BOSNA-HERSEK TRAJEDİSİNDE (1992-1995) TÜRK BİRLİĞİ

Yıl 2012, Sayı: 21, 57 - 87, 12.12.2012

Fahriye Emgili

Öz

19. yüzyıldan itibaren "Büyük Sırbistan" ve "Büyük Hırvatistan " fikirlerinin çatıştığı alanda bulunan Bosna-Hersek, bu yüzyıldan itibaren söz konusu güçlerin hegemonik çıkarlarının sert mücadelesine sahne olmuştur. Nitekim dağılan Yugoslavya'nın getirdiği felaketten en çok etkilenenlerden biri Bosna-Hersek ve Boşnaklar olmuştur. İşte bu çalışma , 1990 ' lı yılların ilk yarısında tüm dünyayı dehşete düşüren, 20. yüzyılın en büyük insani trajedilerinden birisi olan Bosna savaşında ( 1992-1995) ve sonrasında Türkiye'nin oynadığı rolü askeri açıdan ele almaktadır.

Çalışmada , Bosna-Hersek savaşında Türkiye Cumhuriyeti'nin izlediği dış siyaset bağlamında, TSK' nin Barışı Destekleme Harekatı ile Bosna Savaşı'nda yaşananların ortaya konulması amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Bosna Hersek, Türk Birliği, Savaş, Türkiye Cumhuriyeti

