D-8 Ülkeleri Arasında Parasal Birlik Mümkün Mü? Optimum Para Sahası Çerçevesinde İncelenmesi

Yıl 2022, Cilt: 9 Sayı: 1, 75 - 101, 27.01.2022

Mervan Selçuk Şakir Görmüş

https://doi.org/10.26650/JEPR1002262

Öz

Parasal birlik, döviz kurlarında birliğin sağlanmasını, sermaye hareketlerinde tüm kısıtlamaların kaldırılmasını, üye ülkeler arasında konvertibilitenin gerçekleştirilmesini ifade etmektedir. Parasal birlik kavramı uzun zamandan beri tartışılsa da Avrupa Para Birliği’nin kurulması bu kavrama olan ilginin artmasına neden olmuştur. Avrupa ülkelerinin yaşadığı tecrübe ve üye ülkelerin bu konudaki bilgi birikiminin İslam ülkelerine aktarılması İslam ülkelerinin ekonomik istikrarı ve gelişimi açısından önemlidir. Çalışmamızda Gelişen Sekiz Ülke olarak ifade edilen D-8 ülkelerinin optimum para sahası olup olmadığını yani bir parasal birlik potansiyeli taşıyıp taşımadığı test edilmiştir. Bunun için 2000 ile 2020 yılları arasındaki çeyreklik döviz kuru, enflasyon, faiz ve dış ticaret verileri kullanılarak D-8 ülkelerinin yaşadığı şokların birbirine benzeyip benzemediği Vektör Hata Düzeltme modeli (VECM), Etki- Tepki Fonksiyonu ve Varyans Ayrıştırma analizi vasıtasıyla incelenmiştir. Ülkelerin kendi aralarında başarılı ve sürdürülebilir bir parasal birlik kurmaları için ekonomik göstergelerinin birbirleriyle yakınlaşması veya benzerlik göstermesi gerekmektedir. VECM, Etki-Tepki Fonksiyonu ve Varyans Ayrıştırma analizi sonuçları beraber incelediğimizde; D-8 ülkelerinin tamamının optimum para sahası açısından uygun olmadığı fakat D-8 içerisinde bir alt grup olarak düşünülebilecek Türkiye, Nijerya, Mısır ve Malezya’nın diğer D-8 ülkelerine oranla, ilgili değişkenlerinde meydana gelen şokların benzer olduğu tespit edilmiştir. Bu ülkeler her ne kadar coğrafi olarak birbirine yakın olmasa da tesis edilecek parasal birlikte şokların simetrik olma kriteri açısından optimum para sahasının gerekliliklerini yerine getirebilecektir.

Anahtar Kelimeler

İslam Ülkeleri, Para Birliği, D-8, Avrupa Para Birliği, Optimum Para Sahası

Is a Monetary Union Feasible for D-8 Countries? An Examination in The Framework of The Optimum Currency Area

Öz

A monetary union means ensuring unity in exchange rates, eliminating all restrictions on capital movements, and realizing convertibility among member countries. Although this concept is not new, the establishment of the European Monetary Union has led to renewed interests. Applying the European member countries’ experience and knowledge on this subject is crucial for the economic stability and development of Islamic countries. Using the quarterly data of the exchange rate, inflation, interest rate, and trade during 2000–2020, our study tests whether the D-8 is an optimum currency area. Based on the results of the vector error correction model, the impulse response function, and the variance decomposition, it has been determined that the D-8 as a whole is not an optimum currency area. However, Turkey, Nigeria, Egypt, and Malaysia, considered as a subgroup within the D-8, experience relatively similar shocks to their exchange rates, inflation, interest rates, and trade, as compared with the rest of the D-8. Although these countries are geographically fragmented and distant, their theoretical monetary union would be an optimum currency area in terms of the symmetry of their shocks.

Anahtar Kelimeler

Islamic Countries, Common Currency, D-8, The European Monetary Union, Optimum Currency Area

