Antropolojide sınıf ve toplumsal cinsiyet gerilim hattında Marksist ve feminist yaklaşımlar

Yıl 2012, Cilt: 1 Sayı: 2, 108 - 120, 14.05.2013

Pervin Yanıkkaya Aydemir

Öz

1960'lı yılların ikinci yarısından itibaren sosyal bilimlerde yaşanan siyasi, kuramsal ve pratik kriz sonrasında kapitalizm öncesi toplumların oluşumuna odaklanan Marksizm ile toplumsal cinsiyet ve kadının ikincilliğine odaklanan Feminizm'in aradığı yanıtlar antropolojik yaklaşımların çalışma alanına uygun düşmüştür. Zengin bir araştırma ve çalışma çeşitliliğine sahip olan bu iki kuramın antropolojik izdüşümlerini inceleyen bu yazıda her iki kuramın öncelikle antropolojiden beklentileri, daha sonra her ikisinin toplumsal cinsiyet ve sınıf ekseninde antropolojiye yaklaşımları ele alınacaktır. Her iki kuram da üretken ve birbirini tamamlayan, hatta birbirine olumlu katkılarda bulunan bir gerilim hattından beslenen eleştirel yaklaşımları benimsemektedir. Her ikisi de politik bir duruş sergileyen bu akımların, Marksizmler'in temel kuramını sadece kapitalist topluma sınırlanmaktan kurtarma arzusu, Feminizmler'in ise farklılıkları odak noktasına yerleştirerek her geçen gün daha çok toplumsal yaşamın cinsiyete dayalı çözümsüzlüklerine bir yanıt arayışı içinde olması antropolojinin hem kuramsal hem de siyasal açıdan zenginleşmesine önemli katkı sağlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Marksist antropoloji, feminist antropoloji, sınıf, toplumsal cinsiyet

Kaynakça

• Ardener E. (2006) Belief and the problem of ‘women’ revisited. Lewin E (ed.): Feminist Anthropology: A Reader. Malden: Blackwell Publishing, 47-65. İlk olarak Perceiving Women. London: Malaby Press, 1975’te yayınlanmıştır.
• Atkinson JM. (1982) Anthropology. Sign 8(2):236-258.
• Barnard A. (2004) History and Theory in Anthropology. Cambridge: Cambridge University Press.
• Barnard A, Spencer J. (ed.) (2002) Encylopedia of Social and Cultural Anthropology. London, New York: Routledge.
• Birkalan H. (2009) Türkiye’de feminizmi ve antropolojiyi yeniden düşünmek: feminist antropoloji üzerine eleştirel bir deneme. Cogito (58):286-336.
• Bloch M. (2001) Marksizm ve Antropoloji: Bir İlişkinin Tarihi. Ankara: Ütopya Yayınevi.
• Blum LM. (1993) Mothers, babies and breastfeeding in late capitalist America: the shifting context of feminist theory. Feminist Studies 19(2):290-311.
• Collier JF, Yanagisako SJ. (1989) Theory in anthropology since feminist practice. Critique of Anthropology 9(2):27-37.
• Eriksen TH, Nielsen FS. (2010) Antropoloji Tarihi. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Firestone S. (1970) The Dialectic of Sex: The Case for Feminist Revolution. New York: Bantam Books.
• Ginsburg F, Rayna R. (1991) The politics of reproduction. Annual Review of Anthropology 20:311-343.
• Hartman H. (2006) Marksizm’le Feminizm’in Mutsuz Evliliği. İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Jackson S. (1988) Feminist social theory. Jackson S, Jones J (ed): Contemporary Feminist Theories Edinburgh: Edinburgh University Press, 12-34.
• McGee J, Richard LW. (2012) Anthropological Theory: An Introductory History (Fifth Edition). New York: McGraw-Hill.
• Moore HL. (1988) Feminism and Anthropology. Minneapolis: University of Minnesota Press.
• Ortner S. (1974) Is female to male as nature is to culture. Rosaldo MZ, Lamphere L (ed): Women, Culture and Society. Stanford: Stanford University Press, 67-87. İlk olarak Feminist Studies 1(2):5- 32, 1972’de yayınlanmıştır
• Özbudun S, Şafak B, Altuntek, NS. (2006) Antropoloji: Kuramlar/Kuramcılar (Genişletilmiş Baskı). Ankara: Dipnot Yayınları.
• Pels P, Nencel L. (1991) Introduction: critique and the deconstruction of anthropological authority. Nencel L, Pels P (ed). Constructing Knowledge: Authority and Critique in Social Science. London:Sage, 2-21.
• Reed E. (1957) Anthropology today: the flight from materialism and evolutionism. International Socialist Review 18(2):54-60.
• Reiter RR. (1975) Introduction. Towards an Anthropology of Women, 11-20. New York: Monthly Review Press.
• Rosaldo MZ. (1974) Woman, culture and society: a theoretical overview. Rosaldo MZ, Lamphere L (ed): Women, Culture and Society. Stanford: Stanford University Press, 17-42.
• Rubin G. (1975) The traffic in women: notes on the ‘political economy’ of sex. Toward an Anthropology of Women. New York: Monthly Review Press.
• Sacks K. (1975) Engels revisited: women, the organization of production and private property. Reiter RR (ed). Toward an Anthropology of Women. New York: Monthly Review Press, 211-234.
• Scott WJ. (1986) Gender: a useful category of historical analysis. The American Historical Review. 91(5):1053-1075.
• Scolum S. (1975) Woman the gatherer: male bias in anthropology. Reiter RR (ed). Toward an Anthropology of Women. New York: Monthly Review Press, 36-50. İlk olarak Jacobs S-E (ed) Women in Perspective: A Guide for Cross-Cultural Studies. Urbana: University of Illinois Press, 1971’de yayınlanmıştır.