Psychological and Economic Aspects of BIST Tourism Index with Hotel- Restaurant Credits: Turkey Example

Yıl 2022, , 187 - 204, 27.01.2022

Filiz Yetiz , Aynur Süsay , Ayşe Ergin Ünal

https://doi.org/10.26650/JEPR926459

Öz

In gross domestic product the share of the tourism sector, which is among the sub-service sectors in Turkey in general and the services sector in particular, is increasing gradually. From the perspective of the world service trade, the contribution of the sector, which weighs almost 30%, to the country’s economies is undeniable. Considering its importance in the economy, banks provide affordable prices, maturity, and limit options for developing the tourism sector and various businesses, including investment loans. Banks also create new loan support packages for the needs of the sector. The banking system continuously supports sectors with multiple credit products to maintain activities in the tourism sector, establish new tourism enterprises, renew the enterprises, and support renovation activities. In this context, the study aims to determine the causality relationship among various psychological and economic sizes affecting the tourism sector in Turkey. Monthly data for the period 2011:01–2021:02 and the Toda Yamamoto Causality test were used in the study. Moreover, six different variables were preferred in the investigation of the total tourism loans financed by the banking system and the psychological and economic effects of the BIST tourism index. Among the variables, Industrial Production Index, BIST Tourism Index, Hotels and Restaurants (Tourism) Total Cash Loans, and consumer price index indicators (Restaurants and Hotels) represent economic reflections in the sector. The service sector confidence index and Turkey geopolitical risk index represent psychological effects. According to the causality test, a one-way causality relationship was obtained from the service sector confidence index to growth and consumer price index indicators and from the BIST Tourism Index to the service sector confidence index. Other findings include a one-way causality relationship from Hotels and Restaurants (Tourism) Total Cash Loans to CPI.

Anahtar Kelimeler

Services confidence index, Turkey geopolitical risk index, Hotels and restaurants, Total cash loans, CPI, BIST tourism index

Otel-Restoran Kredileri ile BIST Turizm Endeksinin Psikolojik ve Ekonomik Yansımaları: Türkiye Örneği

Öz

Türkiye’ de genel itibari ile hizmetler sektörü özelde ise alt hizmet sektörleri arasında yer alan turizm sektörünün Gayrisafi yurtiçi hasıladaki payı gittikçe artmaktadır. Dünya hizmet ticareti perspektifinden bakıldığında ise neredeyse yüzde 30 dolaylarında ağırlığı olan sektörün ülke ekonomilerine katkısı yadsınamaz boyuttadır. Ekonomideki öneminden dolayı bankalar turizm sektörünün gelişmesine yönelik uygun fiyat, vade ve limit seçenekleri ile çeşitli işletme ve yatırım kredileri sağlamakta sektörün ihtiyacına yönelik yeni kredi destek paketleri oluşturmaktadır. Bankacılık sistemi turizm sektöründe faaliyetlerin sürdürülmesi, yeni turizm işletmelerin kurulması, işletmelerin yenilemesi, tadilat faaliyetlerinin desteklenmesi amacıyla sektöre çeşitli kredi ürünleriyle sürekli destek olmaktadır. Bu bağlamda çalışmanın amacı Türkiye’ de turizm sektörünü etkileyen psikolojik ve ekonomik çeşitli büyüklükler arasındaki nedensellik ilişkisini tespit etmek olup çalışmada 2011:01-2021:02 dönemi aylık verileri ve Toda Yamamoto Nedensellik testi kullanılmıştır. Çalışmada bankacılık sisteminin finanse ettiği toplam turizm kredileri ile BIST turizm endeksinin psikolojik ve ekonomik etkilerinin araştırılmasında 6 farklı değişken tercih edilmiştir. Değişkenler arasında yer alan Sanayi Üretim Endeksi, BIST Turizm Endeksi, Otel ve Restoranlar (Turizm) Toplam Nakdi Kredileri, TÜFE Göstergeleri (Lokanta ve Oteller) sektördeki ekonomik yansımaları temsil ederken Hizmet Sektörü Güven Endeksi ve Türkiye Jeopolitik Risk Endeksi psikolojik etkileri temsil etmektedir. Yapılan nedensellik testi sonucuna göre Hizmet Sektörü Güven Endeksinden büyümeye ve TÜFE göstergelerine, BIST Turizm Endeksinden Hizmet Sektörü Güven Endeksi’ne doğru tek yönlü nedensellik ilişkisi elde edilmiştir. Otel ve Restoranlar (Turizm) Toplam Nakdi Kredilerinden TÜFE’ye doğru tek yönlü nedensellik ilişkisi ise diğer bulgular arasındadır.

