ULUSLARARASI İŞGÜCÜ GÖÇÜ VE GERİDE KALAN KADINLAR: DENİZLİ ÖRNEĞİ

Yıl 2013, Sayı: 12, 0 - , 09.07.2015

Ayşenur Emer Şimşek

Öz

Bu çalışmada yoğun erkek dış göçünün yaşandığı 1960- 1990 yılları arasında, kocaları ile birlikte göç etmeyerek Türkiye’de kalan kadınlara, toplumsal cinsiyet bağlamında odaklanılmaktadır. Erkek göçü sürecinde geride kalan kadınların, hanehalkı tipinde ve toplumsal cinsiyet rollerinde yaşanan değişimler ve “toplumsal cinsiyet”e dair algı ve kanaatleri incelenmektedir. Çalışmanın bulguları, Denizli’nin bir kasaba ve iki köyünde ikamet eden 30 kadınla yapılan görüşmelere dayanmaktadır. Kadınlara kapalı ve açık uçlu sorulardan oluşan görüşme formu esnek bir biçimde uygulanmıştır. Çalışmanın sonucunda, erkeklerin yurt dışına göçünün çekirdek ailede yaşama eğilimini arttırdığı görülmektedir. Öte yandan, toplumsal cinsiyet rollerinin göç sürecinde değişime direndiği saptanmıştır. Buna rağmen, kadınların “toplumsal cinsiyet”e dair algı ve kanaatleri, ataerkil ideolojiden farklılaşmaktadır. Kadınlar, cinsiyete dayalı işbölümünün sınırlarını yumuşatmakta, aklın erkekle ilişkilendirilmesine katılmamakta ve erkek ayrıcalıklarının farkında olup cinsiyetler arası eşitliği talep etmektedirler.

Anahtar Kelimeler: Uluslararası işgücü göçü, erkek dış göçü, toplumsal cinsiyet, kadın.

INTERNATIONAL LABOR MIGRATION AND WOMEN LEFT BEHIND: DENİZLİ SAMPLE

In this study, the women who did not migrate with their husbands and were left behind in Turkey between the years of 1960 and 1990, when there was an intense male out-migration, are focused on the context of gender. Changes in household types and gender roles, and gender perceptions and opinions of women left behind in the process of male migration are analyzed. The findings of this study are based on interviews made with thirty women who settle in two villages and one town of Denizli. As a result, it is seen that male out- migration increases the tendency to live in nuclear households. On the other hand, it is found that gender roles resist change in the process of male out-migration. However, gender perceptions and opinions of women are different from that of the patriarchal ideology. Women soften the boundaries of gendered division of labour, disagree with the notion that identify mind with “man”, are aware of the privileges of man and demand equality between the sexes.

Keywords: International labour migration, male out-migration, gender, women.

