Bu çalışmada 1873-1922 yıllarında İstanbul 'da faaliyet
göstermiş olan Özel İslam Mektepleri araştırılmıştır. Özel İslam Mektepleri,
Türk ve diğer Müslümanlar tarafından kendi sermayeleriyle açmış oldukları
batılı modelde eğitim veren özel okulları ifade etmektedir. 1839- 1876 Tanzimat
Dönemi'nde, Darüşşafaka Mektebi'nin eğitime başladığı 1873 yılından önce
İstanbul'da Özel İslam Mektebi kurulmuş olduğuna dair bir belgeye
rastlanılmamıştır. 1873 yılından sonra Özel İslam Mektepleri 'nin ortaya
çıkmasında ve gelişimlerinde halkın eğitim alma arzusu yanında Osmanlı
Devleti'nin içinde bulunduğu mali sıkıntılar dolayısıyla yeni okullar açamaması
ve mevcut olan resmi devlet okulların nitelik ve nicelik olarak yetersiz
kalmaları etkili olmuştur. Ayrıca bu dönemde yabancı ve gayrimüslim okulların
eğitim kalitesi açısından olumlu ancak siyasi olarak olumsuz faaliyetleri
Osmanlı Devleti 'ni batılı eğitim kurumları kurmak zorunda bırakmıştır. Bu
açıdan Özel İslam Mektepleri vatan evlatlarını yabancı okullarda okumakla iftihar
etmekten kurtarmıştır. Özel İslam Mektepleri Müslüman çocukların bu okullara
giderek dini, milli ve ahlaki terbiyelerini kaybetmemelerini sağlamaya
çalışmıştır. Osmanlı Devleti'nde özel okullar denilince bu okulların sadece
gayrimüslim ve yabancılar tarafından açılan okullardan ibaret olmadığını,
Türklerin de en az gayrimüslim ve yabancılar kadar köklü ve eski bir özel
eğitim geçmişi olduğu belgelere dayalı olarak ortaya konulmuştur. İncelenen
1873-1922 yıllarında Özel İslam Mektepleri devletten maddi destek almadan resmi
okullarla boy ölçüşecek belki belli açılardan daha fazla Türk Eğitim ve
kültürüne hizmet ederek döneme damgalarını vurmuşlardır. Günümüzde kullanılan
birçok eğitim yöntemi bu dönemde ilk kez Özel İslam Mektepleri tarafından
uygulanmıştır. Dönemin her türlü zorluğuna rağmen Özel İslam Mektepleri Osmanlı
ve Cumhuriyet dönemlerinde topluma yön verecek bir neslin yetiştirilmesinde
önemli rol oynamıştır.
Osmanlı Eğitim Sistemi Özel eğitim ve öğretim Özel İslam Mektepleri
Bölüm | Araştırma Makalesi |
---|---|
Yazarlar | |
Yayımlanma Tarihi | 12 Aralık 2012 |
Yayımlandığı Sayı | Yıl 2012 Sayı: 22 |