TÜRKİYE’DE BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİĞİN KORUNMASI

Yıl 2014, Cilt: 34 Sayı: 1, 73 - 92, 01.03.2014

G. Engin Şimşek

Öz

Dünya üzerinde yaşayan bütün canlı türlerinin sayısında geçmiş yıllarda yaşanan tükenişler

devletleri bu türlerin korunması konusunda uluslararası ve ulusal alanda tedbirler almaya

zorlamıştır. Bu tedbirlerin arasında en kapsamlı düzenlemelerden biri olan Biyolojik Çeşitlilik

Sözleşmesi ile türlerin ve bunların içinde yaşadıkları ekosistemlerin bulundukları

ülkelerde korunması amaçlanmaktadır. Sözleşme bu hedef doğrultusunda kendisine taraf

olan devletlerden iç hukuklarında mevzuat ve idari yönden gereken tedbirleri almalarınıistemektedir. Bu andlaşmaya taraf olan devletlerden biri olan ve biyolojik çeşitlilik yönünden

oldukça zengin olan Türkiye’de kendi üstüne düşen yükümlülükleri yerine getirmek üzere

gereken çalışmaları başlatmıştır. Bu çalışmalar ağırlıklı olarak mevzuattaki eksiklikleri

giderme ve bilimsel ve teknik kapasiteyi arttırmaya yöneliktir. Türk hukukunda biyolojik

çeşitliliği korumaya yönelik özel bir düzenleme bulunmamakta olup bu konu farklı kanun,

yönetmelik vb. düzenlemelerde yer alan kurallara tabidir.

Anahtar Kelimeler

Biyolojik Çeşitlilik, tehlike altındaki türler, endemik türler, ekosistem, soyu tükenme, Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi, uluslararası çevre koruma andlaşmaları, doğal hayatın uluslararası alanda korunması, Türkiye’nin biyolojik çeşitliliği, milli biyolojik çeşitlilik stratejisi, Türk hukuku.

PROTECTION OF BIODIVERSITY IN TURKEY

Öz

Biodiversity is an umbrella term both loosely indicating the total number of species in a

given area and more specifi cally referring to the existence of diversity at various levels of

biological organisation. However it is understood, it is clear that species extinction due to

human activities has accelerated in recent years. The Convention on Biological Diversity

opened for signature at Rio during the 1992 UN Conference on Environment and Development

is the fi rst international treaty explicitly to address all aspects biodiversity, ranging

from conservation and sustainable use to access to and safety of biotechnology. Turkey’s

participation to this treaty has been a turning point in the protection of biodiversity in this

country, which has one of the richest living resources in its geography. In order to realize

the objectives of this treaty, Turkey has begun a serious revision of its environmental administrative

infrastructure and its laws. In this regard, in Turkish legal system, the protection

of biodiversity is currently supported by various laws and regulations

Anahtar Kelimeler

Biodiversity, endangered species, endemism, ecosystem, extinction, Convention on Biological Diversity, international environmental protection treaties, international protection of wildlife, biodiversity of Turkey, national biodiversity strategy, Turkish law.