Anahtar Kelimeler

Hizmet sektörü güven endeksi, Türkiye jeopolitik risk endeksi, Otel ve restoranlar, Toplam nakdi kredileri, TÜFE, BIST turizm endeksi

Kaynakça

• A&T Bank (2020), Turizm Sektörü Ekonomik Araştırmalar Departmanı, https:// www.atbank.com.tr/documents/ TURIZM%20SEKTOR%20RAPORU%20%20MAYIS%202020.PDF (Erişim Tarihi:18.04.2021). google scholar
• Aharon, D. Y. (2020). Sentiment, confidence and uncertainty: The case of tourism and leisure stocks. Cornell Hospitality Quarterly, 1938965520978170. google scholar
• Arabacı, H. (2018). Turizm Sektörünün Ekonomik Büyümeye Etkisi Üzerine Teorik Bir İnceleme. Balkan ve Yakın Doğu Sosyal Bilimler Dergisi, 4(3), 104-109. google scholar
• Arslantürk, Y. & Atan, S. (2012). Dynamic Relation between economic growth, foreign exchange and tourism incomes: An econometric perspective on Turkey, Journal of Business, Economics and Finance, 1(1), 30-37. google scholar
• Ayaydın, H., Baltacı, N., Pala, F., & Barut, A. (2019). Türkiye’de turizm, finansal gelişme ve ekonomik büyüme arasındaki ilişki. Global Journal Of Economics And Business Studies, 8(15), 69-84. google scholar
• Bahar, O. (2006). Turizm sektörünün Türkiye’nin ekonomik büyüme üzerindeki etkisi: VAR analizi yaklaşımı, yönetim ve ekonomi, Celal Bayar Üniversitesi, İ.İ.B.F. Dergisi, Manisa, 2(13), 137-138 google scholar
• Bahar, O., & Bozkurt, K. (2010). Gelişmekte olan ülkelerde turizm-ekonomik büyüme ilişkisi: dinamik panel veri analizi. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 21(2), 255-265. google scholar
• Balıkçıoğlu, E., & Oktay, K. (2015). Türkiye’de turizm gelirleri ve ekonomik büyüme ilişkisinin kamu politikaları doğrultusunda değerlendirilmesi. Sosyoekonomi, 23(25), 113-126. google scholar
• BDDK(2021). Aylık Bankacılık Sektör Verileri, Sektörel Kredi Dağılımı https://www.bddk.org.tr/BultenAylik (Erişim Tarihi: 18.04.2021). google scholar
• Brida, J.G., Carrera, E. & Risso, W.A. (2008). A long-run equilibrium demand function: The Mexican tourism, TOURISMOS: an International Multidisciplinary Journal of Tourism, Volume 3, Number 1, ss. 66-82. google scholar
• Bozgeyik, Y., & Yoloğlu, Y. (2015). Türkiye’de turizm gelirleri ile GSYH arasındaki ilişki: 2002-2014 dönemi. Journal of International Social Research, 8(40). google scholar
• Caldara, D., & Iacoviello, M. (2018). Measuring Geopolitical Risk. International Finance Discussion Papers, No:1222. google scholar
• Chen, C. & Chiou-Wei, S.Z. (2009). Tourism expansion, tourism uncertainty and economic growth: New evidence from Taiwan and Korea, Tourism Management, 30, ss.812-818. google scholar
• Croce, V. (2016). Can tourism confidence index improve tourism demand forecasts?. Journal of Tourism Futures, 2(1), pp. 6-21. google scholar
• Çımat, A. & Bahar, O. (2003), Turizm sektörünün Türkiye ekonomisi içindeki yeri ve önemi üzerine bir değerlendirme, Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi (6), 1-18. google scholar
• Çınar, M., Yetkin, F., & Bektaş, S. (2019). Elektrik tüketiminin sürdürülebilir kalkınmaya etkisi: Türkiye üzerine ampirik ve davranışsal bir inceleme, Uluslararası İşletme Ekonomi ve Politika Dergisi, 3(2), 345-366. google scholar
• Çoban, O. & Özcan, C. (2013). Türkiye’de turizm gelirleri-ekonomik büyüme ilişkisi: Nedensellik analizi (19632010). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 8(1): 243-261. google scholar
• De Vita, G., & Kyaw, K. S. (2016). Tourism development and growth, çevrimiçi, https://repository.cardiffmet. ac.uk/handle/10369/9494, erişim tarihi: 20.02.2021. google scholar
• Deloitte (2020). Türkiye’de turizm ve konaklama sektörü / COVID-19, https:// www2.deloitte.com/tr/tr/pages/ consumer-business/articles/turkiye-de-turizm-ve-konaklama- sektoru-covid-19.html (Erişim Tarihi:18.04.2021). google scholar
• Dickey, D.A. & Fuller, W.A. (1979). Distributions of the estimators for autoregressive time series with a unit root. Journal of the American Statistical Association, 74(366), pp.427-431. google scholar
• Dickey, D.A. & Fuller, W.A. (1981). Likelihood ration statistics for autoregressive time series with a unit root. Econometrica, 49(4), 1057-1072. google scholar
• Eyüboğlu, S., & Eyüboğlu, K. (2018). Hizmet Güven Endeksi İle Hizmet Sektör Alt Endeksleri Arasındaki İlişkisinin Test Edilmesi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(2), 271-282. google scholar
