ARISTOKRASIYE EĞITIMSEL BIR BAKIŞ: POSTMODERNIZMDE EŞITSIZLIĞIN DÖNÜŞÜMÜ

Yıl 2012, Cilt: 9 Sayı: 2, 85 - 102, 22.01.2013

Selma Dündar

Öz

Eleştirel pedagoji, okul sisteminin çok yetenekli ile az yetenekliyi ayıran bir tarama aracı olarak işlediğini savunur. Okulun bu şekilde tarama aracı olarak iş görmesi, bazı eğitim ekonomistlerince IQ'izm, J.J. Macionis gibi sosyologlarca credentialism (diplomacılık) ve H. Gardner gibi bazı eğitimcilerce g-centrism (g-merkezcilik) ola­rak nitelenmiş, toprak ve kas gücünün endüstrileştiği modern dönemde elitist eğitim anlayışından ziyade fırsat eşitliği düşüncesinin hakim olmasına rağmen dönüşen 'sınıf'landırmalar yukarıdaki terimlerle eleştirilmeye devam etmiştir. Post-modernizm bir yandan; bilgi, BIT ve enformasyon toplumunun etkileriyle eşitsizliklerin büyüye­ceği sinyallerini doğrulamış fakat büyük anlatıların sonunu getirdiği için eşitsizlik olgusunu konu dışı ilan etmiştir. Diğer yandan ekonomik, politik ve kültürel alanın birbirine geçmesiyle yeni eşitsizliklerin üretilmesine zemin hazırlamıştır. Ekonomik alanda S. Bowles ve H. Gintis (IQism ve EQism)'in görüşleri, kültürel alanda tüke­tim kültürü teorileri (P. Bourdieu, S. Ewen ve G. Lukacs'ın N. Elias, D. Chaney, W. Benjamin ve J. Urry M. Douglas ve B. Isherwood), politik alanda ise N. Chomsky (indoktrinasyon mekanizmaları) ve M. Foucault, (iktidarın gözü)'nun görüşleri bu zeminde buluşmaktadır ki P. Bourdieu'nun “cüppe aristokrasisi” olarak adlandırdığı bu dönüşümde sınıfın eski ama yeni belirleyicisi yine eğitimdir. Dolayısıyla bu çalışmada, postmodern dönemde eğitimde görülen eşitsizliklerin yeni araçlarla ve dönüşerek devam edeceği öngörülmekte, bu dönüşümün izleri üç alt grupta analiz edilmekte, tartışmaya açılan bu analizin muhtemel çözüm önerilerini zenginleştirmesi hedeflenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Postmodernizm, eşitsizlik, eğitim, eşitsizliğin yeni araçları

ARISTOKRASIYE EĞITIMSEL BIR BAKIŞ: POSTMODERNIZMDE EŞITSIZLIĞIN DÖNÜŞÜMÜ

Öz

Critical pedagogy claims that the school system serves as a screening tool to separate the talented from less talented. The screening tool function of the school is characterized as credentialism by some sociologists such as J.J. Macionis, g-centrism by some educators such as H. Gardner, and IQ’ism by some education economists such as S. Bowles and H. Gintis. The principle of “equal opportunity” in education, through the industrialization process, have replaced the traditional elitist education, however its effect have continued in “class”ification of liberal capitalism. Here the term “opportunity” refers to liberalism while the term “equality” refers to Marxism. However, Marxism claims that the idea of “equal opportunity” considers only the entry requirements of the educational system while neglecting the equalization of the whole process as well as its rationale. Currently, postmodernism on the one hand, confirms the signals that the inequalities will grow in the modern era especially through the effects of knowledge, ICTs and the information society, but disregards the issue of inequality. On the other hand, postmodernism prepared a ground for creation of new inequalities through the interaction and interrelation among economic, political and cultural fields. The old and the new determinant factor in this ground of inequalities is again education, as P. Bourdieu’s named as “cassock aristocracy”and as S. Bowles ve H. Gintis (IQism ve EQism)’s opinions in the field of economy; theories of consumer culture (P. Bourdieu, S. Ewen ve G. Lukacs’ın N. Elias, D. Chaney, W. Benjamin ve J. Urry M. Douglas ve B. Isherwood) from cultural field; and N. Chomsky (indoctrination macanism)’s and M. Foucault (eye of power)’s opinions converge here in this ground, as well. Therefore, it is expected that inequalities in education will continue to use new tools, and transform in the postmodern period, the causes of this transformation are analyzed in three subdimensions, and this analysis which has been discussed here, aims at diversifying the various solutions

