AGGRAVATED RESPONSIBILITY OF STATES IN INTERNATIONAL LAW: A THEORETICAL ASSESSMENT

Yıl 2012, Cilt: 32 Sayı: 2, 147 - 182, 15.12.2013

Ceren Zeynep Pirim

Öz

State responsibility has always been one of the most controversial areas

of international law. Adopted by the International Law Commission in 2001, the Articles

on the Responsibility of States for Internationally Wrongful Acts which aimed to clarify

the rules of international law on State responsibility, not only codify the customary law

related to the secondary rules of international responsibility, but also create new institutions.

Whether all violations of international rules should be submitted to a unique law of

responsibility or violations of some international rules should be treated under a specific

responsibility schema has, for a longtime, occupied the International Law Commission.

The final draft provides that responsibility of a State can be owed to a State, a group of

States or the international community as a whole according to the nature of the violated

obligation. The articles regulate “serious breaches of obligations under peremptory norms of

general international law”; and provide that in case of these breaches, not only the injured

states, but all states can invoke responsibility. By this way, State responsibility which, in

classical international law, is considered as creating a bilateral relationship, acquires a

multilateral character. This article analyzes the processes involving the establishment and

the procedural rules of this mechanism called “aggravated responsibility”.

Anahtar Kelimeler

Aggravated Responsibility, Erga Omnes, Jus Cogens, Responsibility of States for Internationally Wrongful Acts

ULUSLARARASI SORUMLULUK HUKUKUNDA DEVLETLERİN AĞIRLAŞTIRILMIŞ SORUMLULUĞU: KURAMSAL BİR DEĞERLENDİRME

Öz

Sorumluluk hukuku kuralları, uluslararası hukukun bugüne kadar üzerinde en zor uzlaşmaya

varılan alanlarından biri olmuştur. Söz konusu alandaki belirsizlikleri ortadan kaldırmayı ve

sorumluluk hukukuna ilişkin kuralları netleştirmeyi amaçlayan ve Uluslararası Hukuk Komisyonu

tarafından 2001 yılında kabul edilen Devletlerin Uluslararası Haksız Fiillerinden

Kaynaklanan Sorumluluğunu Düzenleyen Maddeler Metni, uluslararası sorumluluğun ikincil

kurallarına ilişkin teamül hukukunu yansıtmakta ve sorumluluk alanında yeni müesseseler

tesis etmektedir. Uluslararası hukuk kurallarının ihlâlinin, söz konusu kuralların niteliği

ne olursa olsun aynı sorumluluk mekanizmasına mı tâbi tutulacağı yoksa bazı kuralların

ihlâlinin özel bir sorumluluk şeması dâhilinde mi değerlendirileceği meselesi üzerinde uzun

yıllar çalışan Uluslararası Hukuk Komisyonu, devletlerin uluslararası sorumluluklarının,

ihlâl edilen uluslarası yükümlülüğün niteliğine göre bir başka devlete, birden çok devlete

veya uluslararası toplumun geneline karşı doğabileceğini hükme bağlamıştır. Metinde

“genel uluslararası hukukun emredici kurallarından kaynaklanan yükümlülüklerin ağır

ihlâlleri” düzenlenmiş ve bir devletin, uluslararası hukukun emredici hükümlerinden doğan

bir yükümlülüğünün ağır ihlâli halinde, mağdur devletin yanı sıra, diğer tüm devletlerin

yükümlülüğünü ihlâl eden devletin sorumluluğunu ileri sürebileceği ifade edilmiştir.

Böylece, klâsik uluslararası hukukta iki taraflı bir ilişki telâkki edilen sorumluluk ilişkisi,

söz konusu ihlâllerin varlığı halinde çok taraflı bir kimliğe büründürülmüştür. Makale,

uluslararası hukukta “ağırlaştırılmış sorumluluk” olarak adlandırılan bu mekanizmanın

oluşturulma sürecini ve işleyiş kurallarını incelemektedir.

Anahtar Kelimeler

Ağırlaştırılmış Sorumluluk, Devletin Haksız Fiilden Kaynaklanan Uluslararası Sorumluluğu, Erga Omnes, Jus Cogens

Kaynakça

• Doktrin
• ABDELGAWAD LAMBERT, Elisabeth; La spécificité des réparations pour crimes internationaux in TOMUSCHAT, Christian / THOUVENIN, Jean- Marc (Ed.), The Fundamental Rules of the International Legal Order: Jus cogens and Obligations Erga Omnes, Leiden/Boston, Martinus Nijhoff Publishers, 2006, s. 167-201.
• ABI-SAAB, Georges; Cours général de droit international public, RCADI, Vol. 207, 1987, s. 9-463.
• ABI-SAAB, Georges; The Uses of Article 19, European Journal of International Law, Vol. 10, no: 2, 1999, s. 339-351.
• ACCIOLY, Hildebrando; Principes généraux de la responsabilité internationale d’après la doctrine et la jurisprudence, RCADI, Vol. 96, 1959, s. 349-441.
• AGO, Roberto; Le délit international, RCADI, Vol. 68, 1939, s. 415-554. ARON, Raymond; Qu’est-ce qu’une Théorie des Relations Internationales?, Revue Française de Science Politique, Vol. 17, no: 5, 1967, s. 837-861. AUSTIN, John; The Province of Jurisprudence Determined, Londra, John Murray, 1832.
• BARBOZA, Julio; International Criminal Law, Collected Courses of the Hague Academy of International Law, Vol. 278, 1999, s. 9-199.
• BOYLE, Alan E.; State Responsibility and International Liability for Injurious Consequences of Acts Not Prohibited by International Law: A Necessary Distinction?, The International and Comparative Law Quarterly, Vol. 39, 1990, s. 1-26.
• CARON, David D.; The ILC Articles on State Responsibility: The Paradoxical Relationship between Form and Authority, The American Journal of International Law, Vol. 96, no: 4, 2002, s. 857-873.
• COHN, M. G.; La théorie de la responsabilité internationale, RCADI, Vol. 68, 1939, s. 207-325.
• CRAWFORD, James; Multilateral Rights and Obligations in International Law, Collected Courses of the Hague Academy of International Law, Vol. 319, 2006, s. 325-482.
• CRAWFORD, James; The ILC Articles on Responsibility of States for Internationally Wrongful Acts: A Restrospect, The American Journal of International Law, Vol. 96, no: 4, 2002, s. 874-890.
• DAILLIER, Patrick / FORTEAU, Mathias / PELLET, Alain; Droit international public, Paris, LGDJ, 2009.
• DUPUY, Pierre-Marie; Le fait générateur de la responsabilité internationale des états, RCADI, Vol. 188, 1984, s. 9-133.
• ERKİNER, Hakkı Hakan; Devletin Haksız Fiilden Kaynaklanan Uluslararası Sorumluluğu, İstanbul, On İki Levha Yayıncılık, 2010.
• GARCIA-AMADOR, Francisco V.; State Responsibility: some new problems, Collected Courses of the Hague Academy of International Law, Vol. 94, 1958, s. 365-491.
• GRIFFITHS, Martin; Fifty Key Thinkers in International Relations, New York, Routledge, 1999.
• HIGGINS, Rosalyn; Problems and Process: International Law and How We Use It, Oxford, Clarendon Press, 1994.
• KLEIN, Pierre; Responsibility for Serious Breaches of Obligations Deriving from Peremptory Norms of International Law and United Nations Law, European Journal of International Law, Vol. 13, no: 5, 2002, s. 1241-1255.
• MAZZESCHI PISILLO, Riccardo; Responsabilité de l’Etat pour violation des obligations positives relatives aux droits de l’homme, RCADI, Vol. 333, 2008, s. 175-506.
• MERLE, Marcel; Sociologie des Relations internationales, Paris, Dalloz, 1988. MILANOVIC, Marko; State Responsibility for Genocide, European Journal of International Law, Vol. 17, no: 3, 2006, s. 553-604.
• MORGENTHAU, Hans; Politics Among Nations: The Struggle for Power and Peace, New York, Alfred A. Knopf, 1960.
• NISSEL, Alan; The ILC Articles on State Responsibility: Between Self-Help and Solidarity, NYU Journal of International Law & Politics, Vol. 38, 2006, s. 355-371.
• PAZARCI, Hüseyin; Uluslararası Hukuk, Ankara, Turhan Kitabevi, 2010.
• PELLET, Alain; Can a State Commit a Crime? Definitely, Yes!, European Journal of International Law, Vol. 10, no: 2, 1999, s. 425-434.
• PELLET, Alain; Le nouveau projet de la C.D.I sur la responsabilité de l’Etat pour fait internationalement illicite: Requiem pour le crime? in VOHRAH, Lal Chand / POCAR, Fausto, / FEATHERSTONE, Yvonne / FOURMY, Olivier / GRAHAM, Christine / HOCKING John / ROBSON, Nicholas (Ed.); Man’s Inhumanity to Man: essays on international law in honour of Antonio Cassese, The Hague, Kluwer Law International, 2003, s. 655-684.
• PELLET, Alain; Les articles de la CDI sur la responsabilité de l’Etat pour fait internationalement illicite. Suite –et fin?, Annuaire français de droit international, Vol. 48, 2002, s. 1-23.
• PELLET, Alain; Les rapports de Roberto Ago à la C.D.I sur la Responsabilité des Etats, Forum du droit international, 2002, s. 222-229.
• PELLET, Alain; Vive le crime!, International Law on the Eve of the Twenty- First Century, Views from the International Law Commission, New York, United Nations, s. 287-315.
• PİRİM, Ceren Zeynep; Jus Cogens Teorisi Işığında Devletlerin Sözleşme Serbestisi ve Devlet Dokunulmazlığı, Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Kazancı Hakemli Hukuk Dergisi, Cilt. 8, Sayı: 95-96, 2012, s. 37-66.
• PRADEL, Jean; Droit Pénal Général, Paris, Editions Cujas, 2006.
• ROSENSTOCK, Robert; An International Criminal Responsibility of States?, International Law on the Eve of the Twenty-First Century, Views from the International Law Commission, New York, United Nations, s. 265-285.
• ROSENSTOCK, Robert; The ILC and State Responsibility, The American Journal of International Law, Vol. 96, no: 4, 2002, s. 792-797.
• ROSENSTOCK, Robert / KAPLAN, Margo; The Fifty-Third Session of the International Law Commission, The American Journal of International Law, Vol. 96, no: 2, 2002, s. 412-419.
• SCHWELB, Egon; Aspects of International Jus Cogens as Formulated by the International Law Commission, The American Journal of International Law, Vol. 61, no: 4, 1967, s. 946-975.
• SCOBBIE, Iain; The Invocation of Responsibility for the Breach of Obligations under Peremptory Norms of General International Law, European Journal of International Law, Vol. 13, no: 5, 2002, s. 1201-1220.
• SHELTON, Dinah; Righting Wrongs: Reparations in the Articles on State Responsibility, The American Journal of International Law, Vol. 96, no: 4, 2002, s. 833-856.
• STARACE, Vincenzo; La responsabilité résultant des obligations à l’égard de la communauté internationale, RCADI, Vol. 153, 1976, s. 263-317.
• THIBAULT, Jean-François; H. J. Morgenthau, le débat entre idéalistes et réalistes et l’horizon politique de la théorie des relations internationales: une interprétation critique, Études internationales, Vol. 28, no : 3, 1997, s. 569-591.
• THOUVENIN, Jean-Marc; La saisine de la Cour internationale de Justice en cas de violation des règles fondamentales de l’ordre juridique internationale in TOMUSCHAT, Christian / THOUVENIN, Jean-Marc (Ed.); The Fundamental Rules of the International Legal Order: Jus cogens and Obligations Erga Omnes, Leiden/Boston, Martinus Nijhoff Publishers, 2006, s. 311-334.
• WEIL, Le droit international en quête de son identité. Cours général de droit international public, RCADI, Vol. VI, Tome: 237, 1992, s. 9-370.
• WEIL, Towards Relative Normativity in International Law?, The American Journal of International Law, Vol. 77, no: 3, 1983, s. 413-442.
• WYLER, Eric; From ‘State Crime’ to Responsibility for ‘Serious Breaches of Obligations under Peremptory Norms of General International Law’, European Journal of International Law, Vol. 13, no: 5, 2002, s. 1147-1160.
• İçtihat
• Uluslararası Adalet Divanı, Barcelona Traction, Light and Power Company, Limited, 5 Şubat 1970.
• Uluslararası Adalet Divanı, Batı Sahara, Danışma Görüşü, 16 Ekim 1975.
• Uluslararası Adalet Divanı, Doğu Timor, 30 Haziran 1995.
• Uluslararası Adalet Divanı, İşgal Altındaki Filistin Topraklarında Duvar İnşasının Hukuki Sonuçları, Danışma Görüşü, 9 Temmuz 2004.
• Uluslararası Daimi Adalet Divanı, Chorzów Fabrikası Kararı, 13 Eylül 1928, Seri A, no: 17.
• Uluslararası Daimi Adalet Divanı, Polonya’daki Alman Göçmenler, Danışma Görüşü, 3 Şubat 1923, Seri B, no: 6.
• Nürnberg Uluslararası Askeri Ceza Mahkemesi, Büyük Savaş Suçluları, 4 Kasım 1945-1 Ekim 1946.
• Resmi Belgeler
• Annuaire de la Commission du droit international, Examen d’ensemble du droit international en vue des travaux de codification de la Commission du droit international (mémorandum du Secrétaire général), Programme de travail, 1949, A/CN.4/1/Rev.1.
• Annuaire de la Commission du droit international, Troisième rapport sur la responsabilité des Etats, présenté par M. James Crawford, Rapporteur spécial, 2000, A/CN.4/507/Add.4.
• Annuaire de la Commission du droit international, Quatrième rapport sur la responsabilité des Etats, présenté par M. James Crawford, Rapporteur spécial, 2001, A/CN.4/517.
• Annuaire de la Commission du droit international, Rapport de la Commission à l’Assemblée générale sur les travaux de sa vingt-huitième session, 1976, Vol. II, Deuxième partie, A/CN.4/SER.A/1976/Add.l (Part 2).
• Annuaire de la Commission du droit international, Rapport de la Commission à l’Assemblée générale sur les travaux de sa quarante-huitième session, 1996, Vol. II, Deuxième partie, A/CN.4/SER.A/1996/Add. l (Part 2).
• Annuaire de la Commission du droit international, Rapport de la Commission à l’Assemblée générale sur les travaux de sa cinquantième session, 1998, Vol. II, A/CN.4/490/Add.1.
• Annuaire de la Commission du droit international, Rapport de la Commission du droit international à l’Assemblée générale sur les travaux de sa cinquante-troisième session, 2001, A/56/10.
• Annuaire de la Commission du droit international, Responsabilité des Etats: Commentaires et observations reçus des gouvernements, 2001, A/CN.4/515. Résolution adoptée par l’Assemblée générale sur le rapport de la Sixième Commission (A/56/589), Ellialtıncı Oturum, 2002, A/RES/56/83.