Yaratıcılık ve Yaratıcı Olma Kavramlarının Günlük Dilde Anlamları

Yıl 2020, Cilt: 40 Sayı: 2, 335 - 359, 30.09.2020

Engin Arık Beril T. Atık

https://doi.org/10.26650/SP2019-0066

Öz

Yaratıcı ve yaratıcılık soyut kavramlar olduğu için tanımlanması güçtür ve bilimsel çalışmalarla günlük dilde çeşitli anlamlarda kullanılmaktadır. Bu çalışmada Türkçede yaratıcı ve yaratıcılık kavramlarının günlük dilde ne anlamlara geldiği sosyal medyadan elde edilen veriler analiz edilerek araştırılmıştır. Çalışmada, Büyük Veri yöntemleri ve derlem dilbilim ile ilkörnek kuramları kullanılarak yaratıcı ve yaratıcılık kavramlarının anlamlarının ortaya çıkartılması hedeflenmiştir. Bu çalışma için Twitterdan Şubat 2018-Mart 2019 tarihleri arasında Rich Site Summary (RSS) ve Twitter beslemeleri (API) yardımıyla, Türkçe filtresiyle, içinde “yaratıcı” ve “yaratıcılık” geçen, birbirinin kopyası olmayan, bir twiti RT ibaresiyle aynen tekrarlamayan ve bir twite cevap niteliğinde olmayanlar toplanmıştır. Bu şekilde toplam 40.382 adet yaratıcı içeren ve 13.007 adet içinde yaratıcılık geçen twit otomatik olarak elde edilmiştir. Yaratıcı verisi 124.028’ü farklı sözcük olmak üzere toplam 828.661 sözcükten, yaratıcılık verisi ise 57.448’i farklı sözcük olmak üzere toplam 268.886 sözcükten oluşmaktadır. Bu verilerin analizinde Antconc ve Lancbox programlarından ve sıklık, logaritmik sıklık, MI, DeltaP ve G gibi çeşitli istatistiksel analizlerden yararlanılmıştır. Sonuçlar günlük dilde yaratıcı ve yaratıcılık kavramlarının kullanımı ile bu kavramların sözlüklerdeki ve bilim alanlarındaki karşılıklarının birbiriyle örtüşmediğini göstermektedir. Örneğin, sözlüklerde kullanılan zeka, düşünce, düşünme, hayal gücü gibi kavramlar güncel dilde de anlamlı bir şekilde sıklıkla kullanılmaktadır. Ancak sözlüklerde yaratıcı tanımı için kullanılan “kreatif” sözcüğü günlük dilde sıklıkla kullanılmamakla birlikte yaratıcılık sözcüğünün İngilizce karşılığı olan creativityhashtag (#) işaretiyle birlikte sıklıkla kullanılmaktadır. Ayrıca, bilim alanlarında kullanılan farklı yolları kullanma, farklı düşünme gibi ifadelerle günlük dilde sıklıkla karşılaşılırken problem çözme ve motivasyon gibi kavramlar nadir kullanılmaktadır. Dolayısıyla, sözlüklerde tanımlar güncellenirken bu yeni bulgulardan yani kavramların günlük dilde kullanımlarından yararlanılmalıdır. Bilimsel tanımlarda ve araştırmalarda ise, bu kavramların bilimsel tanımlarıyla, sözlüklerdeki tanımlardan ve günlük dilde kullanımlarından farklılıklarının altı çizilmeli ve bu farklılıklar dikkate alınarak araştırmalar yürütülmelidir

Anahtar Kelimeler

Yaratıcılık, anlam, dil, derlem, büyük veri

The Meanings of the Concepts of Creativity and Being Creative in Everyday Language

Öz

Creative and creativity as abstract concepts are hard to define and they have different meanings in scientific studies and everyday language. This study investigated the meanings of the Turkish terms “yaratıcı” (creative) and “yaratıcılık” (creativity) in everyday language by using the data from social media. The study aims to reveal the meanings of the terms creative and creativity by using Big Data methods, corpus linguistic approaches, and prototype theories. The Turkish data were collected from Twitter between February 2018 and March 2019 using Rich Site Summary (RSS) and Application Programming Interface (API) without duplicates, retweets, or replies. In this way, 40,382 tweets containing yaratıcı and 13,007 tweets containing yaratıcılık were obtained. The yaratıcı data consisted of 124,028 types and 828,661 tokens whereas the yaratıcılık data consisted of 57,448 types and 268,886 tokens. With the help of Antconc and Lancbox software and statistical analyses such as frequency, log frequency, MI, DeltaP and G, the results showed that the meanings of yaratıcı and yaratıcılık in everday Turkish and in dictionaries and scientific texts did not overlap. For example, the words such as intelligence, thinking, thoughts, and imagination could all be seen in the dictionaries and significantly in the data. But the word “kreatif,” which is used in the dictionary entries for yaratıcı, was not significantly used in the data. Instead, #creativity was used significantly frequently for yaratıcılık in the data. Moreover, phrases such as using various solutions and divergent thinking could be both seen in the scientific definitions and significantly frequently in the data. But phrases such as solving problems and motivation, which are used in the scientific definitions, were used rarely in the data. Therefore, when updated, the dictionaries shoud benefit from the uses of these terms in everyday life, the scientific texts should underline to what extent the definitions differ from everyday language, and research should be conducted by taking into account these differences.

