İNSAN KAYNAKLARI UYGULAMALARI, ÖRGÜTSEL VATANDAŞLIK DAVRANIŞI VE FİNANSAL PERFORMANS ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ: BANKACILIK SEKTÖRÜNDE BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2011, Cilt: 22 Sayı: 70, 36 - 62, 10.01.2018

Serdar Bozkurt

Öz

İnsan kaynakları yönetimi (İKY) uygulamaları ve örgütsel vatandaşlık davranışı (ÖVD) arasındaki ilişkinin incelenmesine yönelik bu çalışmada, öncelikle örgütsel vatandaşlık davranışı kavramı ele alınmıştır. Çalışmada daha sonra, ÖVD bağlamında, çeşitli İKY uygulamalarına yer verilmiş ve ardından finansal performans kavramı açıklanmıştır. Son kısımda ise, bankacılık sektöründeki İKY uygulamaları ve ÖVD arasındaki ilişkiler/farklılıklar ile İKY ve ÖVD'nin karşılıklı etkileşiminin finansal performans üzerindeki etkisinin incelendiği araştırmanın sonuçları açıklanmıştır. Araştırmanın kapsamını; Türkiye'de bankacılık sektöründe faaliyet gösteren on dokuz mevduat bankasının çalışanları oluşturmaktadır. Araştırmada geçerli olarak kabul edilen anketlerin sayısı 634'tür. Araştırma verileri, ilgili bankaların insan kaynakları (İK) yöneticilerine yönelik olarak hazırlanan anket formu ile çalışanların örgütsel vatandaşlık davranışının değerlendirilmesini sağlayan ikinci bir anket formu aracılığıyla toplanmıştır. Araştırma verilerinin analizinde; Pearson korelasyon analizi, t-testi, regresyon analizi, hiyerarşik regresyon analizi ve faktör analizi kullanılmıştır. Sonuç olarak mevduat bankalarının İKY uygulamalarının, ÖVD ile ilişkili olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca İK uygulamaları ile ÖVD'nin karşılıklı etkileşiminin, finansal performans göstergelerinden özsermaye karlılığı üzerinde etkili olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

İnsan Kaynakları Uygulamaları, Örgütsel Vatandaşlık Davranışı ve Finansal Performans Göstergeleri

