TELEVİZYONDA YAYINLANAN İZDİVAÇ PROGRAMLARINDA TOPLUMSAL CİNSİYETİN TEMSİLİ

Yıl 2013, Sayı: 13, 0 - , 09.07.2015

Tebrike Kaya

Öz

Televizyonda yayınlanan izdivaç programlarını toplumsal cinsiyet bağlamında ele alan bu çalışmada, evlenmek amacıyla bu programlara katılan kadın ve erkek adayların evlilik kriterleri, kitle iletişim kuramları ve feminist kuram ışığında incelenmektedir. İzdivaç programları geleneksel toplumsal cinsiyet rollerini pekiştiriyor tezinden hareketle yapılan bu araştırmanın amacı, kadınlık ve erkeklik rollerinin televizyon aracılığıyla nasıl kurulduğunu ve toplumsal cinsiyet rollerinin nasıl pekiştirildiğini açıklamaktır. Bu çalışmada, Esra Erol’da Evlen Benimle ve Su Gibi adlı izdivaç programlarına katılan kadın ve erkek adayların evlilik kriterleri ve toplumsal cinsiyet rolleriyle ilgili söylemleri ataerkil pazarlıklar çerçevesinde ele alınmış ve eleştirel söylem analiziyle çözümlenmiştir. Yapılan çözümleme sonucunda bu söylemlerin, erkeğin kadın üzerindeki cinsel ve ekonomik denetimini meşrulaştıran, toplumsal cinsiyet rollerini doğallaştıran ve pekiştiren nitelikte oldukları görülmüştür. Bu çalışma, kadının erkeğe ekonomik bağımlılığının biyo-iktidar olarak işlediğini göstermiştir. İzdivaç programları, televizyonun ideoloji aktarma işlevini güçlendirerek, erkek egemen ideolojinin, evlilik pratiklerinin ve toplumsal cinsiyet rollerinin sürdürülmesini ve pekiştirilmesini sağlamaktadır. İzdivaç programlarında evlilik ile mutluluk ve manevi değerler ile sürdürülebilir evlilik arasında sıkı bir ilişki kurulmakta, bu yolla evlilik kurumu ve muhafazakâr tavır yüceltilirken geleneksel toplumsal cinsiyet rolleri pekiştirilmektedir.

Anahtar Kelimeler: Toplumsal Cinsiyet, Ataerkil Pazarlık, Biyo-İktidar, Söylem, Evlilik.

GENDER REPRESENTATIONS IN MARRIAGE PROGRAMMES ON TELEVISION

This study examines marriage programmes on television in terms of gender roles. It uses feminist and mass communication theory to analyse the criteria for marriage that female and male marriage candidates on the programmes put forward. This research is based on the assumption that marriage programmes reinforce traditional gender roles and aims at explaining how femininity and masculinity are shaped by television and how gender roles are consolidated. The marriage programmes Esra Erol’da Evlen Benimle and Su Gibi were analysed. The concept of patriarchal bargaining was used to analyse the marriage criteria of the female and male candidates and critical discourse analysis was applied to their statements about gender roles. The analysis showed that these statements legitimised male sexual and economic control over women, and normalised and reinforced gender roles. This research shows that the concept of biopower can be applied to describe women’s economic dependence on men. Marriage programmes has strengthened television’s function of communicating ideologies thus also the maintenance and reinforcement of patriarchal ideology, marriage practices and gender roles. Marriage programmes insist on a link between marriage, happiness and moral values, and a sustainable marriage; by making this connection, they glorify the institution of marriage and conservatism and reinforce traditional gender roles.

Keywords: Gender, Patriarchal Bargaining, Biopower, Discourse, Marriage.

Anahtar Kelimeler

Toplumsal Cinsiyet, Ataerkil Pazarlık, Biyo-İktidar, Söylem, Evlilik

Kaynakça

• Akca, Emel Baştürk. (2009). “İdeoloji, Dil, Söylem ve Anlam İlişkisi: Medyada Anlamın Toplumsal İnşası”, Medyada Gerçekliğin İnşası. Parlak, İsmet. (Ed.). Konya: Çizgi Kitabevi
• Althusser, Louis. (2006). İdeoloji ve Devletin İdeolojik Aygıtları. İstanbul: İthaki Yayınları.
• Arat, Necla. (2010). Feminizmin ABC’si. İstanbul: Say Yayınları.
• Beauvoir, Simone de. (1993). Kadın İkinci Cins. İstanbul: Payel Yayınları.
• Bhasin, Kamla. (1993). What is Patriarchy?. New Delhi: Printed by Raj Press.
• Delaney, Carol. (2001). Tohum ve Toprak. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Dijk, van Teun. (2003). “Söylem ve İdeoloji: Çok Alanlı Bir Yaklaşım” Söylem ve İdeoloji. Çoban, Barış. & Özarslan Zeynep. (Ed.). İstanbul: Su Yayınları
• Firestone, Shulamith. (1993). Cinselliğin Diyalektiği. İstanbul: Payel Yayınevi.
• Foucault, Michel. (2003). Cinselliğin Tarihi. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Foucault, Michel. (2001). Hapishanenin Doğuşu. Ankara: İmge Kitabevi
• Gramsci, Antonio. (2007). Hapishane Defterleri. İstanbul: Belge Yayınları.
• Hall, Stuart. (1994). “İdeolojinin Yeniden Keşfi: Medya Çalışmalarında Baskı Altında Tutulanın Geri Dönüşü”. Medya İktidar İdeoloji. Küçük, Mehmet. (Ed.). Ankara: Ark Yayın.
• Kandiyoti, Deniz. (1998). “Gender, Power and Contestattion: ‘Rethinking barga- ining with patriarchy’ ”, Feminist Visions of Development: Gender, Analysis and Policy. Jackson, C. & Pearson, R. (Ed.). Londra: Routledge.
• Kandiyoti, Deniz. (1997). Cariyeler Bacılar Yurttaşlar. İstanbul: Metis Yayınları.
• Kandiyoti, Deniz. (1988). “Bargaining With Patriarchy”, Gender and Society, Vol.2, No.3.
• Kümbetoğlu, Belkıs. (2006). Sosyolojide ve Antropolojide Niteliksel Yöntem ve Araştırma. İstanbul: Bağlam Yayınları.
• MacKinnon, Catharine A. (2003). Feminist Bir Devlet Kuramına Doğru. İstanbul: Metis Yayınları
• Neuman, W. Lawrence. (2012). Toplumsal Araştırma Yöntemleri: Nicel ve Nitel Yaklaşımlar. İstanbul: Yayın Odası.
• Parlak, İsmet. (2009). “Önsöz”, Medyada Gerçekliğin İnşası. Parlak, İsmet. (Ed.). Konya: Çizgi Kitabevi.
• Sancar, Serpil. (2008). İdeolojinin Serüveni. Ankara: İmge Kitabevi.
• Timisi, Nilüfer. (2003). Medya ve Deprem. Ankara: Radyo Televizyon Üst Kurulu Yayını.