• Fareed, Z., Meo, M. S., Zulfiqar, B., Shahzad, F., & Wang, N. (2018). Nexus of tourism, terrorism, and economic growth in Thailand: new evidence from asymmetric ARDL cointegration approach. Asia Pacific Journal of Tourism Research, 23(12), 1129-1141. google scholar
• Fayed, H. & Fletcher, J. (2002). Globalization of Economic Activity: Issues for Tourism, Tourism Economics, 8 (2), 207-230. google scholar
• Gholipour, H. F., Nunkoo, R., Foroughi, B., & Daronkola, H. K. (2021). Economic policy uncertainty, consumer confidence in major economies and outbound tourism to African countries. Tourism Economics, 1354816620985382. google scholar
• Granger, C.W.J. (1969). Investigating causal relations by econometric models and crossspectral methods, Econometrica, 37(3), 424-438. google scholar
• Gündüz, L. & Abdulnasser H. (2005). Is the tourism-led growth hypothesis valid for Turkey, Applied Economics Letters, 12(8), 499-504. google scholar
• İçöz, O. & Kozak, M. (1998). Turizm Ekonomisi, 1. Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara. google scholar
• İskenderoğlu, Ö. & Akdağ, S. (2017). Finansal hizmetler güven endeksinin geçerliliğinin incelenmesi: Türkiye örneği, Uluslararası Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 3(4): 625-633. google scholar
• Kandemir, T., Arifoğlu, A., & Canbaz, M. F. (2018). Sektörel krediler ve ekonomik büyüme arasındaki nedensellik ilişkisi: Türkiye katılım bankaları örneği. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(2), 19-30. google scholar
• Kandır, Y. S., E. Karadeniz, M. Özmen, & Y. B. Önal. (2008). Türk turizm sektöründe büyüme göstergelerinin turizm işletmelerinin finansal performansına etkisinin incelenmesi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(10), 211-237. google scholar
• Karadeniz, E. 2012. İstanbul Menkul Kıymetler Borsasında işlem gören turizm şirketlerinin işletme, finansal ve toplam risk düzeylerinin kaldıraç analiziyle değerlendirilmesi, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 1(17), 309-324. google scholar
• KGF (2021), Turizm Destek Paketi, https:// www.kgf.com.tr/ index.php/tr/urunlerimiz/hazine-destekli-kefaletler/ turizm-destek-paketi. (Erişim Tarihi:18.04.2021). google scholar
• Kwiatkowski, D., Phillips, P.C. B., Schmidt, P. & Shin, Y. (1992). Testing the null hypothesis of stationarity against the alternative of a unit root: How sure are we that the economic time series have a unit root? Journal of Econometrics, 54, 159-178. google scholar
• Ohlan, R. (2017). The relationship between tourism, financial development and economic growth in India. Future Business Journal, 3(1), 9-22. google scholar
• Pata, U. K. (2020). Turizm, finansal gelişme, ticari açıklık ve sermaye stokunun ekonomik büyüme üzerindeki etkileri: Türkiye örneği. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 29(4): 151-167. google scholar
• Samimi, A., Sadeghi, S.& Sadeghi, S. (2011). Tourism and economic growth in developing countries: P-VAR approach. Middle-East Journal of Scientific Research, 10(1): 28-32. google scholar
• Theobald, W. F. (2001). Global Tourism, Oxford: Butterworth&Heinemann, Second Edition. google scholar
• Toda, H. Y.,Yamamoto, T. (1995). Statistical inference in vector autoregressions with possbly integrated process. Journal of Econometrics, 66, pp 225-250. google scholar
• Turgut, K. (2019). Banka Kredi Hacmi ile İktisadi Büyüme Arasındaki İlişki: Türkiye Örneği, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Ankara. google scholar
• TÜRSAB (2021), Turizm Rapor ve İstatistikleri, Turizm Gelirleri, https: // www.t ursab.org.tr/ turizm-geliri / turizm-gelirleri (Erişim Tarihi: 18.04.2021). google scholar
• Uğurlu, S. (2020), Türkiye’de Bankacılık Sektörü Kredilerinin Dış Ticaret Üzerindeki Etkisi, Uluslararası Ticaret ve Finans, Ekin, Ankara .113-128. google scholar
• Ünlüönen, K. & Şahin, S. Z. (2011). Turizmde İstihdam, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi 10(37), 1-25. google scholar
• Yılmaz, H. (2007). Turizm sektörü kobilerinin finansman sorunlarının diğer sektörlerle karşılaştırmalı analizi: Bodrum örneği. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (33), 162-170. google scholar