İmparator Tiberios Konstantinos Döneminde Balkanlarda Doğu Roma- Avar İlişkileri (572- 582)

Yıl 2022, Sayı: 38, 1 - 15, 06.04.2023

Metin Uslu , Gülseren Ceceli Dursun

https://doi.org/10.26650/gaad.1223790

Öz

Bu çalışma, İmparator Tiberios Konstantinos döneminde Doğu Roma/ Bizans İmparatorluğu’nun Balkanlarda Avarlarla ve Slavlarla olan ilişkilerini kapsamaktadır. Dönemin tarihi kaynakları ve araştırma eserlere göre hazırlanmıştır. Çalışmanın içeriğinde, Iustinianos'un son döneminde Avarların imparatorlukla ilk teması ve sonrasında II. Iustinos'un hükümdarlığında Avarların bölgedeki durumu bulunmaktadır. Sonrasında Tiberios Konstantinos’un hem imparator olarak taçlandırılmadan önce hem de imparatorluğu sırasında Avarlarla ilişkisi, bu sırada Slav istilasının başlaması, bütün bölgeyi etkilemesi, imparatorluğun buna karşı tepkisi ve son olarak önemli bir Doğu Roma kenti olan Sirmium’un Avarlar tarafından kuşatılması ve 582 yılında ele geçirilmesi yer almaktadır. Bu başlıklardan dolayı, bu çalışmanın tarih aralığı Tiberios Konstantinos'un imparator olmadan önce Avarlarla ilişkisinin başladığı 572 yılından, imparator olarak öldüğü 582 yılına kadardır. Bu tarihsel gelişmeler zinciri, Balkanlar için dönüm noktası olabilecek bir dönemde gerçekleşmiştir. İmparator Tiberios Konstantinos’un politikası ve Avarların ünlü lideri Bayan Kağan’ın faaliyetleri açısından da önemlidir. İmparatorun uygulamaları ilk başta faydalı olmuş ilk defa ancak sonrasında yetersiz kalmış ve kayıplarla sonuçlanmıştır. İlk defa bu dönemde başlayan Slavların kapsamlı istilasına karşı çözüm bulabilmiştir. Ancak daha sonra Avarların baskısının artmasına engel olamamıştır. Böylece imparatorluğun Tuna nehri sınır hattı bozulmuştur. Bu dönemden sonra Avarlar Güneydoğu Avrupa’da büyük bir güç haline gelirken, imparatorluk için Balkanlarda zorlu bir süreç başlamıştır. Bu durum sadece VI. yüzyıl için değil sonraki yüzyıl için de geçerlidir.

Anahtar Kelimeler

Doğu Roma, Bizans, Avar, Slav, Tiberios Konstantinos

Teşekkür

Desteklerinden ötürü hocam Sayın Prof. Dr. Birsel Küçüksipahioğlu’na teşekkürlerimi sunarım.

Eastern Roman and Avar Relations in the Balkans During the Reign of Emperor Tiberius II Constantine (572- 582)

Öz

This study concerns the relations the Eastern Roman/Byzantine Empire had with the Avars and Slavs in the Balkans during the reign of Emperor Tiberius II Constantine and has been prepared according to the historical sources of this period as well as researchers’ works. The content of the study first presents the Avars’ first contact with the empire during the end of Justinian I’s reign and then presents the state of the Avars in the region during the reign of Emperor Justin II. The study then goes on to address Tiberius II Constantine’s relationship with the Avars both before he was crowned emperor and during his reign, the beginning of the Slavic invasion, its effects on the whole region, and the empire’s reaction to this, finishing with the Avars’ siege of Sirmium, an important Eastern Roman city, by the Avars and eventual capture in 582 AD. Based on the titles, the study will range in date from 572 AD when Tiberius II Constantine began his relationship with the Avars prior to becoming emperor up to 582 AD when he died as emperor. The chain of historical developments took place at a time that marked a turning point for the Balkans and was also important regarding Emperor Tiberius II Constantine’s policies, as well as the activities of Bayan Khagan, the famous Avar leader. The emperor’s practices were beneficial at first, but later became inadequate and resulted in losses. While he had been able to find a solution to the extensive invasion of the Slavs, which began for the first time during his reign, he was unable to prevent the Avars from increasing their pressure. Thus, the border of the empire along the Danube River deteriorated. Afterward, a difficult process began for the empire in the Balkans, while the Avars would go on to become a great power in Southeastern Europe. This applied not only to the 6th century AD but also to the 7th.

