Çanakkale Savaşında Askerin Yemeği Hakkında Bazı Tespitler ve Yeni Belgeler

Yıl 2016, Sayı: 29, 65 - 83, 30.06.2016

M. Mutlu Karakaya

Öz

Bu makalede Çanakkale Savaşı’nın ilgi çeken konularından biri olan siperdeki askerin yemeği ele alınmıştır. Hatırat, günlük, mektuplar ve harp ceridelerinden edinilen özgün bilgiler çerçevesinde konuya bir açıklık getirmek amaçlanmıştır. Bu kaynaklardan edinilen bilgilere göre savaş sürecinde cephede er ve subaylara ayrı yemek servis edilmekteydi. Subaylara özel olarak yemek pişiren bir aşçı bulunmaktaydı. Askere çıkan yemek ise karavana olarak adlandırılırdı. Bu çalışmada 14. Alay harp ceridelerinden yararlanarak askerin karavanası için bir liste de oluşturulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Çanakkale Savaşı, askerin iaşesi, yemek listesi, cephede yemek, karavana.

Some Evaluations And New Documents About the Ration In The Battle of Gallipoli

Öz

In this article, one of the most interesting topics of the Gallipoli War, that is the troops meals in the trench, is discussed. A compilation is made on this subject in the direction of the information gathered from memories, diaries, letters and war reports. According to these documents separate meal was served to the soldiers and officers. Officers’ meal were cooked by a private cook. The meal was served to soldiers called “karavana”. In this study, a list is comprised for karavana by the aid of 14th Regiment’s war reports.

