Gagauz Çocuk Şiirleri Üzerine

Yıl 2022, Sayı: 39, 1 - 12, 03.08.2023

Bülent Hünerli

https://doi.org/10.26650/gaad.1304708

Öz

Gagauz çocuk şiirlerinde genellikle basit ve akıcı bir dil kullanılır ve çocukların anlayabileceği temalar bulunur. Bu şiirlerde sıkça doğa, hayvanlar, aile ilişkileri, arkadaşlık, oyunlar ve günlük yaşam gibi konular ele alınır. Şiirler; genellikle ritim, tekrarlar, kafiye ve şiirsel dil kullanımıyla çocukların dikkatini çekmeyi amaçlar. Gagauz çocuk şiirlerinde geleneksel motifler, efsaneler ve mitolojik öğeler de yer alabilir. Bu şekilde, çocuklar kendi kültürel miraslarına aşina olurken aynı zamanda yaratıcı düşünme ve hayal gücünü de geliştirirler. Gagauz çocuk şiirleri, genellikle okullarda ve çocuk edebiyatı dergilerinde yayınlanır. Ayrıca, Gagauz Yeri’nde düzenlenen çeşitli etkinliklerde de bu şiirler, Gagauz çocukları tarafından coşkulu bir şekilde okunur. Çocuk şiirleri, Gagauz dilinin ve kültürünün gelecek nesillere aktarılmasında da önemli bir rol oynar. Bu şiirler, çocukların dil becerilerini geliştirmelerine, duygusal ifade yeteneklerini güçlendirmelerine ve kendi kültürel kimliklerini keşfetmelerine yardımcı olur. Son yıllarda Gagauz çocuk şiirlerine olan ilgi artmaktadır. Çeşitli kurum ve kuruluşlar, Gagauz yazarlarını ve Gagauzca yayın yapan dergileri desteklemektedir. Yine çocuk şiirleri basılı olmayan medya kuruluşlarında da (televizyon, radyo vb) okunmaktadır. Bu durum var olma mücadelesi gösteren Gagauzca gibi diller için son derece önemlidir. Çalışmada umumiyetle Gagauz çocuk şiirlerinin tarihçesi, içerikleri ve yazarları üzerinde durulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Gagauz, Çocuk Edebiyatı, Çocuk Şiirleri, Edebiyat, Gagauz Yeri

Teşekkür

Yardımları için Vitaliy Sırf'a teşekkür ederim.

On Gagauz Poetry for Children

Öz

Gagauz poetry for children generally uses simple fluent language and contains themes children can understand. These poems frequently deal with subjects such as nature, animals, family relationships, friendship, games, and daily life. Poetry generally aims to attract children’s attention with the use of rhythm, repetition, rhyme, and poetic language. Traditional motifs, legends, and mythological elements may also be included in Gagauz poetry for children. In this way, children develop their creative thinking and imagination while becoming familiar with their own cultural heritage. Gagauz poetry for children is usually published in schools and children’s literature magazines. In addition, these poems are read enthusiastically by Gagauz children at various events held in Gagauz Yeri. This poetry for children also plays an important role in transferring the Gagauz language and culture to future generations and help children develop their language skills, strengthen their ability to express themselves emotionally, and discover their own cultural identity. Interest in Gagauz poetry for children has increased in recent years. Various institutions and organizations support Gagauz authors and magazines that publish in the Gagauz language. Again, the children’s poems are read in non-printed media, such as on television or the radio. This is extremely important for languages struggling to survive such as Gagauz. This study provides a general discussion of the history, contents, and authors of Gagauz poetry for children.

