TARİH BOYUNCA TÜRKİYE-UKRAYNA İLİŞKİLERİ

Yıl 2015, Sayı: 28, 31 - 44, 31.12.2015

Mahir Aydın

Öz

Karadeniz’in en güzel kıyılarına sahip olan Ukrayna’nın sınırlarının,kuzeyden güneye Dinyeper, Dinyester, Donetsk ve Buğu oluşturur. Kuzeyi ormanlık ve bataklık, ortası ormanlık ve bozkır , güneyi de ağaçsız bozkırdan oluşur. Ukrayna’nın tarihi 882-1132 arası Kiev Prensliği ile başlar bu dönemde Ukranya’nın adı Rutenya olarak belirtilir. Sonraki tarihlerde Kiev Prensliği’nin yıkılmasıyla Ukrayna toprakları parçalara ayrılır. 1648’de Türkiye ile Ukrayna arasında 13 maddelik bir antlaşma imzalanır, ancak uygulanmaya konmaz. Ardından Rusya ve Polonya ile sürekli bir çatışma halindedir. Bu çatışmalar sırasında Türkiye ile de ilişkilerine devam etmiştir. 1917’de Ukrayna Halk Cumhuriyeti kurulunca ilk tanıyan ülke Türkiye olmuştur. Fakat II. Dünya Savaşı ile ilişkilere yarım yüzyıl ara verilmiştir. SSCB (Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği) yıkılınca 1991 de Ukrayna bağımsızlığını ilan etmiş, yine ilk tanıyan ülke Türkiye olmuştur.

Anahtar Kelimeler

Ukrayna, Türkiye, Bağımsızlık, Savaş

Throughout The History Turkey-Ukraine Relations

Öz

The borders of Ukraine, which has got the most beautiful shores of the Black Sea, form Dnepr, Dnestr, Donetsk and Buğu from the north to the south. The north of Ukraine consists of woodland and marshes, the middle is woodland and steppe, and the south is woodless steppe. The history of Ukraine dates from 882 to 1132 with the Principality of Kiev. In that period the name of Ukraine is designated as Ruthenia. On the following dates, with the collapse of the Principality of Kiev, the territory of Ukraine was fragmented. 13-point agreement was signed in 1648 between Ukraine and Turkey, but did not put into practice. Then Ukraine was in constant conflict with Russia and Poland. During thas conflict Ukraine continued its relations with Turkey. In 1917 Turkey became the first country which recognized the new state of the Turkish and Ukrainian Peoples’ Republic. But the Second World War began when the relations between Turkey and the Ukraine were suspended in half a century. USSR (Union of Soviet Socialist Republics) collapsed in 1991 and Ukraine declared its independence, it was the first country to be recognize by Turkey again.

Anahtar Kelimeler

Ukrain, Turkey, İndependence, War

Kaynakça

• Aydın, Mahir, “Livadya Sefaretleri ve Sefaretnameleri”, Belgeler (1992), cilt XIV, sayı 18, s. 321-357.
• Aydıngün, İsmail, “Ne Doğu Ne Batı Hem Doğu Hem Batı: Avrasya’nın Geçiş Ülkesi Ukrayna”, Bağımsızlıklarının Yirminci Yılında Azerbaycan, Gürcistan ve Ukrayna, II. Kitap, Ankara 2012, s. 203-299.
• Bartl, Peter, “17. Yüzyılda ve 18. Yüzyılın İlk Yarısında Kazak Devleti ve Osmanlı İmparatorluğu”, (çev. Kemal Beydilli), İlmi Araştırmalar (1998), sayı 6, s. 301-330.
• Çitçi, Selahattin, “Türkiye ve Ukrayna (Rutenya) Arasındaki Kültürel ve Edebi İlişkiler”, Filologicni Nauki (2016), sayı 7, s. 129-134.
• Emecen, Feridun M., “Karadeniz’in Kuzey-Batı Kesimi İle İlgili Osmanlı Tahrirleri ve Özellikleri”, Ata Dergisi (1997) sayı 7, s. 75-83.
• İnalcık, Halil, “Karadeniz’de Kazaklar ve Rusya: İstanbul Boğazı Tehlikede”, Çanakkale Savaşları Tarihi, (Yay. Mustafa Demir), İstanbul 2008, cilt I, s. 6064.
• İlgürel, Mücteba, “Osmanlı-Ukrayna Münasebetlerinin Başlaması”, Belleten (Nisan 1996), cilt LX, sayı 297, s. 155-164.
• Kaminsky, Ilya, Odessa’da Dans, (çev. Elif Sezen), İstanbul 2013. Kurt, Halil, “Ukrayna” (Fiziki ve Beşeri Coğrafya), Diyanet İslam Ansiklopedisi (2012), cilt 42, s. 72-73.
• Özcan, Abdülkadir, “Çehrin Seferi”, DİA, VIII (1993), s. 249-251.
• Öztürk, Yücel, “Ukrayna” (Tarih), Diyanet İslam Ansiklopedisi (2012), cilt 42, s. 73-75.
• Pritsak, Omeljan, “İlk Türk-Ukrayna İttifakı (1648)”, (çev. Kemal Beydilli), İlmi Araştırmalar (1999), sayı 7, s. 255-284.
• Tchernikov, Igor, “Mustafa Kemal Atatürk ve Türkiye Ukrayna İlişkileri (19181938)”, (çev. Berna Türkdoğan), Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi (Mart 2003), cilt XIX, sayı 55, s. 317-327.
• Uzunçarşılı,İsmail Hakkı, Osmanlı Tarihi, Ankara 1988, cilt IV. Yüksel, Dilek Yiğit, “Atatürk’ün Dış Politikası Çerçevesinde Türkiye-Ukrayna İlişkileri”, II. Uluslararası Türkiye-Ukrayna İlişkileri ve Türk Sanatı Sempozyumu, Ankara 2010, s. 42-46.