıyla ceza muhakemesinin başlatılması veya devamı için bulunması gereken koşulları ifade eder. Bunların işlevi, ceza muhakemesinin başlamasını veya ilerlemesini bir şartın gerçekleşmesine bağlamaktır. Muhakeme şartının gerçekleşmemesi durumunda failin yargılanması ve fakat cezalandırılmamasından farklı olarak, işin esasının muhakeme edilmesi engellenir. Bu yönüyle muhakeme şartları, şahsi cezasızlık sebepleri gibi kişinin cezalandırılmasını engelleyen kurumlardan farklıdır. Muhakeme şartları, Ceza Muhakemesi Hukuku ile maddi ceza hukukunun ve diğer başka alanların kesişim noktasında bulunmaktadır. Bu makalede teorik arka planları dikkate alınarak muhakeme şartları saf muhakeme şartları ve karmaşık muhakeme şartları şeklinde ikiye ayrılarak incelenmiş ve bu muhakeme şartlarının teorik çerçevesinin ortaya konulması yönünde çaba sarf edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Ceza Muhakemesi, Muhakeme Şartları, Ceza Muhakemesinin Mecburiliği Prensibi, Maslahata Uygunluk Prensibi

General Theory of Procedural Impediments in Criminal Procedure

Öz

In general, procedural impediments refer to prerequisites necessary for the initiation or progression of criminal proceedings. Their function is to condition the initiation or progression of criminal proceedings on the fulfillment of a specific condition. Unlike instances where the accused is tried but not punished due to the non-fulfillment of, for example, a ground for exclusion of punishment, the merits of the case are prevented from being adjudicated. Thus, procedural impediments are distinct from mechanisms like personal reasons for immunity from punishment, which obstruct the penalty of an individual. In this context, procedural impediments are at the intersection of criminal procedural law, substantive criminal law, and various other areas. In this article, procedural impediments are explored by categorizing them into pure and complex types based on their theoretical backgrounds, and it is endeavored to elucidate the theoretical framework of these procedural impediments.

Anahtar Kelimeler

Criminal Procedure, Procedural Impediments, Principle of Legality, Principle of Opportunity