Anahtar Kelimeler

Uluslararası işgücü göçü, erkek dış göçü, toplumsal cinsiyet, kadın

Kaynakça

• Abadan-Unat, Nermin: “Turkish Migration to Europe (1960-1975): A Balance Sheet of Achievements and Failures,” Turkish Workers In Europe 1960- 1975: A Socio-Economic Reappraisal, Ed: Nermin Abadan-Unat and contri- butors, Leiden, E.J. Brill, 1976, pp. 1-44.
• Abadan-Unat, Nermin: “Implications of Migration on Emancipation and Pseudo- Emancipation of Turkish Women,” International Migration Review, Vol.11, No.1, 1977, pp. 31-57.
• Abadan-Unat, Nermin: Bitmeyen Göç: Konuk İşçilikten Ulus-Ötesi Yurttaşlı- ğa, İstanbul, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2002.
• Acar-Savran, Gülnur: Beden Emek Tarih: Diyalektik Bir Feminizm İçin, İs- tanbul, Kanat Kitap, 2004.
• Acar-Savran, Gülnur, Nesrin Tura Demiryontan: Kadının Görünmeyen Emeği: Maddeci Bir Feminizm Üzerine, İstanbul, Yordam Kitap, 2008.
• Ak-Akyol, Feyza: “Parçalanmış Kimlikler: Fransa’daki Göçmen Türk Kadın- larının Özel-Kamusal Stratejileri, Entegrasyonun Ötesinde: Türkiye’den Fransa’ya Göç ve Göçmenlik Halleri, Ed: Didem Danış, Verda İrtiş, İstan- bul, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2008, s. 223-234.
• Akgündüz, Ahmet: Labour Migration from Tukey to Western Europe, 1960- 1974: A Multidisciplinary Analysis, Aldershot, Ashgate, 2008.
• Arnold, Fred, Nasra M. Shah: “Asian Labor Migration to the Middle East,” In- ternational Migration Review, Vol.18, No.2, 1984, pp. 294-318.
• Berktay, Fatmagül: Tarihin Cinsiyeti, 2. Basım, İstanbul, Metis Yayınları, 2006.
• Berktay, Fatmagül: “Feminist Teorinin Önemli Bir Alanı: Cinsellik,” Cogito: Fe- minizm Özel Sayısı, Sayı:58, Bahar, 2009, s. 58- 72.
• Berktay, Fatmagül: Politikanın Çağrısı, İstanbul, Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2010.
• Bora, Aksu: “Kamusal alan/Özel alan: Mahrumiyet-Özgürleşme İkileminin Öte- si,” Toplum ve Bilim, Sayı:75, Kış, 1997, s.85- 93.
• Bora, Aksu: Kadınların Sınıfı: Ücretli Ev Emeği ve Kadın Öznelliğinin İnşa- sı, İstanbul, İletişim Yayınları, 2005.
• Bozok, Mehmet: “Erkek Ayrıcalıklarından Vazgeçmek Gerek,” (Çevrimiçi), www.bianet.org, 5 Kasım 2010.
• Brettell, Caroline: Anthropology and Migration: Essays on Transnationalism, Ethnicity, and Identity, Walnut Creek, Altamira Press, 2003.
• Brink, Judy H.: “The Effect of Emigration of Husbands on the Status of Their Wives: An Egyptian Case,” International Journal of Middle East Studies, Vol.23, No.2, 1991, pp. 201-211.
• Brouwer, Lenie,Marijke Priester: “Living in Between: Turkish Women in Their Homeland and in the Netherlands,” One Way Ticket: Migration and Fema- le Labour, Ed: Annie Phizacklea, London, Routledge & Kegan Paul, 1983, pp.113-129.
• Castles,Stephen, J.Mark Miller: Göçler Çağı: Modern Dünyada Uluslararası Göç Hareketleri, Çev: Bülent Uğur Bal- İbrahim Akbulut, İstanbul, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2008.
• Delaney, Carol: Tohum ve Toprak: Türk Köy Toplumunda Cinsiyet ve Koz- moloji, Çev: Selda Somuncuoğlu, Aksu Bora, 2. Basım, İstanbul: İletişim Ya- yınları, 2009.
• Elkan, Walter: “Labor Migration from Botswana, Lesotho, and Swaziland,” Economic Development and Cultural Change, Vol.28, No.3, pp. 583-596.
• Engel, Lauren B. : The World In Motion: Short Essays On Migration And Gender, Geneva, International Organization For Migration (IOM), 2004.
• Engelbrektsson, Ulla-Britt: Women Left Behind: A Case Study Of Some Ef- fects Of Turkish Emigration, London, Curson Press, 1983.
• Hadi, Abdullahel: “International Migration and the Change of Women’s Position among the Left-Behind in Rural Bangladesh,” International Journal of Po- pulation Geography, Vol.7, 2001, pp.53-61.
• Hoodfar, Homa: “The Impact of Male Migration on Domestic Budgeting: Egy- ptian Women Striving for an Islamic Budgeting Pattern,” Journal of Compa- rative Family Studies, Vol.28, No.2, 1997, pp. 73-98.
• Kadıoğlu, Ayşe: “The Impact of Migration on Gender Roles: Findings of Field Re- search in Turkey,” International Migration, Vol.32 No.4, 1994, pp. 533-554.