Kaynakça

• 1.KİTAP VE MAKALELER İzetbegovic, Alija, Tajna zvana Bosna, Govori, Intervjui, Pisma (1989-1993), Sarajevo, 2004. İzzetbegoviç, Alija, Konuşmalar, Klasik Yayınları, İstanbul, 2004. Alparslan, Şenol, Bosna 'da Türk Kültürü 'nün İzleri, Genelkurmay Basımevi , Ankara, 2006. Arslan, Adem Yavuz, "Dondurulmuş Sorunlar Ülkesi", Aksiyon Dergisi, S.448, 7 Temmuz 2003. Birleşmiş Milletler Kararlarında Eski Yugoslavya ve Bosna-Hersek, Çev. Nejat Özdemiroğlu, İstanbul, Dayanışma Vakfı Yayınları, 1996. Bojic, Mehmedalija, Uzroci Genocida u Bosni, Sarajevo, Elkalem, 2001. Caplan, Richard, Europe and Recognition of New States in Yugoslavia, Cambridge University Press, 2005. Cekic, Smail, Agresija nad Bosnu i Genocid nad Bosnjacima (1991- 1993), Sarajevo, NİPP Ljiljan, 1994. Cekic, Smail, The Aggressıon Agaınst The Republıc Of Basma And Herzegovına, C. II, Sarajevo, 2005. Cekic, Smail, The Aggressıon Agaınst The Republıc Of Bosnia And Herzegovina, C. I, Sarajevo, 2005. Cekic, Smail, Muharrem Kreso, Becir Macic, Srebrenica, knjiga 3, Sarajevo, 2000. Coşkun, Münire, Bosna 'da Savaş Yüreğimde Kan Gülleri, 3F Yayınevi, İstanbul, 2007. Çauseviç, Reco, Bosna I · Müslümanlara Son Uyarı I, Özyılmaz Matbaası, İstanbul,1994. Durakovic,Nijaz Prokletstvo Muslimana, Sarajevo,1993. Gencer Özcan, "Continuity and Change In Turkish Foreign Policy In The Balkans", Balkans A Mirror of International Order, Ed.Günay Göksu özdoğan-Kemali Saybaşlı, Eren Yayıncılık,İstanbul,1995. Gündüz Aktan,''Bosna-Hersek Savaşı'nın Balkanlar'ın ve Türkiye'nin Güvenliğine Etkisi'', Türk Yurdu,C.71, Sayı:419. Hafız,Tacida, ''Kosova'da Türbeler'', Prilozi Za Orijentalnu Filologiju, Vol.30, Orijentalni Institut U Sarajevo,1980. Haldun Yalçınkaya, "Geleneksel Barışı Koruma Kavramının Yugoslavya 'nın Dağılma Sürecinde NATO Harekatı ile Uğradığı Değişim" , Bilim Dergisi, Kara Harp Okulu Yayını, Şubat 2002. Holbrooke , Richard, Bir Savaşı Bitirmek, İş Bankası Yayınları, İstanbul, 1999. Karatay , Osman, Bosna-Hersek Barış Süreci, Karam Yayınları, Ankara, 2002. Keesing's Record of World Events, Volume 42, March 1996, Bosnia, 1996. Kesıc , Obrad, "Defeating "Greater Serbia'', Bulding Greater Milosevic'', Crises in the Balkans, Ed. Constantine P. Danopoulos-Kostas G.Messas, Colordo: Westview, 1997. Kut, Şule, "ABD, Avrupa Birliği ve Avrupa'nın Bölgesel Güçleri ile Balkan Güvenliğine Olan Etkileri ", Harp Akademileri Balkanlar Sempozyumu , İstanbul, 1992. Kut, Şule, "Turkish Diplomatic lnitiatives for Bosnia-Hercegovina", Balkans: A Mirror of lnternational Order, der. G. Göksu Özdoğan-Kemal Kayabaşlı , Eren Yayınları, İstanbul, 1995. Kut, Şule, Balkanlar 'da Kimlik ve Egemenlik, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları , İstanbul, 2005. Macic, Becir, Zlocini Protiv Mira, Sarajevo, İnstitut za İstrazivanje Zlocine, 2001. Medunarodna Naucna Konferencija Genecid Nad Bosnjacima Sigurne Zone Un Srebrenica Jula 1995-Godine Pouke Buducim Generacijama, Srebrenica-Sarajevo Od 10 do 15 Jula 2005. Milli Savunma Bakanlığı, Türkiye 'nin Savunma Politikası ve Türk Silahlı Kuvvetleri (Beyaz Kitap 2000), Ankara, 2000. Muğisuddin , Oya Akgönenç, 'Türkler ' in Balkanlar ve Bosna'daki Katkılarına Bir Örnek: Türk Tugayı", Yeni Türkiye , 97/16 , Ankara, 1997. "NATO's Role in the Implementation of the Bosnian Peace Agreement, NATO Fact Sheet, No.11, Eylül 1996. Özdağ, Muzaffer, "Bosna-Hersek Trajedisi", Türk Yurdu. C. 71 , Sayı:417, Temmuz 1993. Özpolat , Mehmet Ali , "Geçmişten günümüze Bosna Hersek ", Türk Yurdu, Cilt 69, sayı: 415, Mayıs 1993. Taşar, Murat-Burhan Metin, Bosna-Hersek ve Postmodern Ortaçağa Giriş, Birleşik Yayıncılık, İstanbul, 1996. Topbaş, Eriman, "Etnik Temizliğin İdeolojik Kaynakları ", Türk Yurdu, C.74, Ekim 1993. Uzgel, İlhan , "Bosna-Hersek Savaşı" , Baskın Oran (ed), Türk Dış Politikası Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar Cilt II (1980-2001), İletişim Yayınları, İstanbul, 2001. Yavuz, Celalettin, "Mazide Kalan Vatan: "Balkanlar", Balkanlar 2023, S. 63, Temmuz, 2006. Ziga, Jusuf, Tradıcıja Bosne Koju Su lzdalı, Sarajevo, 2001.
