YABANCI MAHKEME LEHİNE YAPILAN YETKİ ANLAŞMASINA DAYANAN YETKİ İTİRAZININ DEĞERLENMESİNDE DÜRÜSTLÜK KURALININ ETKİSİ VE YATGITAY 11. HUKUK DAİRESİNİN 6.3.2009 TARİHLİ İÇTİHADININ ELEŞTİRİSİ

Yıl 2011, Cilt: 31 Sayı: 1, 191 - 207, 10.01.2012

Emre Esen

Öz

Dürüstlük kuralı, yabancı mahkeme lehine yapılan yetki anlaşmalarına dayanan
yetki itirazları bakımından da uygulanma alanı bulur. Bununla birlikte,
kanunun verdiği yetkiyi kullanarak ve sözleşme serbestisi içinde karşılıklı
ve birbirine uygun irade beyanlarıyla yabancı bir devlet mahkemesini yetkilendiren
tarafların, yine kanunun verdiği yetkiye dayanarak uyuşmazlığın
o mahkemede çözümlenmesi gerektiğine yönelik olarak yaptıkları itirazın,
başkaca hiçbir somut veri bulunmaksızın, sadece davalının savunma haklarını
kendi ikametgâhı mahkemesinde daha iyi kullanabileceği varsayımına
istinaden dürüstlük kuralıyla bağdaşmadığının kabulü yerinde olmaz. Tam
aksine, böyle bir itirazı ileri süren kişi, yabancı mahkemeyi yetkili kılmak
yönündeki daha önceki davranışlarıyla çelişmeyen, bu davranışıyla istikrar
arz eden bir itirazda bulunmuştur. Bu itibarla Yüksek Mahkeme’nin, yabancı
mahkeme lehine yapılan yetki anlaşmalarını adeta işlevsiz kılan ve 1988 tarihli
Hukuk Genel Kurulu kararına dönüş anlamına gelen bu içtihadından
dönülmesi gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Yetki Anlaşması, yetki itirazı, dürüstlük kuralı, münhasır yetki, hakkın kötüye kullanılması

EFFECT OF BONA FIDES PRINCIPLE ON JURISDICTION OBJECTIONS BASED ON CHOICE-OF- FOREIGN COURT AGREEMENTS AND CRITIQUE OF TURKISH COURT OF CASSATION 11TH CIRCUIT’S JUDGMENT OF 6.3.2009

Öz

Principle of bona fides is in force for the jurisdiction objections based on choice-of-foreign court agreements. However, rejection of a jurisdiction objection, raised in accordance with the rules of law and by the parties who had granted jurisdiction to a foreign court by their mutual choice-of-court agreement within the freedom of contract and upon the authority that was granted by rules of law, without depending on any other concrete reason, just depending on the hypothesis that defendant can use his rights of defense more effective, is not justifiable. On the contrary, the party’s conduct that raised such an objection does not constitute a paradoxical conduct and is consistent with the previous conduct to grant jurisdiction to a foreign court. Therefore the decision of Court of Cassation’s that neutralizes the choice-of-foreign court agreements and that connotes the return of Court of Cassation’s decision of 1988 should not be followed.

Anahtar Kelimeler

Choice-of-court agreement, jurisdiction objection, principle of bona fides, exclusive jurisdiction, abuse of rights.

Kaynakça

• AKINCI, Ziya; Milletlerarası Usul Hukukunda Yetki Sözleşmesine Dayanan Yabancı Derdestlik, İstanbul, 2002, (Yargıtay Kararları).
• ALTUĞ, Yılmaz; Devletler Hususî Hukukunda Yargı Yetkisi, 2.Baskı, İstanbul, 1979.
• ARSLAN, Ramazan; Medenî Usul Hukukunda Dürüstlük Kuralı, Ankara, 1989.
• ÇELİKEL, Aysel / B. Bahadır ERDEM; Milletlerarası Özel Hukuk, 10. Bası, İstanbul, 2010.
• EKŞİ, Nuray; ��18 Sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkın- da Kanun’a İlişkin Yargıtay Kararları, XII Levha Yayınları, İstanbul, 2010, (Yargıtay Kararları).
• EKŞİ, Nuray; Türk Mahkemelerinin Milletlerarası Yetkisi, 2. Baskı, İstanbul, 2000 (Milletlerarası Yetki).
• GÖĞER, Erdoğan; Devletler Hususî Hukuku, 4. Baskı, Ankara, 1977.
• KRÜGAR, Hilmar / Ergin NOMER; Türk Hukukunda Yetki Sözleşmeleri, İBD, c. 64, s. 1-3 (1990).
• KURU, Baki; Hukuk Muhakemeleri Usulü, 6. Baskı, İstanbul, 2001.
• KURU, Baki; Hukuk Muhakemeleri Usulü, 5. Baskı, İstanbul, 1990, C.I.
• Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Kanunu Öntasarı Sempozyumu, 22-24 Kasım 1976, İstanbul,1978.
• NOMER Ergin / Cemal ŞANLI; Devletler Hususî Hukuku, 18.Baskı, İstanbul, 2011.
• OKAY, M. S.; Deniz Ticaret Hukukuna İlişkin Yargıtay Kararları, 1943–1961, 2. Bası, İstanbul, 1963.
• SARGIN, Fügen; Milletlerarası Usûl Hukukunda Yetki Anlaşmaları, Ankara, 1996.
• SEVİĞ, Vedat Raşit / Ergin NOMER / Gülören TEKİNALP / Ata SAKMAR; Devletler Hususî Hukuku Pratik Çalışmaları, İstanbul, 1976.
• ŞANLI, Cemal; Uluslararası Ticari Akitlerin Hazırlanması ve Uyuşmazlıkla- rın Çözüm Yolları, 3. Bası, İstanbul, 2005.