Anahtar Kelimeler

Eastern Roman, Byzantine, Avars, Slavs, Tiberius II Constantine

Kaynakça

• Ahmetbeyoğlu, Ali, Sorularla Eski Türk Tarihi, İstanbul: Yeditepe Yayınevi, 2015.
• Brown, Peter, Geç Antikçağ Dünyası, çev. Turhan Kaçar, İstanbul: Alfa Yayınları, 2017.
• Bury, John Bagnell, A History of the Later Roman Empire- From Arcadius to Irene, London: Macmillan and Co, 1889.
• Bury, John Bagnell, Barbarların Avrupa’yı İstilası, çev. İslam Kavas, Yusuf Akbaba, İstanbul: Kronik Yayınları, 2020.
• Ceceli Dursun, Gülseren, “İran’da İpek Yolu ve Türkmenler”, İpek Yolu, (İstanbul 2015), s. 349- 362.
• Curta, Florin, Slavs in the Making History, Linguistics and Archaeology in Eastern Europe (ca. 500- ca. 700), London: Routledge, 2021.
• Demirkent, Işın, “14. Yüzyıla kadar Balkanlarda Bizans Hakimiyeti”, Bizans Tarihi Yazıları, İstanbul: Dünya Yayınları, 2005, s. 17- 30.
• Demirkent, Işın, “Bizans”, TDV İslam Ansiklopedisi, VI.
• Evagrius Scholasticus, The Ecclesiastical History of Evagrius Scholasticus, çev. Michael Whitby, Liverpool University Press, Liverpool 2000.
• Evans, James Allan Stewart, The Age of Justinian- The Circumstances of Imperial Power, London: Routledge, 2000.
• Fine Jr, John Van Antwerp, Early Medieval Balkans- A Critical Survey from the Sixth to the Late Twelfth Century, Ann Arbor: University of Michigan Press, 1991.
• Gibbon, Edward, Roma İmparatorluğu’nun Gerileyiş ve Çöküş Tarihi, çev. Asım Baltacıgil, Meral Harzem, V, İstanbul: Indie Yayınları, 2020.
• Gregorius Turonensis, Gregory of Tours- The History of The Franks, çev. Lewis Thorpe, Penguin Classics, London 1974.
• Gregory, Timothy E., Bizans Tarihi, çev. Esra Ermert, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2019.
• Haldon, John, Bizans Tarihi Atlası, çev. Ali Özdamar, İstanbul: Alfa Tarih Yayınları, 2017.
• Heršak, Emil, “Avarlar: Etnik Yaradılış ve Tarihlerine Bir Bakış”, Türkler Ansiklopedisi, II, s. 641- 657.
• Heyd, Wilhelm, Yakın- Doğu Ticaret Tarihi, çev. Enver Ziya Karal, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2000.
• Ioannes Ephesi, The Third Part of the Ecclesiastical History of John Bishop of Ephesus, çev. R. Payne Smith, III, Oxford University Press, Oxford 1860.
• Jones, Arnold Hugh Martin, Later Roman Empire- 284- 602, Oxford: Basil Blackwell, 1964.
• Kaegi, Walter Emil, “Tiberios I”, The Oxford Dictionary of Byzantium, III.
• Kaegi, Walter Emil, Kazhdan, Alexander, “Baian”, The Oxford Dictionary of Byzantium, I.
• Kaegi, Walter Emil, Kazhdan, Alexander, Cutler, Anthony, “Justinian I”, The Oxford Dictionary of Byzantium, II.
• Kardaras, Georgios, Byzantium and The Avars 6th-9th Century AD: Political, Diplomatic and Cultural Relations, Leiden-Boston: Brill, 2018.
• Kazhdan, Alexander, “Sirmium”, The Oxford Dictionary of Byzantium, III.
