AÇIK İŞLETME MADEN OCAKLARININDAKİ BİTKİSEL İYİLEŞTİRME ÇALIŞMALARININ PEYZAJ MİMARLIĞI ÖĞRENCİLERİNE GÖRE TERCİHLERİ

Yıl 2015, Cilt: 5 Sayı: 12, - , 01.09.2015

Buket Özdemir Işık , Sara Demir

Öz

Dünyada madencilik sektörü ekonomik açıdan önemli ölçüde devlet bütçesine katkı sağlamakta fakat plansizca ve kontrolsuzce yapilan madencilik faaliyetleri doğanın ekolojik ve görsel değerlerinin tahribinin artmasina neden olmaktadir. Özellikle açık işletme madencilik faaliyetleri doğal dengeyi ve arazi yapısını bozucu, çevreyi değiştirici ve canlı yaşamını olumsuz etkileyici bir özelliğe sahiptir. Yapılan bu faaliyetler sonrası bozulan alanların iyileştirilmesinde ana hedef, geri kazanımda ekolojik değeri ve peyzaj onarımını en üst seviyede tutmaya çalışmaktır. Bu alanların geri kazanımları, onarımları ya da farklı amaçlar için kullanımları, doğal ve sürdürülebilir bir çevrenin yeniden oluşmasına olanak sağlayacaktır.

Bu amaç doğrultusunda, Türkiye'de ve Dünya'da çevre onarımı uygulanmış olan açık işletme maden ocaklarından örnekler alınarak görsel değerlendirme yapılmıştır. Değerlendirme peyzaj öğrencilerine 4 farklı sınıf seviyesinde uygulanmış ve aldıkları mesleki eğitim deneyimine bağlı olarak görsel değerlendirme açısından maden ocaklarında farklılıkların izlenip izlenmediği araştırılmıştır. Analizler sonucu sıniflara göre peyzaj öğrencileri arasında’ maden ocaklarının rehabilitesinde peyzaj onarımın açısından farklılıklar gözlenmiştir. Analizler sonucunda, mesleki anlamda alınan derslerin ve yıllara bağlı olarak, kararlar konusunda konuya daha hakim olunduğu sonucu çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

Madencilik, açık işletme maden ocağı, peyzaj onarımı, bitkisel iyileştirme, görsel değerlendirme.