• 2.GAZETELER "Bosna-Hersek'te İki Köprü Havaya Uçuruldu", Hürriyet, 1 Mayıs 1992. "Bosna-Hersek'te Silah Sesleri ve Gözyaşları", Hürriyet, 1 Nisan 1992. "Özal: Bosna-Hersek'e Yardım Edin", Cumhuriyet, 19 Nisan 1992. "ABD'den Belgrad'a Uyarı'', Cumhuriyet, 24 Mayıs 1992. "Ankara'da Bosna-Hersek Tartışması" , Hürriyet, 30 Temmuz 1992. "Bosna İçin Laf Ürettik", Cumhuriyet, 1 Mayıs 1992. "Bosna'ya Türk Askeri", Yeni Günaydın, 11 Temmuz 1992. "Bosna'ya Türk Birliği" , Hürriyet, 11 Temmuz 1992. "Bosna-Hersek Türkiye' den Asker, Müdahale İstedi", Hürriyet, 8 Mayıs 1992. "Bosna-Hersek' te Çatışma" , Cumhuriyet, 11 Ocak 1992. "Bosna-Hersek'te İlk Silah Sesleri", Yeni Asır, 11 Ocak 1992. "Bosna-Hersek'te Ölüm Pusuda: Binlerce Kişi Panik İçinde Çaplina, Vişegrad ve Foça'dan Kaçıyor'', Hürriyet, 10 Ocak 1996. ''Bosna-Hersek'te Sırp Cumhuriyeti'', Hürriyet, 15 Nisan 1992. ''Bosnia acts fast at U.N. Seeks Help'', The Washington Times, 23 May 1992. ''Boşnakların Umudu Türkiye'', Milliyet, 4 Mayıs 1992. ''Bölgede Müslüman Kalmayacak: Bütün Dünya Balkanlar'daki Müslüman Katliamını Seyrediyor'', Milli Gazete, 18 Mayıs 1992. ''Bush Sırbistan'ı Uyardı'', Cumhuriyet, 23 Mayıs 1992. " İnsanlık Dramı: Bosna 'da Onbinlerce İnsan Savaştan, Ölümden, Açlıktan Kaçıyor", Milliyet, 13 Nisan 1992. "Müslüman Genç, Böyle katledildi'', Hürriyet, 9 Mayıs 1992. "Müslümanlar destek ararken, Bosna-Hersek'te Sırplar Cumhuriyeti İlan Etti", Tercüman, 10 Ocak 1992. "Osmanlı Mirası Bombardıman Altında'', Milliyet, 30 Nisan 1992. "Özal 'dan Bush'a: Bosna'daki Katliamı Durdurun", Hürriyet, 30 Nisan 1992. "Saraybosna Caddeleri Cesetlerle Dolu", Tercüman, 23 Nisan 1992. "Serbs in Bosnia Proclaim Republic", Turkish Daily News, 11 January 1992. "Sırp Vahşetinden Kaçan Boşnakların Kampında Umudumuz Türk Uçakları", Milliyet. 15 Mayıs 1992. "Sırplar Bosna-Hersek 'i Bombalıyor" , Cumhuriyet, 8 Nisan 1992. "Sırplar, Bosna-Hersek 'i Bombalıyor", Cumhuriyet, 8 Nisan 1992. "Türk Silahlı Kuvvetlerinin Yabancı Ülkelere Gönderilmesine İzin Verilmesine Dair", Resmi Gazete, 10.12.1992. "Türkiye Bosna-Hersek İçin Bastırıyor", Cumhuriyet, 8 Mayıs 1992. "Vişegrad Kentinde Katliam", Milliyet, 18 Nisan 1992. "Yugoslavia dies a Bloody death" , Turkish Daily News, 17 January 1992. Milliyet, 2 Nisan 1994. Milliyet, 12 Nisan 1994. Milliyet, 10 Haziran 1994. Milliyet, 4 Ağustos 1994. Milliyet, 19 Temmuz 1995. Milliyet, 29 Temmuz 1995. Hürriyet, 12 Nisan 1994. Hürriyet, 10 Ocak 1995. Hürriyet, 15 Ağustos 2003. Hürriyet 30 Mayıs 2002. Hürriyet, 23 Nisan 1992. Yeni Asır, 8 ağustos 2004. Milliyet, 6 Mart 1998.
• 3.İNTERNET SİTELERİ http://www.tumgazeteler.com/?a=787349 (Erişim: 15 Aralık 2011 ). http://www.harbiforum.org/turk-tarihi-turk-buyukleri/12991-turkiye-nin-nato-ya-katkilari.html (Erişim : 9 Aralık 2011 ). http://www.onuroymen.com/arsiv/ 1708?lang=en (Erişim: 12 Aralık 2011). http://www.tasam.org/tr-TR/Icerik/347/dayton_baris_anlasmasinin_10_yilinda_bosna-hersek (Erişim: 9 Aralık 2011). http://www.un.org/icty/krstic/Appeal/judgement/krs-aj040419e.pdf (Erişim: 11 Aralık 2011). UN Security Council Resoulution 713 (1991) 25 September 1991 ; http://daccess-dds-ny.un.org/doc/RESOLUTION/GEN/NR0/596/49/lMG/NR059649. pdf?OpenElement (Erişim: 9 Aralık 2011 ).