Anahtar Kelimeler

Gagauz, Children’s Literature, Poetry for Children, Literature, Gagauzia

Kaynakça

• Argunşah, Mustafa, “Çağdaş Gagauz Şiiri”, Gagauz Yazıları, Kayseri: Türk Ocakları Kayseri Şubesi Yayınları, 2007, s. 129-154. google scholar
• Baboglu, İgnat vd., Gagauz dili hem literatura okumakları: 6 klas. Chişinâu, 2006. google scholar Baboglu, Nikolay-Baboglu İgnat, Gagauz literaturasi: Hrestomatiya VIII-ci- IX-cu klaslar için. Chişinâu,1997. google scholar
• Baboglu, Nikolay-Baboglu İgnat, Gagauz literaturası: Hrestomatiya X-cu - XI-ci klaslar için. Chişinâu, 1997. google scholar
• Baboglu, Nikolay-Baboglu, İgnat, Gagauz literaturası: Hrestomatiya VII-ci klaslar için. Chişinâu, 1997. google scholar
• Baboglu, Nikolay-Baboglu, İgnat, Literatura Okumakları 9-10 Klaslar için, Kişinev, 1988. google scholar
• Baboglu, Nikolay, Gagauz Dili 7-8.ci Klaslar için, Kişinev, 1962. s. 208. google scholar
• Baboglu, Nikolay, Literatura Sabaalıkları Uşak Başçalarında, Kişinev, 1990. google scholar
• Barto, Agniya, Uşaklar için Peet, (Çev. Todur Angeli), Kişinev, 2010. google scholar
• Boşkov Vitaliy, Ayazma: Peetlar, Odesa: Mayak, 1995. google scholar
• Boşkov, Vitaliy Bukvaların Horusu-Aylerin Aylesi, Kıyiv, 1997. google scholar
• Bujilova, Valentina, Gökteki Laflık, (hzl. Bülent Hünerli), Çanakkale: Paradigma Akademi, 2021. google scholar
• Bujilova, Valentina, Sonsuza Uçak Kuşlar, (hzl. Bülent Hünerli), Çanakkale: Paradigma Akademi, 2020. google scholar
• Bujilova, Valentina, Soluyan Sözlar, (hzl. Bülent Hünerli), Çanakkale: Paradigma Akademi, 2019. google scholar
• Erşov, Petr, Beygircik-Kamburcuk, (Çev. İliya Hadji), Kahul: Sayın Yayıncılık, 1998. google scholar
• Filioglu, Vasiliy, Ha, tutunalım kol-kola!: Okulda üürenicilera deyni peet toplumu. Chişinâu: Safin Grup, 2004. google scholar
• Hünerli, Bülent, “Ukrayna Gagauzlarından Şair Vasiliy Uzunov’un Hayatı, Şiirleri ve Şiirlerindeki Söz Varlığı, Karadeniz Araştırmaları, XVI/61, s. 56-65. google scholar
• Karaçoban, Dimitri, Seçma Yaratmalar, Ankara: Türksoy Yayınları, 2004. google scholar
• Karaçoban, Dimitri, Persengelar, Kişinev: Kartya Moldovenyaske, 1970. google scholar
• Karakuş, Ertuğrul, “Gagauz Şair Valentina Bujilova’nın Çocuk Şiirlerine Çocuğa Görelik İlkesi Işığında Bir Bakış”, Kültür Araştırmaları Dergisi, 8, 2021, s. 93-105. google scholar
• Karanfil, Güllü (hzl), Gagauzum Ban, Komrat: Descrierea CIP a Camerei Nationale a Cârtii din Republica Moldova, 2022. google scholar
• Karanfil, Güllü (hzl), Masal Küpü 1-2, Komrat: Descrierea CIP a Camerei Nationale a Cârtii din Republica Moldova, 2022. google scholar
• Karanfil, Güllü, “Gagavuz Çocuk Edebiyatı”, VI. Uluslararası Türklerin Dünyası Sosyal Bilimler Sempozyumu, 13-15 Mayıs 2022, Komrat, Moldova, s. 506. google scholar
• Koca, Sofya, Şen Alfavit, Chişinâu, 2006. google scholar
• Koca, Sofya, Var neya yaşamaa, Kişinöv, 2004. google scholar
• Kösa, Mina, Hazır ol!: Cmuxnap. Kişinev: Literatüre Artistiske, 1986; google scholar
• Kösa, Mina, Okumak kiyadı 2-ci hem 3-cü klaslarda dış okumakları için, Chişinâu: Ştiinta, 1997. google scholar
• Kösa, Mina, Sabanseersın, Gün!: Peetlar, Kişinev Literatüre Artistiske, 1990. google scholar
• Kristova, Aleksandra, Cıvırliga türküsü, Komrat: Tipografia Centralâ, 2018. google scholar
• Kuroglu, Stepan (hzl), Çık Çık Güneş!=B3oüdu, B3oüdu, cophu^ko!: CöopHUK ctuxob, ckü3ok u 3aradok, Kişinev: Literature Artistiske, 1981. google scholar
• Marinoglu, Todur, Tatlı düşlar: Annatmalar, masallar, şiirlar. Kagul: Raza de Sud, 1997. google scholar
• Mariya, Mercanka, Haydin okumaa. Yaratma toplumu uşaklara. Chişinâu: Pontos, 2013. google scholar
• Ozakdag, Nadejda, “Grafiçeskiye i Orfografiçeskiye İzmeneniya v Gagauzskom Yazıke”, Rossiyskaya Tyurkologiya, No: 2 (7), (2012), s. 31-40. google scholar
• Özkan, Nevzat, Gagavuz Edebiyatı, İstanbul: Bilge Kültür Sanat, s.104-114. google scholar
• Tanasoglu, Dionis, Bucaktan sesler- Literatura yazıları, Kişinev: Kartya Moldovenyaske, 1959. google scholar
• Uzunov, Vasili, Kalbim, (hzl. Nina İvanovna Deyneka), Bolgrad: Art-Yug, 2014. google scholar
• Vasilioglu, Konstantin, Bukvalık. Chişinâu, 1996. google scholar
• Vasilioglu, Konstantin, Kelebek düünü: (Yaratma toplumu küçüklera deyni), Chişinâu: Ştiinta, 2008. google scholar
• Vasilioglu, Konstantin, Masallar - Uygun sözlar - Bilmeycelar. Chişinâu: Ştiinta, 2002. google scholar
• Vasilioglu, Konstantin, Vatanım - Bucak (Şiir toplumu), Chişinâu: Ştiinta, 2003. google scholar
• Vasilioglu, Konstantin, Sızıntıcık: Hrestomatiya 1-2 klaslar için, Chişinâu: Ştiinta, 1997. Vasilioglu, Konstantin, Yıldızçık: Üüretmak kiyadı gagauz şkolaların 1-ci klaslarına deyni. Chişinâu: Ştiinta, 2006. google scholar
• Zanet Todur, Böcecik, Körpelera deyni Bukvalık, Kişinev: Lumina, 1991. google scholar
• Zanet, Fedor, Karımcalık: Peetlar, Kişinev: Literature Artistiske, 1989. google scholar