Anahtar Kelimeler

Creativity, meaning, language, corpus, big data

Kaynakça

• Akben, C. ve Coşkun, H. (2018). A pilot study: Humor and creativity. The International Journal of Indian Psychology, 6(3), 15-19. doi: 10.25215/0603.82
• Aktamış, H. ve Can, B. T. (2007). Fen öğretmen adaylarının yaratıcılık inançları. E-journal of New World Sciences Academy, 2(4), 484-499.
• Anthony, L. (2018). AntConc (Version 3.5.7) [Computer Software]. Tokyo, Japan: Waseda University. Erişim adresi: http://www.laurenceanthony.net/software
• Arık, E. ve Arık, B. T. (2019a). Büyük Veri ve Derlem Anlam Bilim açısından psikolog ve psikoloji. İnsan & Toplum, 9(4), 87-114. doi: 10.12658/M0324
• Arık, E. ve Arık, B. T. (2019b). Büyük Veri ve Derlem Anlam Bilim açısından psikolog ve psikoloji. Psikoloji Çalışmaları, 39(1), 151-178. doi: 10.26650/SP2019-0011
• Arık, E. ve Öztop, P. (2016). Yaratıcı ve yaratıcılık: Anlam, gönderim ve kavramsallaştırma. B. Savaş, D. Yüksel, D. Fidan, B. Öztürk ve B. İnan Karagül (Ed.), 29. Ulusal Dilbilim Kurultayı Bildirileri içinde (s. 68-76). Kocaeli: Kocaeli Üniversitesi Vakfı Yayınları.
• Arık, E., Öztop, P. ve Ateşyakar, N. (2016, Eylül). “Yaratıcı” kavramı. 19. Ulusal Psikoloji Kongresinde sözel bildiri. 5-7 Eylül 2016, İzmir. Aslan, A. E. (2001). Kavram boyutunda yaratıcılık. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 2(16), 15-21.
• Aslan, A. E. ve Puccio, G. J. (2006). Developing and testing a Tukish version of Torrance’s Tests of Creative Thinking: A study of adults. Journal of Creative Behavior, 40(3), 163-176. doi: 10.1002/j.2162-6057.2006.tb01271.x
• Brezina, V., McEnery, T. ve Wattam, S. (2015). Collocations in context: A new perspective on collocation networks. International Journal of Corpus Linguistics, 20(2), 139-173. doi: 10.1075/ijcl.20.2.01bre
• British Psychological Society (2017). Ethics Guidelines for Internet-mediated Research. INF206/04.2017. Leicester: Author. Erişim adresi: https://www.bps.org.uk/news-and-policy/ethics-guidelines-internet-mediated-research-2017
• Chávez-Eakle, R. A. (2010). Creativity and personality. E. Villalba (Ed.), Measuring Creativity içinde (s. 245-255). Luxembourg: Publications Office of European Union.
• Cheung, M. W. L. ve Jak, S. (2016). Analyzing Big Data in psychology: A split/analyze/meta-analyze approach. Frontiers in Psychology, 7, 738. doi: 10.3389/fpsyg.2016.00738
• Corazza, G. E. (2016). Potential originality and effectiveness: The dynamic definition of creativity. Creativity Research Journal, 28(3), 258-267. doi: 10.1080/10400419.2016.1195627
• Coşkun, H. (2005). Cognitive stimulation with convergent and divergent thinking exercises in brainwriting: Incubation, sequence Priming, and group Context. Small Group Research, 36(4), 466-498. doi: 10.1177/1046496405276475
• Cropley, A. J. (1999). Definitions of creativity. M. A. Runco ve ‎S. R. Pritzker (Ed.), Encyclopedia of creativity 1. Cilt içinde (s. 511-525). San Diego, CA: Academic Press.
• Cropley, A. J. (2000). Defining and measuring creativity: Are creativity tests worth using? Roeper Review, 23(2), 72-79. doi: 10.1080/02783190009554069
• Dikici, A. (2011). Yaratıcılığın örtük kuramları: Yaratıcılık hakkında ne düşünüyorsunuz ölçeğinin Türk kültürüne uyarlanması. E-journal of New World Sciences Academy, 6(1), 589-604.
• Eichstaedt, J. C., Schwartz, H. A., Kern, M. L., Park, G., Jha, S., Agrawal, M., ..., Seligman, M. E. P. (2015). Psychological language on Twitter predicts county-level heart disease mortality. Psychological Science, 26(2), 159-169. doi: 10.1177/0956797614557867