Kaynakça

• Arif, A. & Shabbir, M. S. (2019). Common currency for Islamic countries: is it viable? Transnational Corporations Review, 11(3), 222-234. doi:10.1080/19186444.2019.1657330 google scholar
• Basher, S. (2015). Regional initiative in the Gulf Arab States: the search for a common currency. International Journal of Islamic and Middle Eastern Finance and Management, 8(2), 185-202. doi:10.1108/ IMEFM-04-2014-0037 google scholar
• Benbouziane, M. & Benamar, A. (2010). Could GCC countries achieve an Optimal Currency Area? Middle East Development Journal, 2(2), 203-227. doi:10.1142/S179381201000023X google scholar
• Bordo, M. & Jonung, L. (2003). The future of EMU: what does the history of monetary unions tell us? F. Capie ve G. E. Wood (Ed.), Monetary Unions Theory, History, Public Choice içinde (ss. 42-69). Cambridge, MA. doi:10.3386/w7365 google scholar
• Çelik, S. (2018). İslam Birliğine açılan kapı: D-8. Journal of International Social Research, 11(58), 271-285. doi:10.17719/jisr.2018.2539 google scholar
• Cham, T. (2020). Is the GCC an optimum currency area (OCA)? Empirical answers from co-movements. International Journal of Islamic and Middle Eastern Finance and Management, 13(5), 873-890. doi:10.1108/ IMEFM-06-2018-0198 google scholar
• Couharde, C., Coulibaly, I., Guerreiro, D. & Mignon, V. (2013). Revisiting the theory of optimum currency areas: Is the CFA franc zone sustainable? Journal of Macroeconomics, 38, 428-441. doi:10.1016/j.jmacro.2013.07.011 google scholar
• De Grauwe, P. (2017). Parasal Birlik Ekonomisi. (U. Utkulu ve G. Güreşçi, Ed.). İstanbul: Nobel Yayınları. google scholar
• Evlimoğlu, U. (2005). Avrupa’da parasal bütünleşme, sonrasındaki ekonomik gelişmeler ve Türkiye. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın. google scholar
• Fleming, J. M. (1971). On exchange rate unification. The Economic Journal, 71(323), 467-488. google scholar
• Granger, C. W. J. (1988). Some recent development in a concept of causality. Journal of Econometrics, 39(1-2), 199-211. doi:10.1016/0304-4076(88)90045-0 google scholar
• Hafner, K. A. & Kampe, L. (2018). Monetary union in Latin America: an assessment in the context of optimum currency area. Applied Economics, 50(52), 5672-5697. doi:10.1080/00036846.2018.1489116 google scholar
• Harvey, S. K. ve Cushing, M. J. (2015). Is West African Monetary Zone (WAMZ) a common currency area? Review of Development Finance, 5(1), 53-63. doi:10.1016/j.rdf.2015.05.001 google scholar
• IMF. (2021). The International Financial Statistics. Erişim adresi https://data.imf.org google scholar
• Ingram, J. C. (1962). Regional payments mechanisms: The case of Puerto Rico. Chapel Hill, NC: University of North Carolina Press. google scholar
• Kava, T. H. (2005). ERM II’de gelecek var mı? türkiye açısından olası senaryolar ve politika önerileri nelerdir?. (Yayımlanmamış uzmanlık tezi). Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, Ankara. google scholar
• Kazerooni, A. & Razzaghi, S. (2014). Assessing the Feasibility of Common Currency Area among D-8 Group Members: Structural VAR Model Approach. The International Journal of Applied Economics and Finance, 8(1), 17-28. doi:10.3923/ijaef.2014.17.28 google scholar
• Kenen, P. B. (1969). The Theory of Optimum Currency Areas: An eclectic view (Monetary p., ss. 41-60). University of Chicago Press. google scholar
• Lee, G. H. Y. & Azali, M. (2010). The endogeneity of the Optimum Currency Area criteria in East Asia. Economic Modelling, 27(1), 165-170. doi:10.1016/j.econmod.2009.08.004 google scholar
• Lee, G. H. Y. ve Azali, M. (2012). Is East Asia an optimum currency area? Economic Modelling, 29(2), 87-95. doi:10.1016/j.econmod.2011.05.006 google scholar
• McKinnon, R. I. (1963). Optimum Currency Areas. The American Economic Review, 53(4), 717-725. google scholar
• Meera, A. K. M. (2002). Islamic Gold Dinar. Malezya: Pelanduk Publication. google scholar
• Mishra, R. K. ve Sharma, C. (2010). Real exchange rate behavior and optimum currency area in East Asia: Evidence from Generalized Purchasing Power Parity. International Review of Financial Analysis, 19(3), 205-213. doi:10.1016/j.irfa.2010.02.003 google scholar
• Mundell, R. A. (1961). A theory of Optimum Currency Areas. The American Economic Review, 51(4), 657-665. google scholar
• Nguyen, T. (2010). An analysis of East Asian currency area: Bayesian dynamic factor model approach. International Review of AppliedEconomics, 24(1), 103-117. doi:10.1080/02692170903007631 google scholar
• Numa, M. (2011). The feasibility of a monetary union in MERCOSUR. The Michigan Journal of Business, 4(2), 11-59. google scholar
• Rafiq, M. S. (2011). The optimality of a gulf currency union: Commonalities and idiosyncrasies. Economic Modelling, 28(1-2), 728-740. doi:10.1016/j.econmod.2010.05.007 google scholar
• Samsar, A. (2003). Optimal para alanı teorisi çerçevesinde Türkiye analizi. (Yayımlanmamış uzmanlık tezi). Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, Ankara. google scholar
• Şimşek, H. (2005). Optimum para sahası teoremi altında Türkiye’nin Avrupa Para Birliğine uyumu. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1(1), 53-66. google scholar
• Tavlas, G. S. (2009). Optimum-Currency-Area paradoxes. Review of International Economics, 17(3), 536-551. doi:10.1111/j.1467-9396.2009.00832.x google scholar
• The International Monetary Fund. (2020). IMF Direction of Trade Statistics (DOTS). IMF Data. Erişim adresi https://data.imf.org/ google scholar
• Tuğrul, T. (2019). Millî Görüş mefkûresinde İslâm Birliği ve D-8 -teori ve pratik-. Din ve Bilim Dergisi, 2(2), 2349. google scholar
• Varan, B. (2010). Avrupa Para Birliği, Euro ve Türkiye ekonomisine etkileri. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. google scholar
• Yılmaz, D. (2014). Para birliği ve finansal kriz yönetimi: AB açısından bir analiz. (Yayımlanmamış doktora tezi). Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa. google scholar
• Yücememiş, B. T. (2004). Parasal birlik, Avrupa Merkez Bankası ve Türkiye’ye yansımaları. İstanbul: Derin Yayınları. google scholar