• Kadıoğlu, Ayşe: “Migration Experiences of Turkish Women: Notes from a Researcher’s Diary,” International Migration, Vol.35, No.4, 1997, pp. 537-556.
• Kergoat, Daniele:“Cinsiyete Dayalı İşbölümü ve Toplumsal Cinsiyet İlişkileri,” Eleştirel Feminizm Sözlüğü, Ed: Helena Hırata vd., Çev: Gülnur Acar-Sav- ran, İstanbul, Kanat Kitap, 2009, s. 94-105.
• Khafagy, Fatma: “Women and Labor Migration: One Village In Egypt,” MERIP Reports, No.124, 1984, pp. 17-21.
• Kıray, Mübeccel:“The Family of the Immigrant Worker,” Turkish Workers in Europe: 1960-1975: A Socio-Economic Reappraisal, Ed: Nermin Abadan- Unat and contributors, Leiden, E.J. Brill, 1976, pp. 210-234
• Menjivar, Cecilia, Victor Agadjanian; “Men’s Migration and Women’s Lives: Vi- ews from Rural Armenia and Guatemala,” Social Science Quarterly, Vol. 88, No. 5, 2007, pp.1243-1262.
• Moch, Leslie Page: “Gender and Migration Research,” International Migration Research: Constructions, Omissions and the Promises of Interdisciplina- rity, Ed: Micheal Bommes, Ewa Morawska, Aldershot, Ashgate, 2005, pp. 95- 108.
• Molinier, Pascale, Daniel Welzer-Lang: “Kadınlık, Erkeklik, Erkeksilik,” Eleş- tirel Feminizm Sözlüğü, Ed: Helena Hırata vd., Çev: Gülnur Acar-Savran, İstanbul, Kanat Kitap, 2009, s. 236-242.
• Mutluer, Mustafa: Uluslararası Göçler ve Türkiye: Kuramsal ve Ampirik Bir Alan Araştırması Denizli Tavas, İstanbul, Çantay Kitabevi, 2003.
• Myntti, Cynthia: “Yemeni Workers Abroad: The Impact of Women,” MERIP Reports, No.124, 1984, pp. 11-16.
• Paine, Suzanne: Exporting Workers: The Turkish Case, London, Cambridge University Press, 1974.
• Parrenas, Rhacel Salazar: Servants of Globalization: Women, Migration and Domestic Work, Stanford, Stanford University Press, 2001.
• Pateman, Carol: “Kardeşler Arası Toplumsal Sözleşme,” Sivil Toplum ve Dev- let, Ed. John Keane, Çev. Aksu Bora, İstanbul Ayrıntı Yayınları, 1998.
• Pedraza, Silvia: “Women and Migration: The Social Consequences of Gender” Annual Review of Sociology, Vol. 17, 1991, pp. 303-325.
• Penninx, Rinus, Herman Van Renselaar: “Bugünkü Avrupa Ekonomisindeki Dur- gunluktan Önceki ve Sonraki Türk İşçi Göçünün Evrimi,” Göç ve Gelişme: Uluslararası İşgücü Göçünün Boğazlıyan İlçesi Üzerindeki Etkilerine İlişkin Bir Araştırma, Ed: Nermin Abadan-Unat vd., Ankara, Ankara Üni- versitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi, t.y., s.5-28.
• Pessar, Patricia R.,Sarah J. Mahler: “Transnational Migration: Bringing Gender In,” International Migration Review, Vol. 37, No. 3, 2003, pp.812-846.
• Reeder, Linda: “Conflict across the Atlantic: Women, Family and Mass Male Migration in Sicily, 1880-1920, International Review of Social History, Vol.46, 2001, pp.371-391.
• Sassen, Saskia: Globalization and Its Discontents, New York, New Press, 1998.
• Scott, Joan W.: Toplumsal Cinsiyet: Faydalı Bir Tarihsel Analiz Kategorisi, İstanbul, Agora Kitaplığı, 2007.
• Selek, Pınar: Sürüne Sürüne Erkek Olmak, 3.bs., İstanbul, İletişim Yayınları, 2009.
• Taylor, Elizabeth:“Egyptian Migration and Peasant Wives,” MERIP Reports, No.124, 1984, pp. 3-10
• Toyota, Mika; Brenda S.AYeoh; Liem Nguyen: “Editorial Introduction: Bringing the ‘Left Behind’ Back into View in Asia: A Framework for Understanding the ‘Migration-Left Behind Nexus’,” Population, Space and Place, Vol.13, 2007, pp.157-161.
• Uçan-Çubukçu, Sevgi: “Toplumsal Cinsiyet Tartışmalarının Açtığı Ufuk,” Milli- yet Sanat Dergisi, Sayı: 576, Şubat 2007, s.102-103.
• Yenisey, Leyla: “Yurt Dışına İşçi Gönderiminin Boğazlıyan İlçesi Üzerindeki Sosyal Etkileri: Boğazlıyan’ın İki Köyünde Gözlemler,” Göç ve Gelişme: Uluslararası İşgücü Göçünün Boğazlıyan İlçesi Üzerindeki Etkilerine İlişkin Bir Araştırma, Ed: Nermin Abadan-Unat vd., Çev: Ünsal Oskay, An- kara, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi, t.y, s. 351-395.
• Zlotnik, Hania: “The South-to-North Migration of Women,” International Mig- ration Review, Vol. 29, No.1, 1995, pp. 229-254.