Anahtar Kelimeler

Postmodernism, inequality, education, IQism, new instruments of inequality

Kaynakça

• Althusser, L. (2006). Yeniden-üretim üzerine (Çev.: A.I. Ergüden ve A. Tümertekin). İstanbul: İthaki Yayınları.
• Althusser, L. (2008). İdeoloji ve devletin ideolojik aygıtları (Çev.: A. Tümertekin). İstan- bul: İthaki Yayınları.
• Arrow, K., Bowles, S ve Durlauf, S. (2000) Meritocracy and economic inequality. Prin- ceton: Princeton University Press.
• Aslan, S., Yılmaz, A. (2001). Modernizme bir başkaldırı projesi olarak post-modernizm. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 2 (2). ss. 93-108.
• Avşar, H. (2006). Siyaset felsefesi açısından John Rawls’un adalet teorisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Aytaç, K. (1998). Avrupa eğitim tarihi. İstanbul: M.Ü. İlahiyat Fakültesi Vakfı.
• Baudrillard, J. (1996). Amerika (Çev.: Y. Avunç). İstanbul:Ayrıntı.
• Baudrillard, J. (2003). Simülarklar ve simülasyon (Çev.: O. Adanır). İstanbul: Doğu Batı.
• Bottomore, T.B. (1961). Modern cemiyette sosyal sınıflar. A.Ü. Hukuk Fakültesi Dergisi,
• Enformasyon üretimi yakınlık, merkezileşmeye bağlı olmaktan çıkarmıştır. Mesafenin önemi azalma
• eğilimindedir. Ortak çalışma ağları hiçbir mekânsal ya da fiziksel merkez gerektirmez. Üretim eski dikey
• modelleri değil, yatay girişim ağları şeklinde örgütlenir, mekânsal kısıtlamalardan kurtulunur. Yerel açıdan
• bakıldığında, üretim sistemlerine içkin bilgisayar ağları ve iletişim teknolojileri, işçilerin bir merkezden, uzak
• bir yerden sıkı bir gözetim altında tutulması imkânı (panoptikon) da yaratır (Hardt ve Negri, 2008, s. 303-309). 18 (1-4). ss. 71-99.
• Bourdieu P. (2006). Pratik nedenler (Çev.: H.U. Tanrıöver). İstanbul: Hil Yayıncılık.
• Bourdieu P.(1984). Distinction: a social cririque of the judgement of taste. Cambridge: Harvard University Press.
• Bowles, S. (1972). Schooling and inequality from generation to generation. Journal of Political Economy, 80 (3). pp. 219-251.
• Bowles, S., Gintis, H. (1976). Schooling in capitalist America educational reform and the contradictions of economic life. USA: BasicBooks, A Division of HarperCollins Publishers.
• Chomsky, N. (2007). Demokrasi ve eğitim (Ed. C.P. Otero). İstanbul: BGST.
• Chomsky,N.(1972). Chomsky on IQ and inequality. http://newlearningonline.com/new- learning/chapter-6-the-nature-of-learning/chomsky-on-iq-and-inequality/[12.01.2012].
• Chomsky, N.(1973). For reasons of state. New York: Vintage Books.
• Coleman, J.S. (1966). Equality of educational opportunity. http://digital.tcl.sc.edu/cdm/ search/collection/eeo [31.10.2012].
• Coşkun, G. (t.y.). Evrimcilerin “üstün insan” hayalleri. http://www.yaklasansaat.com/ dunyamiz/canlilar/evrimcilerin_ustun_insan_hayalleri.asp. [30.11.2010].
• Dorling, D. (2010). The return to elitism in education. Soundings, 44. pp. 35-46.
