EVALUATION OF LABOR AND SOCIAL SECURITY RIGHTS OF THE FOREIGNERS IN TERMS OF THE FREE ZONES

Yıl 2013, Cilt: 33 Sayı: 2, 43 - 74, 03.03.2016

F. Elif Çelik

Öz

Free zones are defi ned as zones held outside the customs borders as well as being inside
a country’s political borders. One of the benefi ts that the free zones will provide is the
creation of employment at a measure that will relieve the country economy. There is
no difference concerning the degree of labor and social security rights entitled to the
foreigners at the free zones in comparison with the other regions of our country since the principals of this issue at the free zones are subject to the Labor Regulations of the Republic
of Turkey. For these reasons, it is observed that local labor power is trying to be used
preferably by looking for the requirement of the personnel being skilled specialists among
the real foreign persons. From the point of the foreign legal persons, it is seen that the
companies which have completed their foundation procedures and are continuing their own
activities in their home countries do also obtain the right of working at the free zones with
the condition of obtaining an activity license.

Anahtar Kelimeler

Free zones, Employment effect, Labor and social security rights, Real foreign person, Legal foreign person

YABANCILARIN ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK HAKLARININ SERBEST BÖLGELER YÖNÜNDEN DEĞERLENDİRİLMESİ

Öz

Serbest bölgeler, bir ülkenin siyasi sınırları içinde olmakla birlikte gümrük sınırlarının
dışında tutulan bölgeler olarak tanımlanmaktadır. Serbest bölgelerin ülkelere sağlayacağı
faydalardan birisi de ülke ekonomisini ferahlatacak ölçüde istihdam etkisi yaratmaktır.
Serbest bölgelerde çalışma ve sosyal-güvenlik hakkının yabancılara hangi ölçülerde
tanınacağı hususunda ülkemizin diğer bölgelerine kıyasla farklılık arz eden bir durum
mevcut değildir. Çünkü serbest bölgelerde konuya dair esaslar, Türkiye Cumhuriyeti Çalışma
Mevzuatına tabi tutulmuştur. Bu doğrultuda yabancı gerçek kişiler yönünden vasıflı
uzman personel olma koşulunun aranarak daha ziyade serbest bölgelerde yerli işgücünden
istifade edilmeye çalışıldığı; yabancı tüzel kişiler yönünden ise kendi ülkelerinde kuruluş
işlemlerini tamamlayarak faaliyetlerini hâlen yurt dışında sürdürmekte olan şirketlerin,
faaliyet ruhsatı almak kaydı ile serbest bölgelerde çalışma hakkı elde ettiği görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Serbest bölge, İstihdam etkisi, Çalışma ve sosyal güvenlik hakkı, Yabancı gerçek kişi, Yabancı tüzel kişi

