The Necessity and Methods of Higher Education Institution Students’ Exercise of the “Right to be Forgotten” in Terms of Disciplinary Punishments in Terms of Human Rights

Yıl 2023, , 1 - 23, 29.12.2023

Zehra Odyakmaz , Kadircan Berkay Çakıralp

https://doi.org/10.26650/ihid.22.001

Öz

The absence of regulations governing the expungement of disciplinary penalties from records for higher education students prevents individuals in this status from exercising the right to be forgotten. However, records related to disciplinary penalties for these students may fall under the right to be forgotten. Furthermore, according to Article 5 of the Constitution entitled “The fundamental aims and duties of the State”, Article 17 entitled “Personal inviolability, corporeal and spiritual existence of the individual”, Article 20 entitled “Privacy of private life” and Article 58 entitled “Protection of youth”, the State has a positive obligation to acknowledge the right to be forgotten regarding these records and to establish effective legal remedies in this context. The first part of the study delves into the analysis of the right to be forgotten. This includes defining the right, exploring its elements, identifying the owner and obligor of the right, discussing the justification and legal nature of the right. The historical development of the right to be forgotten in the Continental European legal system and the Turkish legal order is also examined in this section. In the second part of the study, the connection between the right to be forgotten, human rights, and the disciplinary regime of higher education students is highlighted. In this context, firstly, the relationship between the right to be forgotten and other fundamental rights, such as the right to information, freedom of expression, and freedom of the press, is discussed. Additionally, the state’s obligations concerning the right to be forgotten are analyzed. The study concludes by addressing the legal gap in the Higher Education Law and relevant legislation regarding the right to be forgotten concerning disciplinary penalties for higher education students. It emphasizes the necessity of enjoying this right, especially in the context of human rights, and explores the legal basis and methods for fulfilling this requirement.

Anahtar Kelimeler

Right to be forgotten, Protection of personal data, Google decision, Right to erasure, Students of higher education institutions

Yükseköğretim Kurumları Öğrencilerinin, Disiplin Cezaları Bakımından “Unutulma Hakkı”nı Kullanmalarının İnsan Hakları Açısından Gerekliliği ve Yöntemleri

Öz

Yükseköğretim kurumları öğrencilerinin aldıkları disiplin cezalarına ilişkin kayıtların silinmesine yönelik bir düzenleme bulunmaması, bu statüdeki bireylerin, unutulma hakkından yararlanmalarını olanaksız kılmaktadır. Hâlbuki yükseköğretim kurumları öğrencilerinin disiplin cezalarına ilişkin kayıtlar unutulma hakkı taleplerine konu olabilecek niteliktedir. Ayrıca Anayasa’nın “Devletin temel amaç ve görevleri” kenar başlıklı 5., “Kişinin dokunulmazlığı, maddî ve manevî varlığı” kenar başlıklı 17., “Özel hayatın gizliliği” kenar başlıklı 20. ve “Gençliğin korunması” kenar başlıklı 58. maddeleri gereğince devletin, bu kayıtlara ilişkin unutulma hakkını tanıma ve bu bağlamda etkili yasal başvuru yolları oluşturma yönünde pozitif yükümlülüğü bulunmaktadır. Çalışmanın ilk kısmında unutulma hakkı kavramı irdelenecektir. Bu kapsamda öncelikle unutulma hakkının tanımı ve unsurları ile hakkın sahibi ve yükümlüsünün kimler olduğu, daha sonra hakkın temellendirilmesi ile hukukî niteliği ele alınacaktır. Bu kısımdaki son başlıkta ise unutulma hakkının sırasıyla Kıta Avrupası hukuk sisteminde ve Türk hukuk düzenindeki tarihsel gelişimi inceleme konusu yapılacaktır. Çalışmanın ikinci kısmında ise unutulma hakkının insan hakları ile ilişkisi ve yükseköğretim kurumları öğrencilerinin disiplin rejimi üzerinde durulacaktır. Bu bağlamda ilk olarak unutulma hakkının başta bilgi edinme hakkı, ifade özgürlüğü ve basın özgürlüğü olmak üzere diğer temel hak ve özgürlüklerle ilişkisine değinilecek, ardından devletin unutulma hakkı kapsamındaki yükümlülükleri irdelenecektir. Nihayetinde yükseköğretim kurumları öğrencilerinin disiplin cezaları bakımından unutulma hakkından yararlanmaları konusunda Yükseköğretim Kanunu ve ilgili mevzuattaki hukukî boşluğun tespiti, bu haktan yararlanmalarının özellikle insan hakları açısından gerekliliği ve bu gerekliliğin yerine getirilmesinin hukukî dayanakları ile yöntemleri hususları ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Unutulma hakkı, Kişisel verilerin korunması, Google kararı, Sildirme hakkı, Yükseköğretim kurumları öğrencileri