Kaynakça

• Akkaş A H, Ceza Muhakemesi Bağlamında Yargı Mercileri Kararlarının Birbirleri Üzerindeki Etkisi (Adalet Yayınevi 2016). google scholar
• Artuk M E ve Alşahin M E, ’Objektif Cezalandırılabilme Şartı ve Zamanaşımı’ in Prof. Dr. Nur Centel’e Armağan, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi (2013) 19(2). google scholar
• Bekar E, ‘Ceza Muhakemesinde Hüküm Çeşitleri (CMK m. 223)’ (2017) LXXV(1) İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası 15-60. google scholar
• Bekar, E, Objektif Cezalandırılabilme Koşulları ve Bu Koşullar Bağlamında Türk Ceza Kanununda Yer Alan Suçlar, (On İki Levha 2017). google scholar
• Bohnert J, Die Abschlussentscheidung des Staatsanwalts (Duncker und Humblot 1992) google scholar
• Cebeci Ş, Türk Ceza Hukuku Bağlamında Ne Bis İn İdem İlkesi (On İki Levha 2021) google scholar
• Centel N ve Zafer H, Ceza Muhakemesi Hukuku (20. Bası, Beta, 2021). google scholar
• Doğan K, Kuşkudan Sanık Yararlanır İlkesi, (3. Bası, Seçkin 2022). google scholar
• Dönmez B, ‘Ceza Muhakemesi Uygulamasında Görev Suçu’ (2017) 19 D.E.Ü. Hukuk Fakültesi Dergisi 2727-2748. google scholar
• Dursun, S, ‘Yeni Bankacılık Kanunu’nda Yer Alan Ceza Muhakemesi ve İnfaz Hükümleri’ (2007) 2 Ceza Hukuku Dergisi 263-275. google scholar
• Dülger M V ve Taşkın Ş C, Ceza Muhakemesi Hukuku, (Seçkin, 2023). google scholar
• Erb V, Legalitat Und Opportunitat: Gegensatzliche Prinzipien Der Anwendung von Strafrechtsnormen Im Spiegel Rechtstheoretischer, Rechtsstaatlicher Und Rechtspolitischer Überlegungen (Duncker & Humblot 1999). google scholar
• Erdener Y, Ceza Yargılamasında Kesin Hüküm (Kazancı 1987) google scholar
• Erem, F, ‘Ceza Usulünde Kesin Hüküm’ (1963) 20 Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 37-52. google scholar
• Ergün G O, Ceza Muhakemesi İşlemleri (Yetkin 2015). google scholar
• Ersoy U, Ceza Hukukunda Objektif Cezalandırılabilme Şartları (Adalet 2015). google scholar
• Evirgen, S, ‘Ceza Muhakemesinde Maddî Anlamda Kesin Hükmün Olumsuz Etkisi ve Unsurları’ (2023) XIII Süleyman Demirel Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 171-218. google scholar
• Gökcen A, Balcı M, Alşahin M E ve Çakır K, Ceza Muhakemesi Hukuku (6. Baskı, Adalet 2022). google scholar Gözler K, ‘Res Iudicata’nın Türkçesi Üzerine’ (2007) 56(2) Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 45-61. google scholar
• Gözler K, ‘Yasama Dokunulmazlığı: Bir Karşılaştırmalı Anayasa Hukuku İncelemesi’ (2001) 56(3) Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi 71-101. google scholar
• Greco L, Strafprozesstheorie und materielle Rechtskraft (Duncker & Humblot 2015). google scholar Hörnle T, ‘Verfolgungsverjâhrung. Keine Selbstverstandlichkeit’ in Christian Fahl, Eckhard Müller, Helmut Satzger, and Sabine Swoboda (ed), Festschrift für Werner Beulke zum 70. Geburtstag (C.F. Müller Verlag 2015) 115-126. google scholar
• Kangal Z T, ‘Cezalandırılabilirliğin Objektif Koşulları’ (2010) 68 İÜHFM 151-168. google scholar
• Kantarcı N, ’Kovuşturmaya Yer Olmadığı Kararından Sonra Aynı Fiil Nedeniyle Kamu Davası Açılabilmesinin Şartları ve Özellikle Sulh Ceza Hâkimliğinden Karar Alınması Zorunluluğu’ (2015) 10(1) Akdeniz Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 167-204. google scholar
• Karakurt, A, Ceza Muhakemesi Hukuku’nda Muhakemenin Yenilenmesi, (Seçkin 2009). google scholar
• Karakehya H, Ceza Muhakemesi Hukuku (4. Bası, Nisan 2022). google scholar
• Kaymaz S, ‘Davasız Yargılama Olmaz İlkesinin İhlal Edilmesi ve Sonuçları’ (2019) 21 Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 295-325. google scholar
• Keçelioğlu E, ’Ceza Muhakemesi Hukukunda Gözlem Altına Alma’ (2015) 3 Ankara Barosu Dergisi 221-245. google scholar
• Kelep Pekmez, T, Ceza Muhakemesinde Fiil, (On İki Levha 2019). google scholar
• Keyman S, ’Memurin Muhakematı Kanunu’ (1962) 19(1) Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 173-200. google scholar
• Kılıç, A Ş, ‘Bir Suç Politikası Aracı Olarak Uzlaştırma’ in Uluslararası Akdeniz Hukuk Kongresi 2022 (Adalet 2022) 508-521. google scholar
• Kılıç, A Ş, Ceza Hukukunda Hukuka Aykırılık (Adalet 2023) google scholar
• Kılıç, B, ‘Vergi Kaçakçılığı Suçu Bağlamında Non Bis In Idem İlkesinin Uygulanabilirliği Sorunu’, in: Vergi Ceza Hukuku Çalışmaları (2. Baskı, Seçkin 2024), 199-227. google scholar