Kaynakça

• Akpınar, N. 1994. Açık Kömür Ocaklarında ÇED ve Doğa Onarım Çalışmalarının Milas-Sekköy Açık Kömür Ocağı Örneğinde İrdelenmesi. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi.
• Akpınar, N., 2005. Madencilik Faaliyetleri Sonrası Onarım Çalışmalarında Bitkilendirme Süreci. Madencilik ve Çevre Sempozyumu, Ankara.
• Akten, M., Babalık, A.A., Küçük, V. 2014. Mermer Ocakları Rehabilitasyonunda Kullanılabilcek Potansiyel Bitki Türleri: Isparta-Kırtepe Mermer Ocağı Örneği. Ulusal Mermer ve Taş Onarım Teknikleri Sempozyumu, Isparta, 368-378.
• AMD. 2011. 2011 Madencilik Sektörü ve Altın Madenciliği Raporu.
• Bauer, A.M. 1970. A Guide to Site Devolopment and Rehabilitation of Pits and Quarries, Ontario Depatment of Mines. Ontario Department of Treasury and Economics, Industrial Mineral Reports 33. Toronto, 62p.
• Borand, M.N. 2012. Açık ve Kapalı Maden İşletmeciliğinde Çevresel Etki. Madencilikte Özel Konular II Ders Projesi İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Boza, Z. 2008. Açık Maden Ocaklarının Doğal Formunun Orijinal Tesviye Eğrilerine Uygun Olarak Tasarlanmasında Coğrafi Bilgi Sistemlerini Kullanma Olanakları (Çeşme Germiyan Örneği). ISBN 978- 605-393-016-7 ODC:113.4, 583.
• Cındık, Y., Acar, C. 2010. Faaliyeti Bitmiş Taş Ocaklarının Yeniden Rehabilite Edilmesi ve Doğaya Kazandırılması. Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 11 (1):11-18.
• Çelem, H. 1988. Sorunlu Alanlarda Bitkilendirme Tekniği (Bitkisel Örtüleme). Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Peyzaj Mimarlığı Bölümü. Yayın No:1047. Ders kitabı:304. Ankara.
• Delibalta, M.S. 2011. Farklı Ülkelerde Açık İşletme Sonrası Sahaların Ekonomik ve Ekolojik Yeniden Dönüşümü. 4. Madencilik ve Çevre Sempozyumu, TMMOB Maden Mühendisleri Odası Yayını, ISBN:978-605-01-0113-3, İzmir, s.31-38.
• Delibalta, M.S. 2012. Madencilik ve Çevre İlişkilerinin Boyutu. Madencilikte Çevre Yönetim Semineri, 12-13 ocak.
• Department of Environment and Heritage Protection. 2014. Rehabilitation Requirements for Mining Resource Activities. EM1122, 140523, Version 2.
• Down G., Stocks J. 1977. Environmental Impact of Mining. Essex: Science Publishers Ltd., sf. 11-17.
• Eraslan, Ş., Gül, A. 2014. Peyzaj Onarımı İçin Bütüncül Planlama Modeli ve Süreçleri. Ulusal Mermer ve Taş Onarım Teknikleri Sempozyumu, Isparta, 277-291.
• Erkayaoğlu, M., Demirel, N.2011. Bir açık ocak kömür madeninde kamyon ve bantlı konveyorun yaşam döngüsü değerlendirme metodu ile karşılaştırılması, Madencilik Dergisi, 50(3): 25-34.
• Evel, J.J., Putz F.E. 2004. A Place for Alien Species in Ecosystem Restoration. Frontiers in Ecology and the Environment, 2(7):354-360.
• Görcelioğlu, E. 2002. Peyzaj Onarım Tekniği. İstanbul Üniversitesi Yayın No: 4351, Orman Fak. Yayın No: 470, İstanbul, 320 s.
• Güney, A. 1989. Peyzaj Onarımında Bitki Kullanımı ve Ege Bölgesinde Kullanılabilecek Bazı Bitkiler. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 26(3). İzmir.
• Higgs, E.S. 1997. What is Good Ecological Restoration? Conservation Biology,11(2): 338-348.
• Kaliampakos D., Damigos, D. 1998. Quarry Rehabilitation in Attica. Mining Environmental Management, 6(1): 13-14.
• Kaliampakos, D. 1996. Rehabilitation of abandoned quarry sites: How an expensive Activity can be transformed into a benefical business. Proceedings of the International Conference Minerals, Metals & the Environment, s.463-473.
• Kantarcı, M.D. 1999. Ayasağada'ki (İstanbul) Taşocaklarının Toprak Suyu Kaybına ve Orman Ağaçlarının Gelişmesine Etkisi. 2.Ulusal Kmnataş Sempozyumu'99, s.277-288.
• Kantarcı, M.D. 2005. Ağaçlı (İstanbul) Açık Maden Ocağı Artıklarının İslahı ve Ağaçlandırılması Çalışmalarında Elde Edilen Sonuçlar. Madencilik ve Çevre Sempozyumu, Ankara.