• Erdoğdu, M. Y. (2006). Yaratıcılık Değerlendirme Ölçeğinin Türk kültürüne uyarlanması. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(12), 61-79.
• Foster, I., Ghani, R., Jarmin, R. S., Kreuter, F. ve Lane, J. (2017). Big Data in social science: A practical guide to methods and tools. New York, NY: CRC Press.
• Glynn, D. ve Robinson, J. A. (Ed.) (2014). Corpus methods for semantics: Quantitative studies in polysemy and synonymy. Amsterdam: John Benjamins.
• Goldstone, R. L., Kersten, A. ve Carvalho, P. (2017). Categorization and concepts. J. T. Wixted ve S. Thompson-Schill (Ed.), The Stevens’ handbook of experimental psychology and cognitive neuroscience4. baskı, 3. cilt: Language and Thought içinde (s. 275-318). New York: Wiley.
• Gönen, M., Çiçekler, C. Y., Akyüz, E., Arslan, A. Ç. ve Baydemir, G. (2011). 5 yaşındaki çocukların yaratıcılık düzeylerinin incelenmesi. E-journal of New World Sciences Academy, 6(1), 1185-1195.
• Gries, S. Th. (2010). Useful statistics for corpus linguistics. Aquilino Sánchez ve Moisés Almela (Ed.), A mosaic of corpus linguistics: selected approaches içinde (s. 269-291). Frankfurt am Main: Peter Lang.
• Gries, S. Th. (2013). 50-something years of work on collocations. International Journal of Corpus Linguistics, 18(1), 137-165. doi: 10.1075/ijcl.18.1.09gri
• Gries, S. Th. (2015). Quantitative designs and statistical techniques. D. Biber ve R. Reppen (Ed.), The Cambridge Handbook of English Corpus Linguistics içinde (s. 50-71). Cambridge: Cambridge University Press.
• Guilford, J. P. (1956). The structure of intellect. Psychological Bulletin, 53(4), 267-293. doi: 10.1037/h0040755
• Guilford, J. P. (1975). Varieties of creative giftedness, their measurement and development. Gifted Child Quarterly, 19, 107-121. doi: 10.1177/001698627501900216
• Harris, R. A. (1993). The Linguistics wars. New York, NY: Oxford University Press. Howes, D. H. ve Solomon, R. L. (1951). Visual duration threshold as a function of word-probability. Journal of Experimental Psychology, 41(6), 401-410. doi: 10.1037/h0056020
• Jordanous, A. (2010). Defining creativity: Finding keywords for creativity using corpus linguistics techniques. Proceedings of the International Conference on Computational Creativity (ICCC-X), 278-287.
• Jordanous, A. ve Keller, B. (2016). Modelling creativity: Identifying key components through a corpus-based approach. PLoS ONE, 11(10), e0162959. doi:10.1371/journal.pone.0162959
• Karakelle, Ş. S. (1986). Diverjant düşünme ve şahsiyet. Türk Psikoloji Dergisi, 6, 25-27.
• Kerem, E. A., Kamaraj, I ve Yelland, N. (2001). An analysis of Turkish pre-school teachers’ ideas about the concept of creativity and the activities that can foster creativity in young children. Contemporary Issues in Early Childhood, 2(2), 248-252. doi: 10.2304/ciec.2001.2.2.10
• Lyons, J. (1995). Linguistic semantics: An introduction. Cambridge University Press: New York.Mayer, R. E. (1999). Fifty years of creativity research. Robert J. Sternberg (Ed.), Handbook of creativity içinde (s. 449-460). New York, NY: Macmillan.
• Mullen, C. A. (2019). Dynamic creativity: Influential theory, public discourse, and generative possibility. R. A. Beghetto ve G. E. Corazza (Ed.), Dynamic perspectives on creativity: New directions for theory, research, and practice in education içinde (s. 137-164). Springer.
• Murty, D. (2018). Twitter: Social communication in the twitter age. Cambridge, UK: Polity Press.
• Niu, W. ve Sternberg, R. (2002). Contemporary studies on the concept of creativity: the East and the West. Journal of Creative Behavior, 36(4), 269-288. doi: 10.1002/j.2162-6057.2002.tb01069.x