Kaynakça

• About the Convention on Biological Diversity, CBD Secretariat, 2002. Aichi Biodiversity Targets, UNEP/CBD/COP/11/35.
• ARDA, S.S., Türkiye’de Doğa Koruma Alanı Uygulamaları ve Avrupa Birliği Mevzuatı ile Karşılaştırılması, Ankara-2003, Yüksek Lisans Tezi, http://docplayer.biz.tr/796204-Turkiye-de-doga-koruma-alani- uygulamalari-ve-avrupa-birligi-mevzuati-ile-karsilastirilmasi.html.
• BOWMAN, DAVIES AND REDGWELL, Lyster’s International Wildlife Law, Second Ed., Cambridge, 2010.
• ÇAKMAK, N. M., Biyolojik Çeşitliliğin Hukuken Korunması ve Kamu Yararı, AÜHFD, 2008, Vol. 57, Issue 1, pp. 133-166.
• DEMIRAYAK, F., Biyolojik Çeşitlilik-Doğa Koruma ve Sürdürülebilir Kalkınma, TÜBİTAK VİZYON 2023 Projesi Çevre ve Sürdürülebilir Kalkınma Paneli, 2002.
• ERTUĞRUL, DELLAL, et.al., Çiftlik Hayvanları Genetik Kaynaklarının Korunması ve Sürdürülebilir Kullanımı, http://www.zmo.org.tr/resimler/ ekler/0982fb2f2cfa186_ek.pdf
• General Assembly Resolution on the Implementation of the Convention on Biological Diversity and its contribution to sustainable development, A/C.2/67/L.58.
• GÖKALP ALICA, S.S., Tabiatı ve Biyolojik Çeşitliliği Koruma Kanunu Tasarısı’nın Doğa Koruma Mevzuatı Çerçevesinde Değerlendirilmesi, Ankara Barosu Dergisi, 2012/3, pp. 185-216.
• GÜNEŞ, A., Çevre Hukuku, XII Levha, 2015. International Union on Conservation of Nature’s (ICUN) Red List, cmsdocs.s3.amazonaws.com/summarystats/2015-4_Summary_Stats_ Page_Documents/2015_4_RL_Stats_Table_5.pdf.
• KAHRAMAN, ÖNDER, CEYHAN, Biodiversity and Biosecurity in Turkey, http://www.ipcbee.com/vol24/7-ICBEC2011-C00016.pdf
• KARAGÖZ, ZENCİRCİ, TAN, et.al. Bitki Genetik Kaynaklarının Korunması ve Kullanımı, www.zmo.org.tr/resimler/ekler/ff bb6efd376d8db_ ek.pdf
• KELEŞ, HAMAMCI, ÇOBAN, Çevre Politikası, İmge, 7. Baskı, 2012.
• KELEŞ, R., Kentleşme Politikası, İmge, 13.baskı, 2015.
• KIVILCIM, Z., Cartagena Protokolü ve Türkiye Biyogüvenlik Mevzuatı, Marmara Avrupa Araştırmaları Dergisi, Vol. 20, Issue 1, 2012. pp. 99-121.
• KÜÇÜK&ERTÜRK, Biodiversity and Protected Areas in Turkey, http://www.ukm.my/jsm/pdf_files/SM-PDF-42-10-2013/14%20M. %20Kucuk.pdf
• Millenium Development Goals, GA Res. 65/1.
• National Biodiversity Strategy and Action Plan 2001, https://www.cbd.int /doc/world/tr/tr-nbsap-v2-en.pdf
• National Biodiversity Strategy and Action Plan 2008-2018, www.cbd.int/ doc/ nbsap/nbsapcbw-eur-02/nbsapcbw-eur-02-tr-01-en.pdf
• National Biological Diversity Database, www.nuhungemisi.gov.tr/Giris/ about_en.aspx
• National Climate Change Adaptation Strategy and Action Plan, http:// www.dsi.gov.tr/docs/iklim-degisikligi/turkeys-national-climatechange- adaptation-strategy-and-action-plan.pdf?sfvrsn=2
• OECD Environmental Performance Review, s3.amazonaws.com/zanran_ storage/ www.undp.org.tr/ContentPages/43466347.pdf
• ÖZÇELİK, Biyolojik Çeşitliliği Korumaya Yönelik Yapılan (Planlama ve Koruma) Çabaları ve Türkiye Ormancılığına Yansımaları, SDÜ Orman Fakültesi Dergisi, Year 2006, Issue 2, pp. 23-36
• Report of the Biological Diversity Monitoring Unit, see www.nuhungemisi. gov.tr/DosyaRaporSunum/Belgeler/8ca6540a-1fe9-40f7-85d8- cc0653e1185d.pdf
• Species Protection Strategy and Action Plan, www.milliparklar.gov.tr/
• TERZİOĞLU, E., Türkiye’nin Biyolojik Çeşitliliğine ilişkin Genel Bilgi, ormuh.org.tr/arsiv/files/Biyolojik%20Cesitlilik%20ve%20Gen%20 kaynaklari.pdf
• UN Decade on Biodiversity, Strategic Plan for Biodiversity for 2011-2020, GA Res. 65/151