• Dündar, S. (2010). Eğitimde fırsatların eşitliği ve postmoderndeki dönüşümü: Türkiye örneği. Yayımlanmamış doktora tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Dworkin, R. (2000). Sovereign virtue: the theory and practice of equality. http://www. google.com.tr/books?hl=tr&lr=&id=SIOPnqu3f5kC&oi=fnd&pg=PA1&dq=sovereign +virtue+the+theory+and+practice+of+equality&ots=6n79H2p2ps&sig=pzDxvz3Go4 0y7E7Z38vxuPfRHuQ&redir_esc=y#v=onepage&q=sovereign%20virtue%20the%20 theory%20and%20practice%20of%20equality&f=false [19.10.2011].
• Featherstone, M. (2005). Postmodernizm ve tüketim kültürü (Çev.: Mehmet Küçük). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Foucault, M. (1991). Discipline and a punish: the birth of the prison. Londra: Penguin.
• Foucault, M. (2000). Hakikat, iktidar ve kendilik. Seçme yazılar, (Der.: Ferda Keskin, Çev.: I. Ergüden) İstanbul: Ayrıntı.
• Foucault, M. (2003). İktidarın gözü (Çev.: I. Ergüden). İstanbul: Ayrıntı.
• Foucault, M. (2010). Cinselliğin tarihi (Çev.: H.U. Tanrıöver). İstanbul: Ayrıntı.
• Freeman, R.B. (1999) The new inequality in the United States (Ed. A. Fishlow, K. Parker). Growing apart: the causes and consequences of global wage inequality. Washington D C: Council of Foreign Relation Press.
• Giddens, A. (2005). Sosyoloji: Kısa fakat eleştirel bir giriş (Çev.: Ü.Y. Battal). Ankara: Phoenix Yayınevi.
• Göker, E. (2001). Durkheim’ın sol eli: Pierre Bourdieu’nin muhalefeti. Praksis, 3. ss. 228-251.
• Hardt, M. ve Negri, A. (2008). İmparatorluk (Çev. Abdullah Yılmaz). İstanbul: Ayrıntı.
• Harvey, D. (2008). Umut mekânları (Çev.: Z. Gambetti). İstanbul: Metis Yayıncılık.
• Herman, E. ve Brodhead, F. (1984). Demonstration elections: US-Staged election in the Dominican Republic, Vietnam and El Salvador. Boston: South End Press.
• Hertz, T., Jayasundera, T., Piraino, P., Selcuk, S., Smith, N., ve Verashchagina, A. (2007). Intergenerational economic mobility around the world. The B.E. Journal of Economic Analysis & Policy, 7 (2). ss. 1-46.
• Hesapçıoğlu, M. (2001). Okula ilişkin uygunsuz metaforlar. Öğretmen Hüseyin Hüsnü Tekışık Eğitim Araştırma Geliştirme Vakfı (Ed.), Eğitimde Yansımalar VI: 2000 Yılın- da Türk Millî Eğitim Örgütü ve Yönetimi Ulusal Sempozyumu, 11-13 Ocak Ankara. ss.399-407.
• Hesapçıoğlu, M. ve Dündar, S. (2011). Türkiye’de eğitimde fırsat eşitliği ve postmoder- nizm. Konya: Eğitim Kitabevi.
• Hocaoğlu, D. (1999). Elitler ve halk; kültür ve siyâset. Köprü, 67 (Yaz). ss.47-80.
• Hocaoğlu, D. (2000). Eğitim ve özgürlük. Köprü, 71 (Yaz) ss. 33-43.
• İnal, K. (2005). Türkiye’de devlet destekli sivil toplum örgütlerinin eğitimde eşitsizliğe yaklaşımları. Sivil Toplum Düşünce ve Araştırma Dergisi, 12. ss. 39-50.
• İnal, K. (2007). Modernizm ve çocuk: Geleneksel, modern, ve post-modern çocukluk imgeleri. Ankara: Sobil Yayıncılık.
• Jenkins, R. (1992). Key sociologists Pierre Bourdieu. London: Routledge Publishion.