• Oakes, M. (1998). Statistics for corpus linguistics. Edinburgh: Edinburgh University Press.
• Oral, G., Kaufman, J. C. ve Agars, M. D. (2007). Examining creativity in Turkey: Do Western findings apply. High Ability Studies, 18(2), 235-246. doi: 10.1080/13598130701709590
• Parkhurst, H. B. (1999). Confusion, lack of consensus, and the definition of creativity as a construct. Journal of Creative Behavior, 33(1), 1-21. doi: 10.1002/j.2162-6057.1999.tb01035.x
• Polat, M. ve Kontaş, H. (2018). Sınıf öğretmenlerinin yaratıcılık düzeylerinin incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(3), 1702-1721. doi: 10.17240/aibuefd.2018.18.39790-471181
• Rosch, E. (1978). Principles of categorization. E. Rosch ve B. B. Floyd (Ed.), Cognition and categorization içinde (s. 27-48). Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum Assoc.Rosch, E. (1999). Reclaiming concepts. The Journal of Consciousness Studies, 6(11-12), 61-77.
• Rosch, E. ve Mervis, C. B. (1975). Family resemblances: Studies in the internal structure of categories. Cognitive Psychology, 7(4), 573-605. doi: 10.1016/0010-0285(75)90024-9
• Rudowicz, E. ve Yue, X. (2000). Concepts of creativity: Similarities and differences among Mainland, Hong Kong and Taiwanese Chinese. Journal of Creative Behavior, 34(3), 175-192. doi: 10.1002/j.2162-6057.2000.tb01210.x
• Runco, M. A. ve Beghetto, R. A. (2019). Primary and secondary creativity. Current Directions in Behavioral Sciences, 27, 7-10. doi: 10.1016/j.cobeha.2018.08.011
• Runco, M. A. ve Jaeger, G. J. (2012). The standard definition of creativity. Creativity Research Jounal, 24(1), 92–96. doi: 10.1080/10400419.2012.650092
• Sinclair, J. H. (Der., 1987). Collins COBUILD English language dictionary. London: William Collins Sons & Co. Ltd.
• Sinclair, J. (1991). Corpus, concordance, collocation. New York, NY: Oxford University Press.Sinclair, J. (2004). Trust the text: Language, corpus, and discourse. London: Routledge.
• Sternberg, R. J. ve Kaufman, J. C. (2018). Afterword: The big questions in the field of creativity. R. J Sternberg ve J. C. Kaufman (Ed.), The nature of human creativity içinde (s. 374-380). New York, NY: Cambridge University Press.
• Stubbs, M. (1995). Collocations and semantic profiles: On the cause of the trouble with quantitative studies. Functions of Language, 2(1), 23–55. doi: 10.1075/fol.2.1.03st
• Stubbs, M. (2001). Words and phrases: Corpus studies of lexical semantics. Oxford: Blackwell.
• Stubbs, M. (2009). The search for units of meaning: Sinclair on empirical semantics. Applied Linguistics 30(1), 115–137. doi: 10.1093/applin/amn052
• Torrance, E. P. (1966). The Torrance tests of creative thinking– Norms: Technical manual research edition—Verbal tests, Forms A and B— Figural tests, Forms A and B. Princeton, NJ: Personnel Press.
• Torrance, E. P. (1972). Can we teach children to think creatively? The Journal of Creative Behavior, 6(2), 114-143. doi: 10.1002/j.2162-6057.1972.tb00923.x
• Türk Dil Kurumu Sözlükler (Aralık, 2017) Erişim Adresi: http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_content&view=article&id=645
• White, S. J., Drieghe, D., Liversedge, S. P. ve Staub, A. (2016). The word frequency effect during sentence reading: A linear or nonlinear effect of log frequency? The Quarterly Journal of Experimental Psychology, 71(1), 46-55. doi: 10.1080/17470218.2016.1240813
• Williams, M. L., Burnap, P. ve Sloan, L. (2017). Towards an ethical framework for publishing Twitter data in social research: Taking into account users’ views, online context and algorithmic estimation. Sociology,51(6), 1149–1168. doi: 10.1177/0038038517708140