• Karakurt, H. 2004. Ege Bölgesinde Açık Kömür İşletmesi ve Toprak Döküm Alanlarındaki Ekolojik Şartlar ile Bu Alanlara Uygun Ağaçlandırma Tekniklerinin ve Ağaç Türlerinin Belirlenmesi. Bakanlık yayın no:256, Müdürlük yayın no: 32, Teknik bülten no:23, İzmir.
• Kısakürek, Ş., Doygun, H.,Hatipoğlu, İ.H., Gözcü, M. 2014. Açık Maden Ocaklarının Doğal ve Kültürel Peyzajlar Üzerindeki Etkisi. Ulusal Mermer ve Taş Ocakları Onarım Teknikleri Sempozyumu, 205-213,18-20 Eylül 2014,Isparta.
• Kotiaho J.S, Moilanen A. 2015. Conceptual and operational perspectives on ecosystem restoration options in the European Union and elsewhere. Journal of Applied Ecology, 52(4): 816-819.
• Köse, H., Şimşir, F., Güney, A. 1993. Açık Maden İşletmelerinde Rekültivasyon ve Rekreasyon. Dokuz Eylül Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Yayınları, Yayın No:236, İzmir, 53 s.
• Köseoğlu, M., Özkan, M.B. 1984. Peyzaj Onarım Tekniği. I. Bornova.
• Kuter, N. 2014. Terk Edilmiş Açık Ocak Maden Sahalarında Doğaya Yeniden Kazandırma Çalışmaları. Ulusal Mermer ve Taş Onarım Teknikleri Sempozyumu, Isparta, 354-367.
• Maden Sahaları Rehabilitasdyon Eylem Planı Taslağı. 2014. TC. Orman ve Su İşleri Bakanlığı, 10.04.2014.
• Mallı, T., Köse, H., Deliormanlı, A.H. ve Karakuş, D. 2011. Linyit Açık Đsletme Madenciliğinde Reklamasyon ve Rekültivasyon Uygulamalarının teknik ve 21/21 Ekonomik Değerlendirmesi. 4. Madencilik ve Çevre Sempozyumu, TMMOB Maden Mühendisleri Odası Yayını, ISBN:978-605-01-0113-3, İzmir, s.103-112.
• Mamurekli, D., Tekin, F. 2015. Açık Ocak Madenciliğinde Arazi Düzenlemesi, http://somamyo.cbu.edu.tr/docs/dergi/sayi7/o207s74.pdf . 09.03.2015 erişim tarihi.
• Michaud L.H. 1981. A Manual of Reclamation Practice. Ontario: International Academic Services Ltd.
• NPD, 2007. Principles and Guidelines for Ecological Restoration, National Parks Directorate Parks Canada Agency Gatineau,Quebec, 108 pp.
• Okyay, V., Aydın, O. 2013. Madenlerde Saha Düzenlemesi (Rekültivasyon-Rehabilitasyon). Madencilik Türkiye, s.64-78,
• Prach, K., Bartha S., Joyce C.B., Pyšek, P.,Diggelan R., Wiegleb, G. 2001. The Role of Spontaneous Vegetation Succession in Ecosystem Restoration: A Perspective. Applied Vegetation Science, 4(1): 111-114.
• Ramani R.V., Sweigard R.J., Clar M.L. 1990. Reclamation Planning-surface Mining Handbook. A.B.D., pp.750-769.
• Sklenicka, P., Prikryl, I., Svoboda, I., Lhota, T. 2004. Non-productive Principles of Landscape Rehabilitation After Long-term Opencast Mining in North-west Bohemia. The Journal of The South African Institute of Mining and Metallurg, pp. 83-88
• Şimşir, F., Pamukçu, Ç., Özfırat, M.K. 2007. Madencilikte Rekültivasyon ve Doğa Onarımı. DEÜ Mühendislik Fakültesi, Fen ve Mühendislik Dergisi, 9(2): 39-49.
• Topay, M., Koçan, N. 2007. Ekonomik Ömrünü Tamamlamış Açık Maden Ocaklarının Rekreasyonel Amaçlarla Düzenlenmesi, ormanweb.sdu.edu.tr/2012/sunular/sunu_019.pdf erişim tarihi: 26.02.2015.
• Topay, M., Sertkaya Aydın, Ş., Koçan, N. 2007. Taş Ocaklarının Peyzaj Etkileri ve Yeniden Kullanımlarına Yönelik Çözüm Önerileri: Bartın İli Örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi Seri: A, Sayı: 2: 134-144.
• Truong, P. 1999. Vetiver Grass Technology for Mine Rehabilitation. Pacific Rim Vetiver Network, Technical Bulletin No.1999/2., Bangkon, Thailand.
• Ulusoy, Y., Ayaşlıgil, T. 2012. Açık Maden Ocaklarının Rehabilitasyonu ve Doğaya Yeniden Kazandırılmasının “Şile-Avcıkoru” Örneğinde İrdelenmesi. Journal of the Faculty of Forestry, Istanbul University 2012, 62 (2): 21-36.
• Uzun, O. 2014. Peyzaj Onarım Süreci: Kurumsal Temeller ve Bazı Biyoteknik Yöntemler. Ulusal Mermer ve Taş Onarım Teknikleri Sempozyumu, Isparta,s. 214-226.
• Yılmaz, M. 2010. Ağaçlandırma Çalışmalarında Ekolojik Onarım Hedef ve İlkelerinin Rehber Alınması. Çölleşme ile Mücadele Sempozyumu Tebliğler Kitabı, 17-18 Haziran, s:105-109, Çorum.