Kaynakça

• AKINCI, Ziya; Türk Hukukunda Serbest Bölgeler, İzmir Barosu Dergisi, Sayı 2, 1990.
• AKYİĞİT, Ercan; İş Hukuku, Ankara, 2002.
• AKYÜREK, Engin; Serbest Bölge Tanımı-Dünyada-Türkiye’de, İstanbul, 1983.
• ALACAKLIOĞLU, Süha; Sorularla Serbest Bölgeler, İşlemler ve Mevzuat, İstanbul, 1999.
• AYBAR, Ayhan; Açıklamalı Serbest Bölgeler Kanunu ve İlgili Mevzuat, Ankara, 1991.
• AYBAR, Ayhan; Serbest Bölgeler Mevzuatının Hukuki Yönden Değerlendirilmesi, DTM Serbest Bölgeler Genel Müdürlüğü Basılmamış Uzmanlık Tezi, 1992.
• ÇELİKEL, Aysel, Günseli GELGEL; Yabancılar Hukuku, İstanbul, 2014.
• ÇİÇEKLİ, Bülent; Yabancılar Hukuku, Ankara, 2013.
• DEMİRCİ, Rasih; Dış Ticarette Gelişme Eğilimleri ve Serbest Bölgeler, Karınca, C. 49, Sayı 556, 1983.
• DPT; Serbest Bölge Çalışmaları Hakkında Rapor, No. 1, Ekim 1985.
• DPT; Serbest Bölge Çalışmaları Hakkında Rapor, No. 2, Ekim 1985.
• DPT; Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları Özel İhtisas Komisyonu Raporu, Yayın No. DPT-2514-ÖİK532, Ankara, 2000.
• ERDOĞAN, Engin; Serbest Bölgeler ve Türkiye’de Bir Model Denemesi, Eskişehir, 1985.
• ERDOĞAN, Engin; Serbest Bölgeler ve Türkiye, Eskişehir Anadolu Üniversitesi İİBFD, C.III, Sayı 2, Kasım 1985.
• GÖKSU, Nusret, Mesut BİLGİNER; Dış Ticaret ve Uygulamalar, Konya, 2003.
• GÖZLER, Kemal; İdare Hukukuna Giriş, Bursa, 2002.
• GÖZLER, Kemal; Hukuka Giriş, Bursa, 2012.
• GÜLDAMLA, Aynur; Serbest Bölgelerin Kurulması ve Ekonomik Değerlendirme, DTM Serbest Bölgeler Genel Müdürlüğü Basılmamış Uzmanlık Tezi, 1994.
• GÜNDAY, Metin; İdare Hukuku, Ankara, 2003.
• GÜVERCİNCİ, Semiha; Serbest Bölge ve Türkiye’de Serbest Bölgeler, Gazi Üniversitesi Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 1997.
• GÜZEL, Ali, Ali Rıza OKUR; Sosyal Güvenlik Hukuku, İstanbul, 2003.
• HAYWOOD, Robert C.; Free Zones in Modern World, Economic Processing Zones Association, Evergreen, Colorado, USA, Craft Meeting, Aruba, October 18, 2000(Erişim)http://www.wepza.org.
• IŞIK, İsmail, Mehmet ÇABUK; Vergi Muhasebe ve Dış Ticaret Uygulamaları Açısından Serbest Bölgeler, Ankara, 2007.
• İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Türk Milli Komitesi; Yargıtay’ın İş Hukukuna İlişkin Kararlarının Değerlendirilmesi, Ankara, 2002.
• KALAYCIOĞLU, Sema; Dış Ticarette Korumacılık ve Liberasyon, İstanbul, 1991.
• KARACA, Hüseyin Akif; Türk Yabancılar Hukuku Bakımından Serbest Bölgelerin Hukuki Rejimi, İstanbul, 2008.
• KÖROĞLU, Ömer; Serbest Bölge Türleri ve Ortak Özellikleri, Yaklaşım, Sayı 74, Şubat 1999.
• ÖKÇÜN, Gündüz; Yabancıların Türkiye’de Çalışma Hürriyeti, Ankara, 1998.
• ÖZASLAN, İsmail; Serbest Bölgeler Önemli İthal Kolaylıkları Sağlar, İktisat Dergisi, Sayı 220-221, Mart-Nisan 1983.
• ÖZCAN, Faysal; Dünyada ve Türkiye’de Serbest Bölge Uygulaması, Ankara, 1986.
• SAVAŞ, Vural; Kalkınma Ekonomisi, İstanbul, 1986.
• SEVİĞ, Vedat Raşit; Türkiye’nin Yabancılar Hukuku, İstanbul, 1981.
• SOYSAL, Mümtaz, İlter ERTUĞRUL; Kamu Hizmeti ve Tahkim, Ankara, 1999.
• TEKİNALP, Gülören; Türk Yabancılar Hukuku, İstanbul, 2003.
• TEZCAN, Ayhan Melih, POYRAZ, Ufuk; Kamu Yararı Kavramının Yasal Dayanaklarının Kentsel Politikalar Açısından Değerlendirilmesi, Çağdaş Yerel Yönetimler, 22(1), Ocak 2013
• TOROSLU, Vefa, Cem Niyazi DURMUŞ; Serbest Bölgeler, İstanbul, 2010.
• TOROSLU, Vefa; Serbest Bölgeler, İstanbul, 2000.
• TUNCAY, Can, Ömer EKMEKÇİ; Yeni Mevzuat Açısından Sosyal Güvenlik Hukukunun Esasları, İstanbul, 2009.
• TUNCER, Selahattin; Serbest Bölgelerin Ekonomiye Katkıları ve Avrupa Serbest Bölgeleri, İktisadi Araştırmalar Vakfı Serbest Bölgelerin Ekonomiye Katkıları Semineri, İstanbul, 2001.
• TURHAN KARA, Mine; 1980 Sonrası Türkiye’de Serbest Bölge Uygulaması, Dış Ticarette Durum, Kasım-Aralık 1989.
• UNAY, Cafer; Türkiye’de Serbest Bölgeler, Uludağ Üniversitesi İİBFD, C.V, Sayı 1, Mart 1984.
• YEŞİLTAŞ, Bilal; Serbest Bölgelerin Türkiye Ekonomisine Etkinliği ve Bu Etkinliğin Arttırılmasında Serbest Bölgeleri Tesis ve Geliştirme Fonunun Rolü, DTM Serbest Bölgeler Genel Müdürlüğü Basılmamış Uzmanlık Tezi, 1994.
• YILDIZ, Keramettin; Serbest Bölgeler ve Türkiye, DTM Basılmamış Uzmanlık Tezi, Ankara, 1993.