• Kindhâuser U ve Schumann KH, Strafprozessrecht (6. überarbeitete Auflage, Nomos 2022). google scholar
• Krack R, ‘Verfahrenshindernisse Im Strafprozess. Versuch Einer Begriffsbestimmung’ (2003) Goltdammer’s Archiv Für Strafrecht, 536-543. google scholar
• Kunter, N, Muhakeme Hukuku Dalı Olarak Ceza Muhakemesi Hukuku (9. Bası, Beta 1989) google scholar
• Külçür E İ, Ceza Hukukunda Yer Bakımından Uygulama (On İki Levha 2017). google scholar
• Löwe E ve Rosenberg W, Die Strafprozessordnung und das Gerichtsverfassungsgesetz: Grofikommentar (De Gruyter, Berlin/Boston 2016) google scholar
• Meyer-GoBner L ve Schmitt B, Strafprozessordnung: Gerichtsverfassungsgesetz, Nebengesetze Und Erganzende Bestimmungen (65. Bası, CH Beck 2022) google scholar
• Meyer-GoBner, L, ‘Prozessvoraussetzungen und Prozesshindernisse’ in Eric Hilgendorf, Hans Kudlich, ve Brian Valerius (ed), Handbuch des Strafrechts Band 7: Grundlagen des Strafverfahrensrechts (CF Müller 2020). google scholar
• Meyer-GoBner, L, Prozessvoraussetzungen und Prozesshindernisse: Befassungs- und Bestrafungsverbote (Beck 2011). google scholar
• Mumcu U, “Türk Hukukunda Memurların Yargılanması” (1971) 28 Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 138 google scholar
• Ölmez, G, ’Ceza Muhakemesinde Hükmün Yokluğu Sorunu’ (2023) 81 İstanbul Hukuk Mecmuası 996-1043. google scholar
• Özbek V Ö, Doğan K ve Bacaksız P, Ceza Muhakemesi Hukuku (16. Bası, Seçkin 2023). google scholar
• Özen M, ’Non Bis In Idem (Aynı Fiilden Dolayı İki Kez Yargılama Olmaz) İlkesi’ (2010) XIV(1) Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 389-417. google scholar
• Özgenç İ, ’TCK’nun 5. maddesine İlişkin Yargıtay’ın İki Farklı Kararının İncelenmesi (Kesinleşmiş Yabancı Yargı Kararlarının Etkisi)’ (1985) 51 İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası 1-4, 627-640. google scholar
• Özgenç, İ, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, (19. Bası, Seçkin 2023). google scholar
• Öztürk, B, Ceza Muhakemesi Hukukunda Kovuşturma Mecburiyeti (DEÜ Hukuk Fakültesi Döner Sermaye İşletmesi 1991). google scholar
• Öztürk B, ’Memurların Özel Bir Muhakemesi Usulüne Tabi Tutulmalarının Sakıncaları ve Anayasa Mahkemesi Kararları’ (1978) 1(1) Ceza Hukuku ve Kriminoloji Dergisi 56-62. google scholar
• Roxin C ve Greco L, Strafrecht Allgemeiner Teil Band 1: Grundlagen. Der Aufbau der Verbrechenslehre (5. Bası, C.H.Beck 2020) google scholar
• Roxin C, ve Schünemann B, Strafverfahrensrecht: ein Studienbuch (30. Bası, CH Beck 2022). google scholar
• Sarsıkoğlu, Ş, Türk Ceza Muhakemesi Hukukunda Soruşturma İzni ve Özel Soruşturma Usulleri (Adalet Yayınevi 2023). google scholar
• Stuckenberg C F, ‘§ 206a: Einstellung des Verfahrens bei Verfahrenshindernis’ in Jörg-Peter Becker, Volker Erb, Robert Esser, Ulrich Franke, Kirsten Graalmann-Scheerer, Hans Hilger ve Alexander Ignor (ed), Löwe-Rosenberg StPO Online (Berlin, Boston: De Gruyter 2018) google scholar
• Şahin C ve Göktürk N, Ceza Muhakemesi Hukuku (14. Bası, Seçkin). google scholar
• Şahin C, ‘Ceza Muhakemesinde Uzlaşma’ (1998) 6(1-2) Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 221-296. google scholar
• Toroslu N ve Feyzioğlu M, Ceza Muhakemesi Hukuku, (21. Bası, Savaş 2021) google scholar
• Turhan F, ’Türk Ceza Kanununun Yer Bakımından Uygulanmasında Evrensellik İlkesi ve Yeni TCK (Madde 13)’ (2005) 4 Hukuki Perspektifler Dergisi (HPD) 197 google scholar
• Ünver Y ve Hakeri H, Ceza Muhakemesi Hukuku (20. Bası, Ankara 2022). google scholar
• Volk K, Prozessvoraussetzungen im Strafrecht: zum Verhâltnis von materiellem Recht und Prozessrecht (Gremer 1978). google scholar
• Weigend, T, ‘Das „Opportunitâtsprinzip“ Zwischen Einzelfallgerechtigkeit Und Systemeffizienz’ (1997) 109 Zeitschrift für die gesamte Strafrechtswissenschaft 107. google scholar
• Yaşar E, Maddi ve Şekli Suç Hukuku Boyutlarıyla Klasik Ceza Muhakemesine Alternatif Usuller (Seçkin 2022). google scholar
• Yenisey F ve Nuhoğlu A, Ceza Muhakemesi Hukuku (11. Bası, Seçkin 2023) google scholar
• Yenisey F ve Oktar S, Alman Ceza Muhakemesi Kanunu - StrafprozeBordnung (StPO) (2. bası Beta 2015). google scholar
• Yurtcan E, Ceza Yargılaması Hukuku (16. Bası, Seçkin 2019). google scholar