Leh Elçisi Jan Gniński’nin Sefaretinde Istanbul (1677-1678)

Yıl 2016, Sayı: 30, 49 - 63, 31.12.2016

Karolina Anna Kotus

Öz

Polonya-Litvanya Birliği ile Osmanlı İmparatorluğu 1676 yılında Zuravno Antlaşması imzaladıktan sonra, Polonyalı büyükelçi Jan Gniński 1677-1678 yıllarında bu antlaşmayı onaylamak için İstanbul’da bulunuyordu. Polonya’nın kaybettiği bazı toprakları geri kazanmayı ümit ederek Osmanlı başkentine vardı. Fakat, iyi şartlara sahip olmayan barınak imkanları ve bulaşıcı hastalıklar gibi çok sayıda engel ile yüzleştiği gibi üstelik öne sürdüğü antlaşma şartları da neredeyse tamamen reddedildi. Gniński, geride bıraktığı seyahatnamesinde okuyucularına İstanbul ve Osmanlı görevlileriyle yaptığı görüşmeleri detaylı ve ilgi çekici bir şekilde tasvir ediyor. Bu makalede, Gniński’nin seyahatnamesine dayanarak elçiliğinin bazı detayları ve İstanbul tasvirleri anlatılmakta ve 17. yüzyıl sonunda Avrupalı elçilere uygulanan Osmanlı diplomatik teşrifatının bir örneği gösterilmektedir.

Anahtar Kelimeler

ehistan, Polonya-Litvanya Birliği, Osmanlı Devleti, Babıali, seyahatname, elçi, diplomatik ilişkiler, İstanbul

ISTANBUL IN THE LEGATION OF POLISH ENVOY JAN GNIŃSKI (1677-1678)

Öz

After signing the truce of Zuravno by the Polish-Lithuanian Commonwealth and the Porte in 1676, Polish envoy Jan Gniński went to Istanbul in 1677-1678 in order to ratify the treaty. He arrived in the Ottoman capital, hoping to reclaim some of the lost territories back to Poland. However, not only did he face many obstacles, such as poor housing conditions or infectious disease decimating the participants of that legation, but also the terms put down by the Polish envoy were almost completely turned down. Gniński provides the readers with detailed and absorbing descriptions of Istanbul and the diplomatic meetings with the Ottoman officials that took place during his stay. This article aims to show some details of the embassy of Gniński, mainly according to his travelbook and an example on the Ottoman diplomatic practices towards European envoys at the end of the 17th century.

Anahtar Kelimeler

Polish-Lithuanian Commonwealth, the Ottoman Empire, the Porte, travelbook, envoy, diplomatic relations, Istanbul

Kaynakça

• AUGUSTYNIAK, Urszula, Historia Polski 1572-1795, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2008.
• DŁUGOSZ, Jan, Kronika Jana Długosza Kanonika Krakowskiego Dziejów Polskich Ksiąg Dwanaście. Księga XII, vol. 4, Kraków: Drukarnia „Czasu” W. Kirchmayera, 1869.
• EYICE, Semavi, „Elçi Hanı”, TDV İslâm Ansiklopedisi, vol. 11, 2014, p. 17.
• FINKEL, Caroline, Osman’s Dream: The History of the Ottoman Empire, New York: Basic Books, 2005.
• GNIŃSKI, Jan, Relacia Legaciey Tureckiey Jaśnie Wielmożnego Jana Gnińskiego, Wojewody Chełmińskiego, Kowalewskiego, Knyszyńskiego, Radzyńskiego, Grodeckiego Starosty do Mechmet Soltana Cesarza Constantynopolitańskiego z Seymu Warszawskiego Wyprawionego W Roku Pańskim 1677, Czyniona Na Seymie Dnia 8. Miesiąca February Roku 1679. (manuscript)
• HAMMER-PURGSTALL, Joseph, Büyük Osmanlı Tarihi, vol. 1, Istanbul: Üçdal Neşriyat, 2003.
• JASIENICA, Paweł, Polska Jagiellonów, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1988.
• KOŁODZIEJCZYK, Dariusz, The Crimean Khanate and Poland-Lithuania. International Diplomacy on the European Periphery (15th-18th century). A study of Peace Treaties Followed by Annotated Documents, Brill: Leiden/ Boston, 2011.
• KOŁDZIEJCZYK, Dariusz, “Polonya ve Osmanlı Devleti arasında tarih boyunca siyasi ve diplomatik ilişkiler”, Savaş ve Barış. 15.-19. Yüzyıl Osmanlı-Polonya İlişkileri, İstanbul: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1999, p.21-35.
• KOTUS, Karolina Anna, Polonya Elçi Jan Gniński’nin Türkiye Seyahatnamesi’ne Göre Osmanlı Ülkesi ve Osmanlılar (1677-1679), (unpublished Master’s Thesis, Hacettepe University, Ankara 2015).
• POLLAK Roman (ed.), Bibliografia Literatury Polskiej. Nowy Korbut. Piśmiennictwo staropolskie A-M, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1964.
• PUŁASKI, Franciszek, Źródła do Poselstwa Jana Gnińskiego Wojewody Chełmińskiego do Turcyi w latach 1677-1678, Warszawa: Druk Rubieszewskiego i Wrotnowskiego, 1907.
• SHAW, Stanford, History of the Ottoman Empire and Modern Turkey, vol. 1; Cambridge, Cambridge University Press, 1976.
• TOPAKTAŞ, Hacer, Osmanlı-Lehistan Diplomatik İlişkileri. Franciszek Piotr Potocki’nin İstanbul Elçiliği (1788-1793), Ankara: TTK, 2014.
• WASIUCIONEK, Michał, “Diplomacy, Power and Ceremonial Entry. Polish-Lithuanian Grand Embassies in Moldavia in the Seventeenth Century”, Acta Poloniae Historica, 105, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2012, pp. 55-83.
• WHITE, Sam, The Climate of Rebellion in the Early Ottoman Empire, Cambridge: Cambridge University Press, 2013.
• Yoldaki Elçi. Osmanlı’dan Günümüze Türk-Leh İlişkileri. Poseł w Drodze. Stosunki Turecko-Polskie od Czasów Osmańskich do Dnia Dzisiejszego, Istanbul: Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü. Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı, 2014.