Kaynakça

• Ahi Ş, ‘Kişilere Kişisel Verileri Üzerinde Kontrol Yetkisi Veren Hak’ (2014) 42 (161) Bilişim Dergisi 98-108. google scholar
• Akdeniz Y, ‘Hafızamız Siliniyor İnternet Sansürlerinin Unutulma Hakkı Boyutu’ (İfade Özgürlüğü Derneği 2022). google scholar
• Akgül A, ‘Kişisel Verilerin Korunmasında Yeni Bir Hak: “Unutulma Hakkı” ve AB Adalet Divanı’nın “Google Kararı”’ (2015) (116) Türkiye Barolar Birliği Dergisi 11-38. google scholar
• Akkurt SS, ‘17.06.2015 Tarih, E. 2014/4-56, K. 2015/1679 Sayılı Yargıtay Hukuk Genel Kurulu Kararı ve Mukayeseli Hukuk Çerçevesinde “Unutulma Hakkı”’ (2016) 65 (4) Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 2605-2635. google scholar
• ‘Ankara Üniversitesi Hukuk Müşavirliği Soruşturma Rehberi’ <http://hukukmusavirligi.ankara. edu.tr/wp-content/uploads/sites/115/2016/09/Soru%C5%9Fturma-Rehberi-1.pdf> Erişim Tarihi 19 Eylül 2023. google scholar
• Bernal PA, ‘A Right to Delete?’ (2011) 2 European Journal of Law and Technology <https://ejlt.org/ index.php/ejlt/article/view/75> accessed 7 September 2023. google scholar
• ‘Bilkent Üniversitesi Disiplin Cezalarının Silinmesi Konusunda Senato Kararı’ <https://w3.bilkent. edu.tr/www/disiplin-cezalarinin-silinmesi-konusunda-senatokarari-18-04-2018> Erişim Tarihi 19 Eylül 2023. google scholar
• Boulanger ÖD, ‘Disiplin Cezalarının Özlük Dosyalarından Silinmesi ve Cezalara İlişkin Bilgilerin Üçüncü Kişilere Verilmesi Meselesi’ [2022] Türkiye Adalet Akademisi Dergisi 219-240. google scholar
• Cecile DT, ‘The Right to Be Forgotten and the Informational Autonomy in the Digital Environment’ (Publications Office of the European Union 2013) Scientific analysis or review LB-NA-26434-EN-N <https://publications.jrc.ec.europa.eu/repository/bitstream/JRC86750/jrc86750_cecile_ fv.pdf> accessed 19 September 2023. google scholar
• Çağlayan R, Koca M ve Saka R, Avrupa Birliği Hukuku, İdare Hukuku ve Ceza Hukuku Açısından Kişisel Verilerin İmhası (2. Baskı, Seçkin Yayıncılık 2022). google scholar
• Çelik Y, ‘Özel Hayatın Gizliliğinin Yansıması Olarak Kişisel Verilerin Korunması ve Bu Bağlamda Unutulma Hakkı’ [2017] Türkiye Adalet Akademisi Dergisi 391-410. google scholar
• Çelikel S, Kişisel Verilerin Korunması Hukuku Kapsamında Veri Sorumlusu ve Veri Sorumlusunun Yükümlülükleri (Seçkin Yayıncılık 2022). google scholar
• Çobansoy G, ‘İnsan Hakları Açısından Kişisel Verilerin Korunması Sorunu’ (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Maltepe Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü 2020). google scholar
• Dülger MV, Kişisel Verilerin Korunması Hukuku (3. Baskı, Hukuk Akademisi 2020). google scholar
• Elmalıca H, ‘Bilişim Çağının Ortaya Çıkardığı Temel Bir İnsan Hakkı Olarak Unutulma Hakkı’ (2016) 65 (4) Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 1603-1636. google scholar
