TÜRK HUKUKUNDA YASAL MAL REJİMLERİ

Yıl 2015, Cilt: 35 Sayı: 1, 143 - 156, 01.10.2015

Faruk Acar

Öz

Türk Medeni Kanunu evlilik birliğinde eşlerin kazançlarının hem evliliğin devamında

durumunu hem de sona ermesinde sonu konusunda önemli bir rejim değişikliği yapmıştır.

Eski Medeni Kanun’da geçerli olan mal ayrılığı rejimi yasal mal rejimi olarak kabul

edilmişken, Türk Medeni Kanunu edinilmiş mallara katılma rejimini tercih etmiştir. Bu

tutum İsviçre Hukuku ile uyumludur. Alman Hukukuna da büyük benzerlik göstermektedir.

Yasal mal rejiminde temel esas her iki eşin evlilik süresince edindikleri malları değer itibariyle

ve alacak hakkı düzeyinde olmak üzere eşit şekilde paylaşmaktır. Paylaşım edinilmiş

mallar için geçerlidir. Kişisel mallar paylaşım dışıdır. Her bir eşin aksini ispat edemediği

sürece kazanımları edinilmiş mal sayılmış, bu yönde adi karine kabul edilmiştir.

Her bir eşin diğerinin talebine bağlı olarak mevcut malvarlığı üzerinden diğer eş lehine

paylaşıma bağlı doğan alacak hakkının ( buna katılma alacağı denilmektedir) hesabı,

artık değerin bulunmasıyla olmaktadır. Artık değerin hesabında aktifler olarak ifade

edebileceğimiz kısımdan (yani edinilmiş mallar, eklenecek değerler ve denkleştirmenin

birinci türü), pasiflerin (değer artış payı, denkleştirmenin ikinci türü ve edinilmiş malların

borçları) çıkarılması gerekmektedir. Bu değere katılma oranı (1/2) uygulanmakta, böylece

diğer eşin katılma alacağı bulunmaktadır.

Katılma alacağı borçlusu eş, bu borcunu isterse ayın olarak (mal ile) ifa edebilmektedir.

İnsiyatif borçlu eşe bırakılmıştır. Diğer eşin bunu talep etme hakkı yoktur.

Anahtar Kelimeler

Edinilmiş mallara katılma rejimi, edinilmiş mal, kişisel mal, sınırlı sayı ilkesi, artık değer, katılma alacağı, katılım oranı

MATRIMONIAL PROPERTY REGIME IN TURKISH LAW

Öz

Turkish Civil Code made substantial regime change on status of the spouses regarding
gaining properties, both during the marriage and consequent to the divorce. Former Civil
Code accepted separation of assets as a legal regime, however the new Code has accepted
the regime of participation in acquired property. This situation is harmonized with Swiss
Law and also has similarities with the German Law. Basic principle at legal regime on marital assets is sharing the assets equally on the value
of the properties by the spouses. Sharing is for acquired property. Personal properties are
excluded. All gained properties are deemed acquired properties, unless proven otherwise.
Calculation of claims regarding the acquired properties, which is called share, is made
by the evaluation of the residual value. Evaluation of residual value is made by extracting
the liabilities from the assets. Share of the spouse is found by dividing the surplus by two.
Share can be given/paid by the debtor spouse with property, rather than monetary payment.
Mode of payment will be chosen by the debtor spouse. Counterparty has no right
on this part

Anahtar Kelimeler

Regime of participation of acquired property, acquired property, personal property, numerus clausus, residual value, share

Kaynakça

• ACABEY, B.: Evlilik Birliğinde Yasal Mal Rejimi, İzmir 1998.
• ACAR, F.: “Bir Boşanma Sebebi Olan Terk Kurumunun Konutun Aile Konutu Niteliğine Etkisi” (İstanbul Kültür Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Yıl: 10, cilt: 10, Sayı. 2; Temmuz 2011, s. 35-51).
• ACAR, F.: Aile Hukukumuzda Aile Konutu, Mal Rejimleri, Eşin Yasal Miras Payı, 5. Baskı, Ankara 2016.
• DURAL, M.: Krtische Bemerkungen zum Erbrechtdesüberlebenden Ehegattennach dem neuentürkischen Zivilgesetzbuch (Türk-İsviçre Hukuk Haftası, Mayıs 2004 İstanbul, s. 189 vd.).
• GÜMÜŞ, M.A.: Teoride ve Uygulamada Evliliğin Genel Hükümleri ve Mal Rejimleri (TMK m. 185-281), İstanbul 2008.
• HAUSHEER, H.: Kommentar zum Schweizerischen Privatrecht, Scwezerisches Zivilgezetsbuch II, Art. 1-359 ZGB, Basel 1996.
• HAUSHEER, H./GEİSER, T./KOBEL, E.: Das Eherecht des Schweizerischen Zivilgesetzbuches, ZweiteAufl., Bern 2002.
• HAUSHEER, H./REUSSER, R./GEISER, T.: Berner Kommentar, Kommentar zum Schweizerischen Privatrecht, Schweizerisches Zivilgesetzbuch, Bant II, 1. Abtl. Das Eherecht, 2. Teilband, Die Wirkugn der Ehe im algemeinen Artikel 159-180 ZGB, Bern 1999.
• HAUSHEER, H./R AEIBI-MÜLLER, R.E.: Basler Kommentar, Zivilgesetzbuch I, Art. 1-217 ZGB, 3. Aufl. Basel 2006 (HONSELL/VOGT/ GEISER).
• HEGNAUER, C./BREİTSCHMİD, P.: Grundrissdes Eherechts, 4. Aufl. Bern 2000.
• KARAMERCAN, F.: Katkı-Değer Artış Payı –Katılma Alacağı Davaları, Ankara 2014; 2. Bası Ankara 2015; 3. Baskı Ankara 2016.
• KILIÇOĞLU, A.: Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi, Ankara 2002.
• KILIÇOĞLU, A.: Türk Medeni Kanunu’nda Diğer Eşin Rızasına Bağlı Hukuksal İşlemler ve Yasal Alım Hakkı, Ankara 2002 (atıf şekli: diğer eşin rızasına bağlı).
• KILIÇOĞLU, A.: Medeni Kanun’umuzun Aile-Miras-Eşya Hukukuna Getirdiği Yenilikler, Ankara 2003 (atıf şekli: yenilikler).