Anahtar Kelimeler

Gallipoli War, supply, meal, menu, mess

Kaynakça

• Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Daire Başkanlığı Arşivi (ATASE), Kol:BDH, Kls:4796, D:3, F:6-1.
• ATASE, Kol:BDH, Kls:5315, D:4, F:008-001a.
• ATASE, Kol:BDH, Kls:5316, D: H1, F:001-002a.
• ATASE, Kol:BDH, Kls:5316, D: H1, F:001-003.
• ATASE, Kol:BDH, Kls:5316, D: H1, F:001-003a.
• ATASE, Kol:BDH, Kls:5316, D: H1, F:001-004.
• ATASE, Kol:BDH, Kls:5316, D: H1, F:001-004a.
• ATASE, Kol:BDH, Kls:5315, D:5, F:009.
• ATASE, Kol:BDH, Kls:5316, D:H1, F:001-003a.
• ATASE, Kol:BDH, Kls:4805, D:H5, F:001-028a.
• ATASE, Kol:BDH, Kls:4568, D:54, F:001-049.
• ATASE, Kol:ATA-ZB, Kutu:41, G:9, BN:9-4a.
• ATASE, Kol:ATA-ZB, Kutu:41, G:10 , BN:10-6.
• ATASE, Kol:ATA-ZB, Kutu:41, G:9 , BN:9-14a.
• ATASE, Kol:ATA-ZB, Kutu:41, G:10 , BN:10-17.
• ATASE, Kol:ATA-ZB, Kutu:41, G:10 , BN:10-22.
• ATASE, Kol:ATA-ZB, Kutu:41, G:10, BN:10-29.
• Çakır, Ömer. Türk Harp Edebiyatında Çanakkale Mektupları, Ankara, Akçağ Yayınları, 2009.
• Çanakkale Cephesi’nde Bir Topçu Subayının Günlüğü, Yay. Haz.: Dr. Lokman Erdemir, İsmail Güneş, Çanakkale, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Yayınları, 2014.
• Çalışlar, İzzettin. On Yıllık Savaşın Günlüğü, 3.bs., Yay. Haz.: İzzettin Çalışlar, İsmet Görgülü, İstanbul, Güncel Yayıncılık, 2007.
• Çanakkale Cephesinde Bir Müderris: Abdullah Fevzi Efendi, Yay. Haz.: Ali Osman Koçkuzu, İstanbul, İz Yayıncılık, 2010.
• Çeloğlu, Yavuz Selim. Çanakkale Cephesinde 5. Ordunun İaşesi, T.C. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Elazığ 2013.
• Ege, Abidin.Çanakkale, Irak, İran Cephelerinden Harp Günlükleri, Yay. Haz.: Celali Yılmaz, İstanbul, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2011.
• Erdemir, Lokman. Fotoğraflarla Çanakkale Savaşları, İstanbul, TBBD Yayınları, 2008,
• Fasih, Mehmet. Kanlısırt Günlüğü: Mehmet Fasih Bey’in Çanakkale Anıları, Yay. Haz.: Murat Çulcu, İstanbul, Denizler Kitabevi, 2006.
• Gelibolu Mektupları, 1912-1915: Ruhum, Sevgili Beyim, Yay. Haz.: Fikret Yılmaz, İstanbul, Bahçeşehir Üniversitesi Yayınları, 2014.
• Gücüyener, Şükrü Fuad. “Birinci Dünya Savaşında Tanıdığım Kahramanlar”, Çanakkale Hatıraları, C:3, Yay. Haz.: Metin Martı, İstanbul, Arma Yayınları, 2003.
• İşcen, Yetkin. Şu Boğaz Harbi Nedir? Çanakkale, Ankara, Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığı Basın Yayın ve Halkla İlişkiler Dairesi Başkanlığı Yayınları, 2015.
• Karakaya, Mutlu. Çanakkale Savaşı’nda 14. Alay, T.C. İstanbul Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Anabilim Dalı, Doktora Tezi, İstanbul 2017.
• Keskin, Özgür. Çanakkale Muharebeleri’nde Türk Ordusunun Lojistik Faaliyetleri, T.C. Kara Harp Okulu Savunma Bilimleri Enstitüsü Malzeme Tedarik ve Lojistik Yönetimi Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Ankara 2004.
• Mühlman, Carl. Çanakkale Savaşı: Bir Alman Subayın Anıları, bs.9, İstanbul, Timaş Yayınları, 2009.
• Naci, İbrahim. Allahaısmarladık: Çanakkale Savaşı’nda Bir Şehidin Günlüğü, Yay. haz.: Lokman Erdemir, Seyit Ahmet Sılay, İstanbul, Yeditepe Yayınevi, 2013.
• Şakir, Kazım. 1915 Gelibolu Harbi Günlüğü, Haz.: İ. Bahtiyar İstekli, İstanbul, Yeditepe Yayınları, 2015.
• Tekşüt, , İrfan; Ökse, Necati. Birinci Dünya Savaşı’nda Çanakkale Cephesi (04 Haziran 1915-09 0cak 1916), C:V, K:III, Ankara, Genelkurmay Personel Dairesi Askeri Tarih ve Stratejik Etüt (ATASE) Daire Başkanlığı Yayınları, 2012.
• Temizkanlı, Hasan Cevdet. Kıyamet Koptuğunda: Hasan Cevdet Bey’in Çanakkale ve Doğu Cephesi Günlüğü, Haz.: Mutlu Karakaya, İstanbul, Yeditepe Yayınları, 2015.
• Tevfik Rıza Bey. Çanakkale Günlükleri (15 Kasım 1914- 18 Şubat 1916): Bir Sivil Gözüyle Çanakkale, Yay. Haz.: V. Türkan Doğrruöz, Yasemin Yücetürk, Raşit Gündoğdu, Kırklareli, Kırklareli Üniversitesi, 2012
• Yiğitgüden , Remzi; Saral, Muhterem; Hallı, Reşat. Birinci Dünya Savaşı’nda Çanakkale Cephesi (25 Nisan 1915-04 Haziran 1915), C:V, K:II, Ankara, Genelkurmay Personel Dairesi Askeri Tarih ve Stratejik Etüt (ATASE) Daire Başkanlığı Yayınları, 2012.