• Kurat, Akdes Nimet, IV- XVIII. Yüzyıllarda Karadeniz Kuzeyindeki Türk Kavimleri ve Devletleri, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2019.
• Küçüksipahioğlu Birsel, “Bizans İmparatoru Iustinianos Döneminde (527-565) İstanbul”, Tarih İçinde İstanbul Uluslararası Sempozyumu, 11-17 Aralık 2010, Bildiriler, İstanbul 2011, s. 157-167.
• Küçüksipahioğlu, Birsel, “Ankhialos Savaşı’nın Sonuna Kadar Bizans-Bulgar İlişkileri”, Güneydoğu Avrupa Araştırmaları Dergisi, XIV, (İstanbul 2009), s. 209- 226.
• Küçüksipahioğlu, Birsel, “Bizans İmparatorluğu Tarihine Genel Bir Bakış”, Doğu’dan Batı’ya Düşüncenin Serüveni- Antikçağ Yunan Düşüncesi, Ortaçağ Düşüncesi, İstanbul: İnsan Yayınları, 2015, s. 525- 553.
• Leeper, Allen, “Germans, Avars and Slavs”, The Slavonic and East European Review, XII/ 34, (1933), s. 117- 132.
• Liebeschuetz, Wolf, East and West in Late Antiquity, Leiden: Brill, 2015.
• Maas, Michael, “How the Steppes Became Byzantine: Rome and the Eurasian Nomads in Historical Perspective”, Empires And Exchanges in Eurasian Late Antiquity, Cambridge: Cambridge University Press, 2018, s. 19- 34.
• Mango, Cyril, Bizans- Yeni Roma İmparatorluğu, çev. Gül Çağalı Güven, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2018.
• Martindale, John Robert, “Tiberius Constantinus”. The Prosopography of Later Roman Empire, III- B.
• Menandros Protiktor, The History of Menander the Guardsman, çev. Roger C. Blockley, Francis Cairns Publications, Liverpool 1985.
• Mitchell, Stephen, Geç Roma İmparatorluğu Tarihi- M.S. 284-641, çev. Turhan Kaçar, Ankara: Tarih Kurumu Yayınları, 2016.
• Norwich, John Julius, Bizans- Erken Dönem (MS 323- 802), çev. Hamide Koyukan, İstanbul: Kabalcı Yayınevi, 2013.
• Ostrogorsky, Georg, Bizans Devleti Tarihi, çev. Fikret Işıltan, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2015.
• Pohl, Walter, The Avars- A Steppe Empire in Central Europe 567- 822, Ithaka: Cornell University Press, 2018.
• Preiser-Kapeller, Johannes, “The Climate of the Khagan. Observations on Palaeoenvironmental Factors in the History of the Avars (6th-9th Century)”, Lebenswelten zwischen Archäologie und Geschichte- Festschrift für Falko Daim zu seinem 65. Geburtstag, (Mainz 2018), s. 311- 324.
• Sarantis, Aleksander, “East Roman Management of Barbarians Tribes in the Lower-Middle Danube Frontier
• Zones, AD 332-610”, GrenzÜbergänge: Forschungen zu Spätantike und Mittelalter, Verlag Bernhard Albert Greiner, (Rahden 2017), s. 41- 66.
• Theophanes Homologetes, The Chronicle of Theophanes Confessor-Byzantine and Near Eastern History AD 284-813, çev. Cyril Mango, Roger Scott, Clarendon Press, Oxford 1997.
• Whittow, Mark, “Byzantium’s Eurasian Policy in the Age of the Turk Empire”, Empires And Exchanges in Eurasian Late Antiquity, Cambridge: Cambridge University Press, 2018, s. 271- 286.