• Evlıyaoğlu SA, ‘Dünya Anayasalarında “Gençlik Hakları” ile İlgili Maddeler ve Türkiye’deki Duruma İlişkin Bir Değerlendirme’ (2021) (88) EKEV Akademi Dergisi 479-502. google scholar
• Foucault M, ‘Prison Talk’ in Colin Gordon (ed), Colin Gordon and others (trs), Power/Knowledge Selected Interviews and Other Writings 1972-1977 (Pantheon Books). google scholar
• ‘Gençler ve Anayasa Yeni Anayasa Yapım Sürecinde Toplum Gönüllüleri Vakfı (TOG)’nın Önerileri ve 1982 Anayasası’nın Gençlik Temelinde Gözden Geçirilmesi’ (Toplum Gönüllüleri Vakfı 2012) <https://www.tog.org.tr/wp-content/uploads/2018/12/Genc%CC%A7ler-Anayasada-Nas%C4%B1l-Olmal%C4%B1-TOG-Go%CC%88ru%CC%88s%CC%A7u%CC%88.pdf> Erişim tarihi 19 Eylül 2023. google scholar
• Gülener S, ‘Dijital Hafızadan Silinmeyi İstemek: Temel Bir İnsan Hakkı Olarak “Unutulma Hakkı”’ (2012) (102) Türkiye Barolar Birliği Dergisi 219-240. google scholar
• Karacan O, ‘Unutulma Hakkı ve Cinsel Saldırı Failleri’ (2022) 19 (1) Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 191- 215. google scholar
• Kaya BC, ‘Gelişen Teknolojiler Işığında Unutulma Hakkı’ (2023) 97 (4) İstanbul Barosu Dergisi 198-217. google scholar
• Kaya MB, İnternet Hukuku (2. Baskı, On İki Levha Yayıncılık 2021). google scholar
• ‘Kişisel Verilerin Silinmesi, Yok Edilmesi veya Anonim Hale Getirilmesi Rehberi’ <https://www. kvkk.gov.tr/SharedFolderServer/CMSFiles/bc1cb353-ef85-4e58-bb99-3bba31258508.pdf> google scholar
• Küzecl E, ‘İstatistikî Birimler ve Bilgilerin Geleceğini Belirleme Hakkı’ (2014) 32 (1) İnsan Hakları Yıllığı 53-75. google scholar
• Laçin İ, ‘Unutulma Hakkl’ (2015) I Doç. Dr. Melike Batur Yamaner’in Anlslna Armağan, Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 391-418. google scholar
• Mayer-Schönberger V, Delete: The Virtue of Forgetting in the Digital Age (Princeton University Press 2009). google scholar
• Reding V, ‘The EU Data Protection Reform 2012: Making Europe the Standard Setter for Modern Data Protection Rules in the Digital Age’ (2012) <https://ec.europa.eu/commission/presscorner/ detail/en/SPEECH_12_26> accessed 19 September 2023. google scholar
• Ringelheim J, ‘Processing Data on Racial or Ethnic Origin for Antidiscrimination Policies: How to Reconcile the Promotion of Equality with the Right to Privacy?’ (2007) <https://papers.ssrn. com/abstract=983685> accessed 19 September 2023. google scholar
• Sallhpaşaoğlu Y ve Değlrmencloğlu B, ‘Unutulma Hakkının Bir “İnsan Hakkı”na Dönüşme Yolculuğu’ (2020) 24 (2) Ankara Hacl Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 361- 388. google scholar
• Sözüer E, Unutulma Hakkı - İnsan Hakları Hukuku Perspektifinden Bir İnceleme (On İki Levha Yayıncılık 2017). google scholar
• Şenel L, Anayasalarda İnsan Hak ve Özgürlüklerinin Tanınması Sorunu (On İki Levha Yayıncılık 2020). google scholar
• Tansuğ Ç, ‘İdare Hukuku Perspektifinden Unutulma Hakkı’ (2021) 0 Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 1565-1599. google scholar
