Türkiye'de “Kadın Olmak” Söylemi: Kadınlarla Yapılmış Bir Söylem Çalışması

Yıl 2011, Cilt: 31 , 1 - 28, 24.12.2012

Elçin Elçi

Öz

Bu çalışmanın amacı, Türkiye'de yaşayan

kadınların söyleminde, “kadın olma”nın

anlamının söylemlerdeki inşasının, bu inşayı

yaparken kullanılan açıklayıcı repertuarların,

söylemlerin kadınlara sunduğu özne pozisyonlarının

ve ideolojik ikilemlerin söylem analizi

ile incelenmesidir.

Çalışmanın katılımcılarını 26 yaş üstü 21

kadın oluşturmaktadır. Her söylem grubuyla

olmak üzere 10 ayrı fokus grup görüşmesi gerçekleştirilmiştir.

Konuşmalar ses kayıt cihazıyla

kaydedilmiş ve yazıya dökülerek söylem analizine

tabi tutulmuştur.

Konuşma metinlerinden ‘bedendeki kadın',

‘toplumdaki kadın' ve ‘gelecekteki kadın' olmak

üzere üç açıklayıcı repertuar elde edilmiştir.

Tespit edilen özne pozisyonları; ‘güçlü kadın',

‘ben ve benden olmayan diğer kadın' ve ‘bastırılan

kadın' pozisyonlarıdır. Kadın olmanın

anlamına dair ideolojik ikilemlerin ‘çalışan,

eğitimli kadın / çocuğuna anne olan kadın',

‘kadın erkek eşittir / kadın ve erkek doğaları

itibariyle eşit olamazlar', ‘kadın olmak güzel

bir şey / kadın olmak kötü bir şey', ‘ipler kadının

elinde / çaresiz kadınlar' olarak ortaya çıktığı

görülmüştür.

Bu çalışma, kadın olmanın kadınlar için

ne demek olduğunun, toplumda var olan iç içe

geçmiş söylemlerden doğru konuşulduğunu ve

kadın olmaya dair anlamın yinelenen ortak üretimini

ortaya koymuştur. Ancak, bu ‘ortak anlam'

kadının statüsü konuşulduğunda çeşitlenmiştir.

Kadın konumlandırmaları da bu çeşitlilik ve

statü içerisinden yapılmıştır.

Anahtar kelimeler: Kadın olmanın anlamı,

açıklayıcı repertuarlar, özne pozisyonları, ideolojik

ikilemler, söylem analizi.

Anahtar Kelimeler

-