• Lyotard, J.F. (1997). Post-modern durum: bilgi üzerine bir rapor (Çev.: Ahmet Çiğdem). Ankara: Vadi Yayınları.
• Öztürk, L. (2005). Türkiye’de dijital eşitsizlik: TÜBİTAK-BİLTEN anketleri üzerine bir değerlendirme. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 24. ss. 111-131.
• Pakulsky, J. (2002). Anti-class analysis: social inequality and post-modern trends. (Ed. Erik Olin Whright). Alternative Foundations of Class Analysis. http://www.ssc.wisc. edu/~wright/Found-all.pdf [11.01.2012].
• Patrick, M.L. (2008). Intergenerational mobility and interracial inequality: The return to family values. Munich Personal RePEc Archive. ss. 51-80.
• Radnor, H., Koshy, V. ve Taylor, A. (2007). Gifts, talents and meritocracy. Journal of Education Policy, 22 (3). pp. 283-299.
• Rawls, J. (2000). A theory of justice. Oxford: Oxford University Press.
• Schultz, D.P. ve Schultz, S.E. (2004). Modern psikoloji tarihi (Çev.: Y. Aslay). İstanbul: Kaknüs.
• Sen, A. (1992). Inequality reexamined. New York: Oxford University Press.
• Sorokin, P.A. (1994). Çağdaş sosyoloji kuramları I (Çev.: M.N.R. Öymen). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Strachery, J. (2010). Yaklaşan iktidar mücadelesi. (Derleyen Alev Alatlı) Batıya yön veren metinler IV, Moderniteye doğru kaotik modern dünya (1800-1970). Ürgüp: İlke Eğitim ve Sağlık Vakfı Kapadokya MYO. ss. 1755-1765.
• Şan, M.K. ve Hira, İ. (2003). Sanayi sonrası toplum kuramları. 2. Ulusal Bilgi, Ekonomi ve Yönetim Kongresi (ss. 63-74). 7-8 Mayıs. İzmit: İTO.
• Tan, M. (1987). Eğitsel fırsat eşitliği (sosyolojik bir kavram olarak gelişim). Eğitim Bi- limleri Fakültesi Dergisi, 20 (1-2). ss. 245-259.
• Tekeli, İ. (1999). Modernite aşılırken siyaset. Ankara: İmge Kitabevi.
• Tillich, P. (2010). Endişe çağı. (Derleyen Alev Alatlı) Batıya yön veren metinler IV, Mo- derniteye doğru kaotik modern dünya (1800-1970). Ürgüp: İlke Eğitim ve Sağlık Vakfı Kapadokya MYO. ss. 1571-1573.
• Toffler, A. (1981). Şok (gelecek korkusu) (Çev.: S. Sargut). İstanbul: Altın Kitaplar Basımevi.
• Toffler, A. (1993). Dünyayı nasıl bir gelecek bekliyor. İstanbul: İz Yayınları.
• Ulusoy, M.D. (1996). Eğitim ve sosyal eşitlik. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 13 (1-2). ss. 59-86.
• Varış, F. (1994). Eğitim bilimine giriş. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayın No. 176.
• Vexliard, A. (1969). Sosyal psikoloji (Der.: Muhsin Hesapçıoğlu). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi 1968-1969 eğitim öğretim yılı ders notları (çoğaltma).
• Yanıklar, C. (2010). Post-modernist antipati: post-modernist sınıf(sızlık) yaklaşımlarına eleştirel bir bakış. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 65 (1). ss. 205-227.
• Yılmaz, T. (1999). Toplumsal sınıf, dil yapısı ve okul başarısı. 75 yılda eğitim (ss. 73-78). İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları.