5718 Sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun Çerçevesinde Franchise Sözleşmelerine Uygulanacak Hukukun Tayini

Yıl 2018, Cilt: 38 Sayı: 2, 441 - 479, 28.12.2018

Ayşe Güvercin Şahan

Öz

Çalışmamızda, ulusal ve uluslararası piyasalarda ürün ve hizmetlerin dağıtımının sağlanması amacıyla ortaya çıkan
franchise sözleşmeleri tanımlanarak; franchise kavramı hususunda genel bilgiler verilmiştir. 5718 sayılı Milletlerarası
Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun çerçevesinde franchise sözleşmelerine uygulanacak hukukun tayinine ilişkin
incelemeler yapılarak; franchise sözleşmelerine uygulanacak hukukun tayini araçlarından hukuk seçimi müessesesi
sonuçlarıyla birlikte ele alınmıştır. Çalışmanın devamında ise objektif bağlama kuralına ilişkin açıklamalara yer verilerek;
objektif bağlama kuralının temelinde yer alan karakteristik edim ve karakteristik edimin tayini hususları ele alınmıştır.
Bunlara ilaveten fikri mülkiyet haklarına ilişkin hükümler içermekte olan franchise sözleşmelerine uygulanacak hukukun
tespiti incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Franchise Sözleşmesi, Franchise Sözleşmelerine Uygulanacak Hukuk, Uygulanacak Hukukun Tayini

Determination of the Applicable Law on Franchise Contracts within the Frame of the Code on Private International Law and International Procedural Law No. 5718

Öz

In our study, general information is given about the franchise concept by introducing franchise contracts that came to
existence to ensure the distribution of products and services in national and international markets. Choice of law concept
that is one of the instruments for determination of the applicable law on franchise contracts is considered together
with the results by making an examination regarding applicable law to franchise conracts within the frame of the Code
on Private International Law and International Procedural Law No. 5718. As for continuation of the study, characteristic
performance and determination of the characteristic performance questions that partake in basis of objective choiceof-
law rules are considered by giving place to examinations relating objective choice-of-law rules. In addition to these,
the determination of the applicable law on franchise contracts that contains provisions related to intellectual property
rights is examined.

Anahtar Kelimeler

Franchise Contract, Applicable Law to Franchise Contracts, Determination of the Applicable Law

Kaynakça

• Akıncı Z, Milletlerarası Özel Hukukta İnşaat Sözleşmeleri (Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları 1996)
• Assensio PAM, “Applicable Law in the Absence of Choise of Law to Contracts Relating to Intellectual or Industrial Property Rights”, (2008) 10 Yearbook of Private International Law
• Aybay R, Dardağan E, Uluslararası Düzeyde Yasaların Çatışması (Kanunlar İhtilafı) (2nd edn, 2008)
• Ayoğlu T, Uluslararası Ticari Sözleşmelere Uygulanan Genel Prensipler, Maddi Hükümler ve Ticari Adet - Teamüller Olarak Lex Mercatoria (2nd edn, Vedat 2011)
• Balkar Bozkurt S, “Uluslararası Özel Hukuk’ta Bitmeyen Tartışma: Atıf (Renvoi) Teorisi, Uygulaması ve Değerlendirilmesi”, (2014) II GÜHFD Doç. Dr. Melike Batur Yamaner’in Anısına Armağan
• Bayata Canyaş A, AB ve Türk Hukuku Uyarınca Sözleşmeye Uygulanacak Hukuka İlişkin Genel Kural (Adalet Yayınevi 2012)
• Bonomi A, “Roma I Regulation: Selected Topics, The Roma I Regulation on the Law Applicable to Contractual Obligations”, (2008) 10 Yearbook of Private International Law
• Çalışkan Y, Uluslararası Fikri Mülkiyet Hukukunda Uyuşmazlık Çözüm Mekanizmaları: WIPO Tahkimi ve Dünya Ticaret Örgütü (2008)
• Çelikel A, “Türk Milletlerarası Özel Hukukta “Atıf” Prensibi’nin Uygulanması”, (1983) 3/2 MHB
• -- and Erdem BB, Milletlerarası Özel Hukuk (15th edn, Beta 2017)
• Çilingiroğlu C, “Devletler Özel Hukuku Alanında Borç Sözleşmelerinde Hukuk Seçimi: Sübjektif Bir Bağlanma Noktası Olarak Taraf İradeleri”, (1989) 9/2 MHB
• Çörtoğlu Koca S, “Franchise Sözleşmesinde Esasa Uygulanacak Hukuk ve Mahkemelerin Milletlerarası Yetkisi”, Prof.Dr. Tuğrul Arat’a Armağan (Yetkin 2012)
• -- Teknoloji Transfer Sözleşmelerinden Doğan Kanunlar İhtilafı (Yetkin 2013)
• Demir Gökyayla C, Milletlerarası Özel Hukukta Tek Satıcılık Sözleşmeleri (Münhasır Bayilik Sözleşmeleri) (2nd edn, Vedat 2013)
• Demirkol B, Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun’un 24. Maddesi Çerçevesinde Sözleşmeye Uygulanacak Hukuk (2011)
• Doğan V, Milletlerarası Özel Hukuk, (3rd edn, Savaş Yayınevi 2015)
• Durgut R, “Milletlerarası Tahkim Kanunu’na Göre Lex Mercatoria’nın Esasa Uygulanabilir Hukuk Olması”, (2005-2006) 25-26/1-2 MHB
• Ekşi N, “Kanunlar İhtilafı Alanında ‘Incorporation”, (1999-2000) 19-20/1-2 MHB Aysel Çelikel’e Armağan
• --Milletlerarası Ticaret Hukuku (2nd edn, Beta 2015)
• --Sözleşmeden Doğan Borçlara Uygulanacak Hukuk Hakkında Roma Konvansiyonu (Beta 2004)
• Emerson RW, “An International Model for Vicarious Liability in Franchising”, (2017) 50/2 Vanderbilt Journal of Transnational Law
• Erdem BB, Patent Hakkının Korunmasına ve Patent Hakkına İlişkin Sözleşmelere Uygulanacak Hukuk (2002)
• -- “Türk Milletlerarası Tahkim Hukukunda ‘Lex Mercatoria’”, Uluslararası Ticari Tahkim ve Lex Mercatoria (International Commercial Arbitration and The New Lex Mercatoria) in Ahmet Cemil Yıldırım, Serhat Eskiyörük (eds) (İstanbul Kemerburgaz Üniversitesi XII Levha 2014)
• Erdoğan Bİ, Milletlerarası Özel Hukukta Franchise Sözleşmesine Uygulanacak Hukuk (XXII Levha 2016)
• Garcia Gutierrez L, “Franchise Contracts and Roma I Regulation on the Law Applicable to International Contracts” (2008) 10 YIPL
• Goldman B, “The Applicable Law: General Principles of Law- The Lex Mercatoria” in Julian D. M. Lew (ed), Contemporary Problems in Arbitration (1987)
• Güngör G, Temel Milletlerarası Özel Hukuk Metinlerinin Sözleşmeden Doğan Borç İlişkilerine Uygulanacak Hukuk Konusunda Yakınlık Yaklaşımı (2007)
• Gürzumar OB, Franchise Sözleşmeleri ve Bu Sözleşmelerin Temelini Oluşturan ‘Sistem’lerin Hukuken Korunması (Beta 1995)
• ICC Model International Franchising Contract, (ICC Publication No 712E 2011)
• Kartal C, Durukan T, Varlı N, Uluslararası Pazara Giriş Stratejileri, Franchising Sistemi ve Türkiye Uygulaması (Asil Yayın Dağıtım 2006)
• Kırca Ç, Franchise Sözleşmesi (Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü 1997)
• Lee M, “Franchising in China: Legal Challenges When First Entering The Chinese Market”, (2003) 19/4 American University International Law Review 949-984
• Max Planck Institute For Intellectual Property And Competition Law: “About CLIP”, <http://www. cl-ip.eu/en/pub/home.cfm> 20 November 2018
• North P, Essays in Private International Law (Oxford 1993)
• Oğuz A, “Hukuk Tarihi ve Karşılaştırmalı Hukuk Açısından Uluslararası Ticaret Hukuku (Lex Mercatoria) – Unidroit İlkeleri’nin Lex Mercatoria Niteliği”, (2001) 50/3 AÜHFD
• Özdemir Kocasakal H, “Sözleşmelere Uygulanacak Hukukun MÖHUK m.24 Çerçevesinde Tespiti ve Üçüncü Devletin Doğrudan Uygulanan Kuralları” (2010) 30/1-2 MHB
• Özel S, Milletlerarası Ticari Tahkimde Kanunlar İhtilafı Meseleleri (Legal 2008)
• -- “Sözleşmesel İlişkide MÖHUK m.24/II’de Öngörülen Objektif Bağlama Kuralının Mukayeseli Hukuk Açısından Değerlendirilmesi”, (2002) 22/2 MHB Prof.Dr. Ergin Nomer’e Armağan
• Sargın F, “Karakteristik Edim Teorisine Eleştirel Bir Yaklaşım”, (2001) 2,AÜHFD 37-95
• -- Milletlerarası Unsurlu Patent ve Ticari Marka Lisansı Sözleşmelerine Uygulanacak Hukuk (2002)
• Seviğ VR, “Akitlere Uygulanacak Kanun Sorunu”, Nihal Uluocak’a Armağan (1999)
• Şanlı C, Milletlerarası Ticari Tahkimde Esasa Uygulanacak Hukuk (Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü 1986)
• Şanlı C, Uluslararası Ticari Akitler (6th edn, Beta 2016)
• -- and Esen E, Ataman Figanmeşe İ, Milletlerarası Özel Hukuk (5th edn, Beta 2015)
• Şimşek B, Franchising Sözleşmesi (Yetkin 2016) 33. “EFF Code of Ethics” hakkında detaylı bilgi için bkz. Martin Mendelsohn, Franchising Law (2nd edn, 2004)
• Şoğur M, İşletme Sistemi Olarak Franchising (2nd edn, 1993)
• Şua M, “Franchise Sözleşmesinin Tanımına Yeni Bir Bakış” (2007) IV/2 Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi
• Tarman ZD, “5718 Sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun (MÖHUK) Uyarınca Yabancılık Unsuru Taşıyan Akdi Borç İlişkilerinde Hukuk Seçimi”, (2010) 26/1 BATİDER
• -- “Akdi Borç İlişkilerine Uygulanacak Hukuk Hakkındaki Roma I Tüzüğü”, (2009) 15/2 BATİDER
• Tekinalp G, “Akdi İlişkide Objektif Genel Kural ve En Yakın İrtibatlı Hukuk Uygulaması”, Ernst E. Hirsch’in Hatırasına Armağan (1986)
• -- “Akdi İlişkide Uygulanacak Hukuk: MÖHUK m. 24 ve Zımni Hukuk Seçimi” (1985) 5/1 MHB
• -- and Uyanık Çavuşoğlu A, Milletlerarası Özel Hukuk Bağlama Kuralları (11th edn, Vedat 2011)
• Tiryakioğlu B, Taşınır Mallara İlişkin Milletlerarası Unsurlu Satım Akitlerine Uygulanacak Hukuk (Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları 1996)
• Tuncer S, “Bir Dağıtım ve Pazarlama Yöntemi Olarak: Franchising”, (1992) 26/311 İstanbul Sanayi Odası Dergisi
• Ulaş D, Franchising Sistemi (3rd edn, 2013)
• http://eur.lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/PDF/?uri=CELEX:31988R4087&from=EN
• http://www.kazanci.com.tr
• http://www.kentlaw.edu/perritt/conflicts/rest187.html
• http://www.rekabet.gov.tr/trTR/KilavuzListesi?control_KilavuzListesi_gridGuides-ListChange- Page=2
• http://www.ufrad.org.tr
• http://www.ufrad.org.tr/tr/franchise.htm
• http://www.ufrad.org/Sayfa.aspx?S=Hakkimizda
• http://www.unidroit.org
• http://www.unidroit.org/english/guides/2007franchising/franchising2007-guide-2nd-e.pdf