DIPLOMACY AS A SOURCE OF TRAVELOGUES: THE CASE OF PIERRE AMÉDÉE JAUBERT’S MISSION IN PERSIA IN 1805-1806

Yıl 2014, Sayı: 26, 65 - 96, 31.12.2014

Özgür Yılmaz

Öz

In terms of sources of travelogues, it could be said that diplomatic relations have a very important place in the emergence of this kind of writing as seen in the early examples of travelogues. Among the travelogues on the Eastern countries, the European diplomat, ambassador or his retinues wrote an important part of them. These works can be used as a diplomatic source with respect to their writers, as well as being an unofficial type of literature; they contain many interesting details about the country in which travellers journeyed and resided. There is a very rich travel literature on Persia, and they constitute an important part of the sources of Persian history. Travelogues increase especially in the 19th century. However, considering the developments of the early periods of the century, it can be seen that these sources are more important in terms of Persian external policy. Napoleon’s attempt to ally with Persia led to the emergence of some important sources about this period. Focusing on Jaubert’s mission in Persia, this paper aims to make some determinations about the importance of diplomatic missions in travel writing.

Anahtar Kelimeler

Jaubert, Travelogues, Diplomacy, France, Persia, Armenia.

Seyahatnamelerin Kaynağı Olarak Diplomasi: Pierre Amédée Jaubert’in İran Misyonu Örneği, 1805-1806

Öz

Seyahatnamelerin kaynakları açısından bu yazın türünün ortaya çıkmasında ilk örneklerden itibaren diplomatik ilişkilerin oldukça önemli bir yer teşkil ettiği söylenebilir. Özellikle Doğu ülkeleri hakkındaki seyahatnameler içinde Avrupalı devlet adamı, elçi veya maiyetleri tarafından yazılanlar önemli bir yekûn teşkil etmektedir. Bu eserler yazarları itibarı ile diplomatik bir kaynak olarak kullana¬bileceği gibi resmi olmayan bir yazın türü olmaları itibarı ile de ilgili ülke hakkın¬da pek çok ilginç detayın bulunabileceği eserlerdir. İran hakkında çok zengin bir seyahatname literatürü söz konusudur ve bunlar İran tarihinin önemli kaynak¬ları arasında yer almaktadır. Bu seyahatnameler özellikle 19. yüzyılda belirgin bir artış göstermektedir. Bu yüzyılın başlarındaki gelişmeler dikkate alındığında, bu döneme denk gelen seyahatnamelerin İran’ın harici siyaseti açısından daha önemli olduğu söylenebilir. Bu bağlamda Napolyon’un İran ile ittifak arayışları bazı önemli kaynakların da ortaya çıkmasına vesile oldu. Bu çalışma Jaubert’in 1805’te başlayan İran misyonu örneğinde seyahatname yazımında diplomatik görevlerin önemi hakkında bilgi vermeye çalışacaktır.

Anahtar Kelimeler

Fransa, İran, Jaubert, Seyahatnameler, Diplomasi, Doğu Anadolu.

Kaynakça

• A. Archival Documents
• Archives du ministère des Affaires étrangères (AMAE) (French Foreign Ministry Archives)
• a) Centre des Archives diplomatiques de La Courneuve (CADC)
• Correspondance consulaire et commerciale (CCC): Trébizonde, Tome 1 (1801-1811), Tome 2 (1812-1824); Sinop, Tome 1 (1801-1811).
• b) Centre des Archives diplomatiques de Nantes (CADN)
• Archives des Postes Diplomatiques (APD): Constantinople (Ambassade), Série D: Trébizonde, Tome 1 (1803-1814); Sinope Tome 1 (1803-1812).
• B. Other Sources
• Acun, Fatma, “Seyyah Söylemi ve Trabzon’a Gelen Yabancı Seyyahlar”, Trabzon ve Çevresi Uluslararası Tarih-Dil-Edebiyat Sempozyumu Bildirileri, (3–5 Mayıs 2001), V. I, Trabzon: Trabzon Valiliği, 2002.
• Amini, Iradj, “Napoleon and Persia”, British Institute of Persian Studies, 37, London 1999.
• ______, Napoleon and Persia: Franco-Persian Relations Under the First Empire, Washington DC: Mage Publishers, 1999.
• Avery, P.,- Hambly, G. R. G.,- Melville, C. (Ed.), The Cambridge History of Iran, vol. 7, Cambridge: Cambridge University Press, 1991.
• Aydın, Mustafa, Üç Büyük Gücün Çatışma Alanı Kafkaslar (1800-1830), İstanbul: Gökkubbe, 2008.
• Calmard, Jean, “Gardane Mission”, Encyclopædia Iranica, X/3.
• ______, “France II. Relations with Persia to 1789”, Encyclopædia Iranica, X/2.
• ______, Voyages du chevalier Chardin en Perse, et autres lieux de l’Orient, Paris: Le Normant 1811.
• Coquelle, P., « L’ambassade du maréchal Brune à Constantinople (1803-1805) » Revue d’histoire diplomatique, XVIII/1, Paris 1904.
• Cordier, Henri, « Un interprète du général Brune et la fin de l›École des Jeunes de langues », Mémoires de l’Institut national de France, 38/2, Paris 1911.
• Das, Aditya, Defending British India against Napoleon: The Foreign Policy of Governor-General Lord Minto, 1807-13, Woodbridge: Boydell Press 2016.
• Dehérain, Henri, “Lettres inédits de membres de la mission Gardane en Perse (1807-1809)”, Revue française d’histoire d’outre-mer, Tome XVI, 15, Paris 1923.
• Driault, Édouard, Napoléon’un Şark Siyaseti, Trans. Köprülüzade M. Fuad, Prep. Selma Günaydın, Ankara: TTK 2013.
• Dupré, Adrien, Voyage en Perse, fait dans les années 1807, 1808 et 1809, en traversant la Natolie et la Mésopotamie, depuis Constantinople jusqu’à l’extrémité du Golfe Persique, et de là à Iréwan, Tome I-II, Paris: J.G. Dentu 1819.
• Persia, in 1805 and 1806”, The European Magazine, and London Review, Vol. 82, London: Philological Society of London, 1822.