• Turgut C, Kişilik Hakkının Bir Görünümü Olarak Unutulma Hakkı (On İki Levha Yayıncılık 2021). google scholar
• ‘Üsküdar Üniversitesi Öğrenci Disiplin Soruşturmalarında Uyulacak Esaslar ve Yazışma Örnekleri’ <https://uskudar.edu.tr/assets/uploads/sayfa/18/file/uu-ogrenci-disiplin-sorusturmalarindauyulacak-esaslar-ve-yazisma-ornekleri.pdf?1> Erişim tarihi 19 Eylül 2023. google scholar
• Vincent D, Mahremiyetin Kısa Tarihi (Çev.Orhan Düz, Fol Kitap 2022). google scholar
• Xanthoulis N, ‘The Right to Oblivion in the Information Age: A Human-Rights Based Approach’ (2013) 10 US-China Law Review 84- 98. google scholar
• Yavuz C, İnternet’teki Arama Sonuçlarından Kişisel Verilerin Kaldırılması Unutulma Hakkı (3. Baskı, Seçkin Yayıncılık 2020). google scholar
• Yücesoy SA, ‘Teknoloji ve İnternetin Gelişimiyle Yaşanan Hukukî Bir Sorun Kişisel Verilerin Dijital Hafızalardan Silinmesi Talebi: Unutulma Hakkı’ (2016) Yeni Türkiye. google scholar
• Ali Kıdık Başvurusu [2017] Anayasa Mahkemesi 2014/5552, 14/12/2017-30270 RG. google scholar
• Benedik v Slovenia [2018] ECtHR 62357/14. google scholar
• CK Başvurusu [2018] Anayasa Mahkemesi 2014/19685, 17/5/2018-30424 RG. google scholar
• Google Spain SL and Google Inc v Agencia Espanola de Proteccion de Datos (AEPD) and Mario Costeja Gonzâlez [2014] ECJ Case C-131/12. google scholar
• Hurbain v Belgium [2023] ECtHR [GC] 57292/16. google scholar
• Kişilerin Ad ve Soyadı ile Arama Motorları Üzerinden Yapılan Aramalarda Çıkan Sonuçların İndeksten Çıkarılmasına Yönelik Talepler [2020] Kişisel Verileri Koruma Kurulu 2020/481. google scholar
• Magyar Helsinki Bizottsâg v Hungary [2016] ECtHR [GC] 18030/11. google scholar
• Malone v the United Kingdom [1984] ECtHR 8691/79. google scholar
• ML and W.w v Germany [2018] ECtHR 60798/10, 65599/10. google scholar
• NBB Başvurusu [2016] Anayasa Mahkemesi 2013/5653, 24/8/2016-29811 RG. google scholar
• Necmiye Çiftçi ve Diğerleri Başvurusu [2014] Anayasa Mahkemesi 2013/1301. google scholar
• Satakunnan Markkinapörssi Oy and Satamedia Oy v Finland [2017] ECtHR [GC] 931/13. google scholar
• The Sunday Times v the United Kingdom (no 1) [1980] ECtHR 57583/10, 1245/11, 4189/11. google scholar
• Youth Initiative for Human Rights v Serbia [2013] ECtHR 48135/06. google scholar
• Kişisel Verilerin Korunması Kanunu Tasarısı 2016 [31853594-101-580-249]. google scholar
• 2019/16150 [2020] Kamu Denetçiliği Kurumu 2020/4060-S.20.6491. google scholar
• 2020/3042 [2020] Kamu Denetçiliği Kurumu 2020/7273-S.20.11515. google scholar
• 2020/13099 [2020] Kamu Denetçiliği Kurumu 2020/77235-S.20.84021. google scholar
• 2022/9421 [2022] Kamu Denetçiliği Kurumu 2022/15246-S.22.23349. google scholar
• [1983] Federal Almanya Anayasa Mahkemesi 65 BVerfGE 1. google scholar
• Yargıtay Hukuk Genel Kurulu, 4-56/1679, 17.06.2015. google scholar