Kaynakça

• AGUıNIS, Herman, Henle, Christine A. ve Ostroff, Cheri, 2009, "Endüstri ve Örgüt Psikolojisinde Ölçüm", Endüstri, İş ve Örgüt Psikolojisi E l Kitabı, ed. Handan Kepir Sinangil, v.d., 1. Cilt, İstanbul, Literatür Yayıncılık., ss.35-61
• ALLEN, Tammy D., Facteau, Jeffrey D. ve Facteau, Carolyn L., 2004, "Structured Interviewing for OCB: Construct Validity, Faking, and the Effects of Question Type," Human Performance, Vol.17, No.1, s. 1-15.
• AYKAÇ, Burhan, 1999, İnsan Kaynakları Yönetimi ve İnsan Kaynaklarının Stratejik Planlaması, Ankara, Nobel Yayın Dağıtım,
• BORMAN, Walter C, 2004, "The Concept of Organizational Citizenship, "American Psychological Society, Vol.13, No.6., ss.238-241
• CARTON, Robert B., Hofer, Charles W., 2006, Measuring Organizational performance: Metrics for Entrepreneurship and Strategic Management Research, Cheltenham, UK, Edward Elgar Publishing.
• ÇABUK, Adem, Lazol, İbrahim, 2009, Mali Tablolar Analizi, Gnş. 8.bs, Bursa, Ekin Kitabevi.
• DONALDSON, Stewart I. , Ensher, Ellen A., Grant-Vallone, Elisa J., 2000, "Longitudinal Examination of Mentoring Relationships on Organizational Commitment and Citizenship Behavior, " Journal of Career Development, Vol. 26, No.4, s.233-249.
• GRAHAM, Jill W., 2000, "Promoting Civic Virtue Organizational Citizenship Behavior: Contemporary Questions Rooted in Classical Quandaries from Political Philosophy," Human Resource Management Review, Vol.10, Iss.1, s.71-72.
• KANDIR, S erkan Yılmaz, Karadeniz, Erdinç, Özmen, Mehmet, Önal, Yıldırım Beyazıt, 2008, "Türk Turizm Sektöründe Büyüme Göstergelerinin Turizm İşletmelerinin Finansal Performansına Etkisinin İncelenmesi," Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt. 10, Sayı:l, ss.211-237.
• KATRİNLİ, Alev Ergenç, Gulem Atabay ve Gonca Günay, "Congruence of Family and Organizational Values in Relation to Organizational Citizenship Behaviour, " Journal of Human Values, Vol.12, No.l , 2006, ss.81-89.
• KELLY, Robert ve Caplan, Janet, 1993, "How Bell Labs Creates Star Performers, " Harvard Business Review, ss.128-139.
• KOYS, Daniel J., 2001, "The Effects of Employee Satisfaction Organizational Citizenship Behavior, and Turnover on Organizational Effectiveness: A Unit-Level, Longitudinal Study, " Personnel Psychology, Vol.54,ss. 101-114.
• LATHAM , Gary P. ve Skarlacki, Daniel P. 1995, "Criterion-related validity of the situational and patterned behavior description interviews with organizational citizenship behavior," Human Performance, Vol.8, No.2, ss.67-80.
• MURPHY, Kevin R. ve Ann Harris Shiarella, "Implications of the multidimensional nature of job performance for the validity of selection tests: multivariate frameworks for studying test validity," Personnel Psychology, Vol.50, Iss.4, 1997, s.846.
• ORGAN, Dennis W., Philip M . Podsakoff, Scott B. MacKenzie, 2006, Organizational Citizenship Behavior: Its Nature, Antecedents and Consequences, California, Sage Pub.
• ORHUNBİLGE, Neyran, 1997, Örnekleme Yöntemleri ve Hipotez Testleri, İstanbul, İ.Ü, İşletme Fakültesi Yayınları, Yayın No:270,
• ÖZÇELİK, Ayşe Oya. "Eğitim ve Geliştirme," Cavide Uyargil v.d., İnsan Kaynakları Yönetimi içinde 3.bs. İstanbul, Beta Yayınları, 2008,ss. 187-242.
• PALLANT, Julie, 2005, SPSS Survival Manual: A step by step guide to data analysis using SPSS for Windows (Version 12), 2 n d ed., Crows Nest-Australia, Allen & Unwin Publishing.
• SEKARAN, Uma, 2003, Research Methods For Business: A Skill Building Approach, 4th ed., NJ, John Wiley & Sons Inc.,
• SEZGİN, Ferudun, 2005, "Örgütsel Vatandaşlık Davranışları: Kavramsal Bir Çözümleme ve Okul Açısından Bazı Çıkarımlar, " Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt 25, Sayı 1, ss. 317-339.
• SUNGUR, Onur, 2005, "Korelasyon Analizi," SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri, ed. Kalaycı, Şeref, Ankara, Asil Yayın Dağıtım, ss. 115-127
• ŞİMŞEK, M.Şerif, Akgemci, Tahir, Çelik, Adnan, 2005.Davranış Bilimlerine Giriş ve Örgütlerde Davranış, Konya, Adım Matbaacılık,
• TEPPER, Bennett J., Taylor, Edward C, 2003, "Relationships among Supervisors ' and Subordinates ' Procedural Justice Perceptions and Organizational Citizenship Behaviors, " Academy of Managment Journal, Vol.46, No.1, s.97-105.
• UYARGİL, Cavide, 2008, İşletmelerde Performans Yönetim Sistemi, 2.bs. İstanbul Arıkan Yayıncılık.
• UYARGİL, Cavide, v.d., 2008, "Performans Değerlendirme," Cavide Uyargil v.d., İnsan Kaynakları Yönetimi içinde 3.bs. İstanbul, Beta Yayınları, ss.243-303
• VENKATRAMA N N. , Ramanujam, Vasudevan, 1986, "Measurement of Business Performance in Strategy Research: A Comparison of Approaches, " Academy of Management Review, Vol.11, No.4, ss.801-814
• YORGES, Stefani L., 1999, "The Impact of Group Formation and Perceptions of Fairness on Organizational Citizenship Behaviors, " Journal of Applied Social Psychology, Vol. 29, No.7, ss. 1444-1471
• WERNER, Jon M.,2000, "Implications of OCB and Contextual Performance for Human Resource Management, "Human Resource Management Review, Vol. 10, Iss.l, ss.3-24
• WRIGHT, Patrick M. , Gardner, Timothy M , Moynihan,Lisa M. , 2003, "The Impact ofHR Practices on The Performance of Business Units, " Human Resource Management Journal, Vol.13, No 3, ss.21-36.
• WRIGHT, Patrick M. , Gardner,, Timothy M. , Moynihan, Lisa M . Allen, Mathew R, 2005, "The Relationship Between HR Practices and Firm Performance: Examining Causal Order, " Personnel Psychology, Vol.58, Iss.2, ss.409-446.
• Financial Performance, (Çevrimiçi) hrtp://www.businessdictionarv.com/deíinition/financial-performance.html , 05.02.2010.
• Türkiye Bankalar Birliği (TBB) Banka ve Sektör Bilgileri, (Çevrimiçi) http://www.tbb.org.tr/tr/Banka ve Sektor Bilgileri/banka listesi.asp?tarih=15/09/2009 15.09.2009
• Türkiye Bankalar Birliği TBB Banka ve Sektör Bilgileri (TBB), (Çevrimiçi) http://www.tbb.org.tr/tr/Banka ve Sektor Bilgileri/igb.aspx, Erişim tarihi: 30.09.2009